KUDUZ KLİNİK ve KORUNMA

1. KUDUZ KLİNİK ve KORUNMA Prof Dr Neşe Saltoğlu İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji

2. Kuduz Zoonotik hastalık www.medwork84.com/images/Rabies.gif

4. Lyssa virus genomu Rhabdoviridea ailesinden negatif zincirli RNA virus lipoprotein zarflı rabies genomu 5 gen içerir N, NS (M1), M (M2), G, L N nükleoprotein viral RNA’nın replikasyonunu düzenler Virusun özellikleri upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/R...

5. mermi biçiminde, glikoprotein çıkıntıları mevcut www.co.monroe.mi.us/.../rabies_sketch.JPG

6. Virusun özellikleri • virus inaktivasyonu pH<3 veya pH>11 • ultraviyole ışığı • güneş ışığı • formalin, fenol, eter • beta propiolakton • deterjanlar

7. Kuduz Bulaşma kaynakları • Evcil hayvanlar • Köpek • kedi • çiftlik hayvanları • Vahşi hayvanlar • tilki, kurt, çakal yüksek duyarlı • porsuk, rakun, tarla fareleri orta derecede duyarlı • geyik • yarasa

8. dsf.chesco.org/.../diseases/rabieslineup.gif

9. Bulaşma yolları • Isırılma • Mukozalardan geçiş • nadiren • infekte aerosollerin inhalasyonu • infekte yarasaların idrarı ile temas • organ transplantasyonu • Kornea transplantasyonu yolu ile geçiş bildirilmiş

10. www.nlm.nih.gov/.../ency/fullsize/17261.jpg

11. Kuduz Patogenezi • İnokülasyon------kas dokusu içinde çoğalma • Nöromüsküler kavşağı geçiş • myelinsiz sensoryal sinirler ve motor akson terminalleri ile sinir sistemine girer • periferik sinir sisteminde retrograd aksoplazmik yollla ilerleme • spinal ganglionlarda çoğalma • MSSde hücreden hücreye • intersellüler aralıkta yayılma • progressif myelit ve ensefalit meydana gelir. • periferik sinirler yolu ile tükrük bezi ve diğer organlara yayılma

12. PSS’den retrograt olarak MSS’ne ulaşma MSS’nde çoğalma ve yayılım (yara yerinde ağrı, parestezi, progressif myelit, ensefalit) 􀂄 Periferik sinirler yolu ile tüm vücuda yayılım (klinik belirtiler)

13. Klinik Dönemler • İnkübasyon periyodu • Prodromal dönem • Akut nörolojik hastalık • Koma dönemi

14. İnkübasyon süresini ve prognozu etkileyen durumlar • İ.P ortalama 50 gün (30-90 gün) • 1 haftadan 1 yıla kadar bildirilmiştir. • viral inokulum miktarı • birden fazla yerden ısırılma • başa yakın ısırıklar • mukoza teması • virusun solunum yolu ile alınması • alkol alımı, • stres, • kortikosteroid kullanımı, immunosupresif ilaçlar, • klorokin kullanımı

15. Prodromal dönem • 2-10 gün sürer • Yaralanma yerinde ağrı ve parestezi, karıncalanma • ateş • halsizlik • iştahsızlık • bulantı/kusma • başağrısı • kişilik değişiklikleri

16. Akut nörolojik hastalık(2-14 gün) Kızgın kuduz hallusinasyon davranış değişikliği Anksiyete, ajitasyon hidrofobi, aerofobi hiperventilasyon kardiak aritmiler otonomik disfonksiyon, pupil dilatasyonu,anizokori, hipersalivasyon, terleme uygunsuz ADH salınımı

17. Akut nörolojik hastalık(2-14 gün) Paralitik kuduz • assenden flask paralizi • simetrik kuadriparezi • ekstremitede güçsüzlük • başağrısı • şuur değişikliği olmaksızın ense sertliği • sonuçta konfüzyon ve koma

18. Kuduzda komplikasyonlar • KVS • aritmi, hipotansiyon, konjestif kalp yetmezliği, tromboz, arrest • solunum sistemi • apne, pnömoni, pnömotoraks, hiperventilasyon, atelektazi, hipoksemi

19. Kuduzda komplikasyonlar • endokrin • ADH sekresyon fazlalığı, diabetes insipidus • nörolojik • hidrofobi, hiperaktivasyon, serebral ödem,aerofobi, lokalize nörolojik belirtiler • diğer • anemi, ateş, GİS kanama, hipotermi, paralitik ileus, akut renal yetmezlik, hiper-hipovolemi

20. Histopatolojik inceleme İntrasitoplazmik inklüzyon cismi: Negri cisimciği Tanı

21. Kuduz tanı • Deri biyopsisi • Ensede saç follikülünden deri biyopsisinde FAT ile antijen aranır. • Floresans antikor test (FAT) • Beyin dokusu veya tükürük bezi, kornea, saçlı deriden hazırlanan preparatlarda floresan boya ile işaretli antikorlar yardımı ile viral antijen aranır • Hızlı floresan fokus inhibisyon test

22. Floresans antikor test (FAT)

23. Kuduz elektron mikroskopik resim info.lu.farmingdale.edu/.../ind310/Rabies.jpg

24. Kuduz tanı • PCR • BOS, tükrük, dokulardan yapılır. • Virüs Hücre kültürü

25. Ayırıcı tanı • Kızgın kuduz • Diğer viral ensefalitler • Striknin zehirlenmesi • Tetanoz • Aşı sonrası ensefalitler (10-14 günde başlar) • Kuduz histerisi • Paralitik kuduz • akut inflamatuvar polinöropati • transvers myelit (lezyon seviyesinde ağrı) (kuduzda duyu kaybı yok) • poliomyelit

26. Korunma • Hayvanlarda profilaksi esastır • aşı önerilir • Hayvan aşılaması 5$, • İnsanda semple aşı maliyeti 160$, • HDCV maliyeti 500$ www.funnypetstorys.com/wp-content/uploads/200...

27. Temas öncesi profilaksi • Kimlere yapılmalı • veteriner, hayvan bakıcıları, orman görevlileri, korucular, kuduz virüs laboratuvarında çalışanlar, hayvan besleyenler • HDCV (Human diploid cell vaccin) aşısı uygulanır. • dozu 0-7-21 veya 28. günlerde, • 2 -3 yılda bir rapel

28. Temas sonrası profilaksi • Yara yeri temizliği sabun ve su ile yıkama ve kurulama • Antiseptikle temizlik ;povidon iodin • Yara yerine dikiş atılmaz, debritman yapılmaz. • Ancak zorunluluk var ise dikiş atılır iken yara yerine Ig enjekte edilerek dikiş atılabilir

29. Temas sonrası profilaksi • İmmunizasyon ısırığın tipi ve hayvanın türüne göre değişir • Isıran hayvan bilinmiyor, kaçmış ya da vahşi hayvan ise: • Kişinin daha önceden kuduz aşısı yapılmadığını kontrol et • ****Önceden Aşısız ise 20 IU/kg Rabies human Ig (HIG) uygula; • HIG yok ise 40 IÜ/kg pürifiye at orijinli anti- rabies serum uygula • Aynı gün HDCV aşısı başla • 0-3-7-14-28.günlerde im( deltoid adaleden) uygulanır

30. Ig uygulanmasında önemli noktalar • Daha önceden kuduz aşısı olanlara Ig uygulanmaz. • Ig uygulaması 7 gün içerisinde yapılmalıdır. 7 gün geçtikten sonra Ig başlanması aşıya bağlı immun yanıtı etkileyebilir. • Ig ve aşı aynı enjektör ile yada aynı bölgeye uygulanmamalıdır. • Ig’nin çoğu mümkünse yara yeri etrafına enjekte edilmeli, • kalanı i.m yol ile aşı uygulanan alandan farklı alana enjekte edilir. MMWR, Recommendations and Reports January 08, 1999 /48(RR-1);1-21

31. Temas sonrası profilaksi • Daha önceden kuduz aşılı olanlarda • son aşıdan <6ay ise tek doz, • son aşı 1yıl önce ise 0-3. günler HDCV aşısı yapılır.

32. Temas sonrası profilaksi • Yara yeri infeksiyonu için antibiyotik tedavisi • (penisilin yada metronidazol) • Tetanoz aşısı 10 yılı geçmişse rapel yapılır. Aşısız ise aşı programına alınır.

33. Kuduz aşıları • Human diploid cell vaccine (HDCV) RabivacTM • Purified vero cell vaccine (PVRV) VerorabTM, ImovaxTM , Rabies vero TM, TRC • Verorab TM • Purified chick embryo cell vaccine (PCECV) Rabipur TM • World Health Organization Department of Communicable Diseases Surveillance and Response, 1999

34. Isıran hayvan biliniyor ise karantinaya alınır

35. Kuduzun hayvanlardaki bulguları • Hayvanda huy değişikliği, korku • huzursuzluk, • Sıklıkla ajite • aşırı huzursuz, • etrafındaki objeleri ısırma • ağızdan salya gelmesi • Nadiren letarjik • Enfekte hayvanların çoğu semptomatik hale geldikten sonraki 10 günde ölümle sonuçlanır