Ek besinlerere geçişte sık karşılaşılan sorunlar

1. Ek besinlerere geçişte sık karşılaşılan sorunlar Prof. Dr. Adem AYDIN DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI AD, SOSYAL PEDİATRİ BİLİM DALI adem.aydin@deu.edu.tr Milli pediatri Kongresi 28- Kasım 2 Aralık 2012

2. 1978 Alma Ata • G Growth monitoring büyümenin izlenmesi • O Oral rehidratasyon, ağızdan sıvı tedavisi • B Breastfeeding anne sütünün desteklenmesi • İ İmmunization genişletilmiş bağışıklık programı, • FFeeding beslenme*** • F Female education annenin eğitimi • F Family plannnig aile planlanması

3. Tarihte anne sütü • Eski Mısır:MÖ 1550 yılından kaldığı sanılan Ebers Papirusu’nda bebekleri beslemenin tek yolunun anne sütü ile besleme olduğu ve bebeklerin üç yaşına kadar anne sütü alması gerektiği yazılıdır. • Eski Mezopotamya:Eski Babilliler de anne sütü ile beslenmeye büyük önem vermişler ve “Baştanrıçaları İştar’ı bebeğini emzirirken tasvir etmişlerdir. • Eski Türkler:Eski Türklerde anne sütü kutsaldı. Yakut Türkleri’nde analık tanrıçası Ayzıt’ın yenidoğan bebeğine“süt gölü”nden getirdiği sütü damlatarak can verdiğine inanırlardı.

4. Giriş

7. Ek besine başlanma zamanı • İtalya % 34 4 ay • Almanya %16 3. ay • İngiltere % 51 4. ay • Ancak bazı anneler 6 aydan sonra başlamaktadır (%20) • Erken ek gıdalara başlama (düşük anne yaşı, sigara alışkanlığı)* *Fewtrell MS, Lucas A, Morgan JB. Factors associated with weaning in full term and preterm infants. Arch Dis Child 2003; 88:F296–301.

8. Tamamlayıcı beslenme Tanım DSÖ tamamlayıcı beslenmeyi; 6. aydan sonra anne sütü yanında diğer gıdalar ya da sıvıların birlikte verilmesi olarak tanımlanır • Sadece anne sütü (Exclusive breastfeeding) vitamin ,mineral ve ilaçlar dışında hiç bri ek gıda kullanmama • Tam emzirme (full breastfeeding) su ve su bazlı içecekler ; ORS • Tamamlayıcı besleme (Complemantry feeding, Weaning, Beikost) http://www.who.int/nutrition/databases/infantfeeding/en/index.html

9. Ek Besine Geçiş Dönemi • 6 ay ile 24 ay arasında anne sütüne ev yemeklerinin eklendiği dönem • Anne sütünü “tamamlayan” besinlerin verildiği dönem • Bir çocuğun beslenme alışkanlığını edindiği dönem • Sağlıklı beslenen bebek = ilerde sağlıklı beslenen yetişkin • Sosyal beslenme eğitiminin alındığı dönem • Beslenme bozukluğu, ishal, pnömoni, malnutrisyon gibi hastalıkların en sık görüldüğü dönem

10. Süt çocuğu beslenmesinde önemli Za Doğum 6 ay 9-11 ay 2 yaş Altıncı ay Sadece Anne sütü Ek besin Anne sütü aynı düzeyde Anne sütü azaltılması Enerji alımı Ek gıdalar + sadece geceleri anne sütü Aile sofrasına oturma Normal beslenme Anne sütü + ek gıdalar (Tamamlayıcı beslenme) Sadece anne sütü yaş

11. Tamamlayıcı besin Breast-Feeding: Early Influences on Later HealthAdvances in Experimental Medicine and Biology:639, 2009, pp 253-282

12. Ortalama sütten kesme zamanı Breast-Feeding: Early Influences on Later HealthAdvances in Experimental Medicine and Biology:639, 2009, pp 253-282

13. Tamamlayıcı beslenme Tartışılan dönem Breast-Feeding: Early Influences on Later HealthAdvances in Experimental Medicine and Biology:639, 2009, pp 253-282

16. 3-4 ay tek başına anne sütü alımı ve 6 ay tek başına anne sütü alımı karşılaştırıldığında büyüme ve gelişme – • 6 ay anne sütü alımında daha az solunum yolu enfeksiyonu, atopik ekzama Kramer MS, Kakuma R. The optimal duration of exclusive breast feeding. A systematic review. Adv Exp Med Biol 2004 Kramer MS, Guo T, Platt RW, et al. Infant growth and health outcomes associated with 3 compared with 6 mo of exclusive breastfeeding. Am J Clin Nutr 2003;78:291–5.

17. 2001 de tek başına anne sütü kullanımını 6 ay • Tamamlayıcı beslenme • 17 haftadan önce başlanmamalı • 26 haftadan geri bırakılmamalı • İnek sütü • 12 aydan önce başlanmalı (ABD) • 9-10 ay( Danimarka, Kanada, İşveç) (http://www.who.int/nutrition/publications/optimal_duration_of_exc_bfeeding_report_eng.pdf (WHO; Marc28–30, 2001 ) ESPGHAN-2008

18. Ek besine geçiş • Bebek 6 aylık olduğunda miktar olarak yeterli olsa da • Sağlıklı beslenmenin sürdürülmesi • Yutma ve Yuvarlama (nörolojik gelişim) • Ekonomik • Bebek & anne sağlığı

19. İlk 1 yaşta yasak gıda • İnek sütü ?? • İnek sütü alerjisi, Tip 1 DM • Sakatat • Yavaş virus enfeksiyonu • Bal • ani bebek ölümü sendromu

20. Ek gıdalara geçiş dönemindeki bebeğin özellikleri nelerdir? Sürekli anne sütünü almak ister • Annesinin beslenme konusundaki hassasiyetini sonsuza kadar kullanır

21. “Uygun” ek gıda başlanırken….. • Zamanında başlanmalı: • Enerji ve besin gereksiniminin yalnızca AS ile karşılanamadığı dönemde • Güvenli koşullarda verilmeli: • Yiyecekler hijyenik olarak saklanmalı / hazırlanmalı • Yıkanmış ellerle temiz çatal-kaşık ile verilmeli, biberon, emzik kullanılmamalı • Yeterli miktarda: • Büyümekte olan bebeğin enerji, protein ve mikronütrient gereksinimini • Çocuğa uygun verilmeli: • Çocuk açken beslenmeli • Beslenme sıklığı ve biçimi yaşına uygun olmalıdır • Çocuk elle, çatalla ve kaşıkla beslenmesi için teşvik edilmeli

22. Zamanında başlanmalı…… • 4-6 ayda ek gıdalar başlanır (ESPGHAN:17-26 hafta arasında) • Anne sütü yetiyorsa (Bebek iyi kilo alıyorsa): ……….. 6. ayda • Anne sütü verilemiyorsa: ………………………………… 4 - 6. ayda • Çünkü: • 6 aylıkken oturabilir • 4 – 6 aydan itibaren kaşığı üst dudağı ile sıyırabilir • Diliyle lokmaları geri itmeye başlar

23. Neden ek gıdalarla beslenmeye geçiyoruz? • Artan demir – enerji ve protein ihtiyacının karşılanması • Sadece anne sütünden daha katı aile yiyeceklerine geçmek gerekli • Çiğneme fonksiyonunu öğrenmesi için gerekli • Emme-yutma, emme-nefes alma koordinasyonunun gelişimi • Öğürme refleksinin inhibisyonu • Yetişkinler gibi öğünle beslenmeyi öğrenmesi için gerekli • Çevredeki diğer yiyecekleri tanımaya başlaması için gerekli

24. Ek gıdalarla beslenme Çocuğa uygun verilmeli • Ek besin tek öğün olarak ve çok az miktarlarda verilmeye başlanmalı • Giderek artırılmalı • 3-4 gün sonra yeni bir besin eklenmeli • İlk kez verilecek besin, bebek açken denenmelidir. • Bebek almadığı besinler için zorlanmamalı, bir süre sonra tekrar denenmeli • Tüm besinler kaşıkla verilmelidir. • Hepsi doğal ve taze olmalıdır • Hijyenik hazırlanmalıdır • Yemek sırasında çocukla göz kontağı kurarak konuşulmalıdır • Çocukla inatlaşma

25. Ek Besine Geçiş Dönemi • 6-8 aylık dönem, • 9-11 ay • 12-23 aylık dönem

27. Anne sütü enerji değişimi(6. ay) Enerji açığı Anne sütündeki enerji%

28. Demir gereksinimi 6. ay Demir açığı Demir deposu(D) Anne sütünün karşılama oranı

29. 6- ayda anne sütü besin içeriği Toplam gereksinim Açık Anne sütü karşılama oranı

30. Birinci Hafta Birinci Hafta Yoğurt Sağlıklı çocuk beslenmesi Öğleden sonra 70 60 Yoğurt 50 40 Sebze Ç 30 Meyve 20 Püresi 10 0 1. gün 2.gün 3.gün 4.gün 5.gün 6-7gün

31. Tamamlayıcı beslenme Havuç Patates Kabak Yeşil yapraklı İkinci Hafta Birinci Hafta Sağlıklı çocuk beslenmesi Sebze çorbası Öğleden sonra 70 60 Yoğurt 50 40 Sebze Ç 30 Meyve 20 Püresi 10 0 1. gün 2.gün 3.gün 4.gün 5.gün 6-7gün

32. Tamamlayıcı beslenme Üçüncü Hafta Birinci Hafta Sağlıklı çocuk beslenmesi Meyve püresi Öğleden sonra 70 60 Yoğurt 50 40 Sebze Ç 30 Meyve 20 Püresi 10 0 1. gün 2.gün 3.gün 4.gün 5.gün 6-7gün

33. Havuç Patates Kabak Yeşil yapraklı Sağlıklı çocuk beslenmesi

34. 6-8 ay beslenmesi Öğun-1 Miktar SU Öğun-2 Miktar SU Öğun-3 Miktar SU İçerik Pirinç Patates Et. vs Yumu Sebze Yağ

35. 6- 8 ay

36. 9-11 ay beslenmesi

37. 9-11 aylarda ek olarak pirinç eklenmesi Toplam gereksinim Açık Pirinç Anne sütü Pirinç

38. 9-11 aylarda ek olarak pirinç + Baklagiller eklenmesi Toplam gereksinim Açık Açık Fasulye Pirinç Anne sütü Pirinç Pirinç+Baklagil

39. 9-11 aylarda ek olarak pirinç + baklagil+ turnçgil eklenmesi Toplam gereksinim Açık Meyve Fasulye Pirinç Anne sütü pirinç + Baklagil+ turnçgil

40. 9-11 aylarda ek olarak pirinç + balık Toplam gereksinim Açık Balık Meyve Pirinç Anne sütü Pirinç & balık

41. 9-11 aylarda ek olarak pirinç + balık +sebze Toplam gereksinim Açık Sebze Balık Meyve Pirinç Anne sütü Pirinç & balık& sebze Pirinç

42. 9-11 aylarda beslenme Öğun-1 Miktar SU Öğun-2 Miktar SU Öğun-3 Miktar SU İçerik Pirinç Patates Et. vs Yumu Sebze Yağ

43. 9-11 ay ek beslenme

44. 9-11 aylarda ek besin

45. 12-23 aylık bebek beslenmesi

46. 12-23 aylık bebek beslenmesi  Beslenme problemlerininsık yaşandığı dönem  Çocuğun büyüme hızı ilk bir yaşa göre biraz duraklar: yeme ihtiyacı azalır: • Yemek seçen, tabağını tam bitirmeyen // normal büyüyen çocuklar için anne-babaların “çocuğum az kilo alıyor” diye endişelendiği dönem Teorik olarak aile sofrasına oturabilir

47. 12-23 aylık bebek beslenmesi • Gelecekteki beslenme alışkanlığının büyük oranda belirlendiği dönem  Beslenme alışkanlığının gelişmesinde temel olarak ailenin ve aile mutfağının belirleyici olduğu bir dönem

48. 12-23 aylarda ek olarak pirinç + Karaciğer + yeşil yapraklı Toplam gereksinim Pirinç & balık& sebze Açık Sebze Karaciğer Pirinç Anne sütü

49. 12-23 aylarda ek olarak pirinç + Karaciğer + yeşil yapraklı Açık Sebze Karaciğer Meyve Fasulye Pirinç Yulaf Anne sütü

50. 12-23 aylarda ek olarak pirinç + Karaciğer + yeşil yapraklı Atıştırma Sebze Karaciğer Meyve Fasulye Pirinç Yulaf Anne sütü