FUNKCJE I Kompetencje nauczyciela

1. FUNKCJE I Kompetencje nauczyciela Opracowanie: Grażyna Lindner-Cegieła

2. Współczesny, dynamiczny rynek pracy wymaga od pracownika coraz większej wiedzy, szybkiego zdobywania, przetwarzania i wykorzystywania nowych informacji, umiejętności posługiwania się nowoczesnymi narzędziami i rozwiązaniami technologicznymi. Pracodawcy oczekują takich cech osobowościowych pracownika jak: • umiejętność organizacji własnej pracy, • szybkie dostosowanie się do nowych warunków, • innowacyjność, • konsekwencja w dążeniu do osiągania celu, • skuteczność działania.

3. Kwalifikacje i kompetencje Dla zrozumienia potrzeb współczesnych systemów pracy ważne jest rozróżnianie pojęć: kompetencje i kwalifikacje. • Kwalifikacje to zdobyte wykształcenie i wyszkolenie. • Kompetencje to udowodnione zdolności do stosowania w praktyce posiadanych kwalifikacji oraz właściwego i zgodnego z etyką zawodową wykorzystywania cech osobowych i umiejętności nabytych w trakcie praktyki zawodowej.

4. Funkcje, czynności i zadania nauczyciela mające wpływ na efekty edukacyjne • Organizowanie procesu nauczania – uczenia się uczniów przy kierowniczej i wspierającej roli nauczyciela • Organizowanie procesu wychowania w całym życiu szkolnym i środowiskowym, wpływanie na postawy społeczne młodzieży, współkształtowanie jej charakterów, umiejętności życia we wspólnotach i rozwój samorządności • Opieka nad młodzieżą, diagnozowanie sytuacji i potrzeb, socjalizacja i resocjalizacja, przeciwdziałanie patologiom społecznym, współpraca z rodziną i środowiskiem lokalnym,

5. Orientacja i wspomaganie młodzieży w kształtowaniu jej planów edukacyjnych i życiowych, w sytuacji zmian wynikających z procesów transformacji systemowej, potrzeb rynku pracy, dużego wpływu masowego przekazu( nie zawsze pozytywnego ) na świadomość młodych ludzi. • Działalność nowatorska, inicjowanie nowych rozwiązań w nauce i pracy uczniów, przez uruchamianie motywacji pozytywnej i wskazywanie na potrzebę więzi teorii i praktyki

6. Nauczyciel przygotowany do pracy to taki, który: • Rozumie i uwzględnia różne wzory myślenia swoich uczniów. • Rozwija i zapewnia dostępność oraz wsparcie dla rozwoju intelektualnego, społecznego i osobowościowego. • Stosuje dostępne programy, metody i techniki nauczania uwzględniając odrębności uczniów. • Zna i stosuje rozmaite strategie nauczania. • Zachęca uczniów do rozwijania krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów i umiejętności działania.

7. Wykorzystuje rozumienie indywidualnych i grupowych motywacji oraz zachowań do stwarzania takiego środowiska, które zachęca do pozytywnych interakcji społecznych. • Stosuje wiedzę w werbalnych, niewerbalnych i medialnych technikach komunikacji. • Zna i stosuje formalne i nieformalne strategie oceniania. • Jest refleksyjnym praktykiem, aktywnie szuka okazji do rozwoju zawodowego. • Kształtuje pozytywne relacje z uczniami, współpracownikami, rodzicami i różnymi instytucjami.

8. Kompetencje kluczowe Kompetencje kluczowe rozwijane były m.in. w programie„Kreator”, realizowanym w latach 1995 -1999 w CODN na zlecenie MEN. Wyróżniono w nim następującą listę: • planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się, • skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach, • efektywne współdziałanie w zespole, • rozwiązywanie problemów w twórczy sposób, • operowanie informacjami i efektywne posługiwanie się technologią informacyjną.

9. Kompetencje nauczyciela w Unii Europejskiej • kompetencje związane z procesem nauczania- uczenia się : • umiejętność pracy w wielokulturowej i zróżnicowanej społecznie klasie; • umiejętność stworzenia dogodnych warunków do uczenia się, tzn. nauczyciel: • ma być organizatorem procesu uczenia się, • ma uczynić ze swoich uczniów badaczy, • tworzy programy nauczania, stale się szkoli i doskonali, usprawnia swoją pracę, • działa w różnego rodzaju stowarzyszeniach i organizacjach, • jest animatorem życia społeczno-kulturalnego w regionie;

10. umiejętność włączenia technologii informacyjno-komunikacyjnej do codziennego funkcjonowania uczniów; • umiejętność pracy w różnych zespołach; • umiejętność współpracy przy tworzeniu programów nauczania, organizacji procesu kształcenia i oceniania; • umiejętność współpracy z osobami ze środowiska lokalnego i z rodzicami; • umiejętność dostrzegania i rozwiązywania problemów; • umiejętność stałego poszerzania swojej wiedzy i doskonalenia swoich umiejętności.

11. 2) kompetencje związane z kształtowaniem postaw uczniowskich • umiejętność wykształcenia u uczniów postawy obywatelskiej i społecznej; • umiejętność promowania rozwoju kompetencji uczniów, a w szczególności: • motywację do nauki, • nauczanie uczenia się, • krytyczne przetwarzanie informacji, • posługiwanie się komputerem , • twórczość i innowacyjność, • rozwiązywanie problemów, • przedsiębiorczość, • współpracę z innymi, • łatwość w komunikacji z innymi,

12. W świetle tego zestawu kompetencji podstawowym zadaniem nauczyciela jest wykształcenie u młodych ludzi postawy i nawyków do uczenia przez całe życie, ustawicznego zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, do samodzielnego korzystania z zasobów informacyjnych oraz zdolności współpracy z innymi i rozwiązywania problemów.

13. Kompetencje nauczyciela współczesnej szkoły zawodowej • Kompetencje merytoryczne. • Kompetencje psychologiczno-pedagogiczne. • Kompetencje diagnostyczne. • Kompetencje w dziedzinie planowania i projektowania, • Kompetencje dydaktyczno-metodyczne. • Kompetencje komunikacyjne. • Kompetencje medialne i techniczne

14. Odnosząc kompetencje kluczowe do kształcenia zawodowego, a w szczególności do kształcenia w oparciu o programy modułowe można stwierdzić, że nauczyciele powinni posiadać przygotowanie w zakresie: • metodologii kształcenia modułowego, • aktywizujących metod nauczania, • pomiaru dydaktycznego • opracowywania pakietów edukacyjnych.

15. Zadania nauczycieli kształcenia w oparciu o programy modułowe 1) Nauczyciele kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniów powinni: • udzielić pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, • sterować tempem pracy, z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów, • rozwijać zainteresowanie zawodem, • wskazywać możliwość dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności i kwalifikacji zawodowych, • kształtować pożądane postawy uczniów takie jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, utrzymanie porządku na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne wykorzystanie materiałów. • uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczno – dydaktycznej szkoły, uwzględniając przy tym postęp techniczny.

16. 2) Wskazane jest, aby nauczyciele opracowywali pakiety edukacyjne do wspomagania realizacji programu nauczania. 3) Nauczyciele powinni również uczestniczyć w ewaluacji programów nauczania

17. 4) Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami aktywizującymi, w szczególności: • metodą przypadków, • inscenizacji, • dyskusji dydaktycznej, • gier dydaktycznych • oraz metodami praktycznymi jak: • pokaz z objaśnieniem, • metoda projektów, • przewodniego tekstu, • ćwiczenia praktyczne.

18. 5) Ważnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych.

19. Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpoczęciem procesu kształcenia, maja na celu sprawdzenie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w zakresie potrzebnym do podjęcia nauki w wybranym obszarze. • Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczenie informacji o efektywności procesu nauczania – uczenia się. • Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Pozwalają one stwierdzić, w jakim stopniu założone cele kształcenia zostały przez uczniów osiągnięte.

20. Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny.