480 likes | 792 Views
Kultura średniowiecznej Europy. Milena Wiśniewska Igor Domżalski. Charakterystyczne cechy kultury wczesnośreniowiecznej. uniwersalizm elitarność ponadnarodowość jej celem było krzewienie wiary selektywne przyjmowanie spuścizny antyku podporządkowanie twórczości cechom ideowym
E N D
Kultura średniowiecznej Europy MilenaWiśniewska IgorDomżalski
Charakterystyczne cechy kultury wczesnośreniowiecznej • uniwersalizm • elitarność • ponadnarodowość • jej celem było krzewienie wiary • selektywne przyjmowanie spuścizny antyku • podporządkowanie twórczości cechom ideowym • wprowadzenie mecenatu
asceza • najczęściej wykorzystywanym dziełem była Złota Legenda Jakuba de Voragine’a • istotną rolę odgrywały kazania • dominacja przekazu ustnego nad literackim
Znaczenie symboli • wskazywanie ukrytej, ale realnej i możliwej do poznania rzeczywistości • świadome zniekształcenie natury w celu uwydatnienia treści przenośnych • zwierzętom i przedmiotom nadawano sens symboliczny • kolory tworzyły system znaczeń • symbolizowanie abstrakcyjnych wartości przez herby rodów rycerskich
Znaczenie rytuałów • rytuały i ceremonie jako instrumenty komunikacji społecznej
Rytuały • hołd lenny • koronacje • ceremonie liturgiczne • pogrzeby • ceremonialne wjazdy
Symbole • herby rodów rycerskich • krucyfiksy • pieczęcie • miniatury • ikony
Wynalazek druku i jego wpływ na kulturę średniowiecza • Rozwój piśmiennictwa i czytelnictwa • Szybsze powielanie tekstu • Zastąpienie pergaminu tańszym papierem • Zaprzestanie ręcznego kopiowania ksiąg • Spadek cen ksiąg • Powstawanie drukarni • Obniżenie poziomu analfabetyzmu • Lepszy przekaz informacji • Zmniejszenie ilości „białych kruków”
Architektura średniowiecza • Styl romański- rozwijał się od X w. Dominował w średniowiecznej sztuce przez ponad 300 lat. • Styl gotycki- w Europie rozwijał się od połowy XII w. Jego nazwa powstała w XV w. we Włoszech. Nazwa wywodziła się od prymitywnego i barbarzyńskiego ludu Gotów.
Cechy stylu romańskiego • w pierwszym okresie rozwoju stylu romańskiego Kościoły budowano na planie koła (rotundy), a następnie krzyża. • mury były grube, masywne, nadawały budowli charakter obronny • kamienie spajane były zaprawą wapienną • brak zdobień i detali architektonicznych • okna niedużych rozmiarów
układ świątyni miał charakter halowy lub bazylikowy • sklepienia miały charakter kolebkowy, beczkowy, krzyżowy lub płaski – ten najczęściej w świątyni halowej • sklepienia, otwory okienne, portale (obramowane wejścia do świątyni) wykańczały łuki
Kościół świętego Jakuba w Sandomierzu ufundowany przed 1211 rokiem przez księżniczkę Adelajdę, córkę Kazimierza II Sprawiedliwego, wybudowany z czerwonej cegły.
Cechy stylu gotyckiego • Możliwość dobrego oświetlenia wnętrz otworami o dużych powierzchniach przeszklenia • okna, portale i inne elementy zakończone ostrymi łukami (łuk łamany) • wysokie, smukłe okna zdobione witrażami • system konstrukcji budowli –szkieletowy, oparty na przyporach
strzelistość (podyktowana chęcią wznoszenia się do Boga) i smukłość budowli • cegła podstawowym materiałem budowlanym
Gotyk płomienisty (Flamboyant) Kierunek w schyłkowym okresie architektury późnego gotyku, nazywany płomienistym. Występował przede wszystkim na terenie Francji w XV i XVI wieku. Cechowała go drobiazgowość i nadmiar detali, rzeźby. Łuki stały się ostrzejsze, przegięte w formie "oślego grzbietu", w detalach wykorzystywano kształt płomienia lub rybiego pęcherza. Jednocześnie dążono do uproszczenia konstrukcji.
Sztuka • malarstwo • rzeźba • muzyka
Cechy malarstwa średniowiecznego: • tematyka religijna • idealistyczne przedstawianie postaci • rozwój malarstwa na desce • użycie farb olejnych i tempery • freski • kompozycja deesis (trójdzielność kompozycji)
wykorzystanie motywu dansemacabre • nie stosowano perspektywy • pełna kolorystyka • w wielu dziełach przedstawiony jest obraz cnotliwego rycerza
Rzeźba • zaczerpywała tematykę przede wszystkim z Biblii • całokształt twórczości podporządkowany był religii chrześcijańskiej • znaczna część dzieł powstawała na zamówienie fundatorów budowli sakralnych
Muzyka średniowieczna:dzieliła się na: • muzykę liturgiczną (muzyka kościelna, w kościele rzymsko-katolickim był to chorał gregoriański) • świecką( ludowa wiejska, o której mało wiadomo)
Szkolnictwo w średniowieczu • scholastyka- termin wieloznaczny, oznaczający początkowo naukę uprawianą na średniowiecznych uniwersytetach. Następnie zaczął oznaczać nurty teologiczne i filozoficzne tam uprawiane, a także specyficzną metodę filozofowania (metodę scholastyczną). Od XIII wieku większość średniowiecznej filozofii miała charakter scholastyczny. • siedem sztuk wyzwolonych- (łac. septemartesliberales, właściwie siedem umiejętności godnych człowieka wolnego) – podstawa wykształcenia w okresie późnej starożytności oraz średniowiecza. Siedem sztuk dzielone było na dwie mniejsze grupy – trivium i quadrivium. Kanwą tego podziału było monumentalne, encyklopedyczne dzieło Marka Terencjusza Warrona, zatytułowane Disciplinarumlibri IX (Dziewięć ksiąg naukowych).
Filozofia średniowiecza • Teocentryzm (pogląd uznający boga za cel istnienia) • Tomizm (twórcą jest Tomasz z Akwinu, wskazał 5 niepodważalnych argumentów na istnienie Boga) • nominalizm (ludzki rozum nie jest w stanie analizować prawd wiary, ani istnienia Boga)
Literatura Dzieła tworzone były najczęściej poza zasadami scholastyki. Często wyśmiewały one obowiązujące reguły lub parodiowały otaczający świat. Rozprzestrzeniły się eposy opisujące wzory życia i obyczajowość rycerzy. Utwory tłumaczono na języki narodowe i opisywano w nich losy władców i rycerzy, którzy odznaczali się historycznymi czynami lub męstwem. W tym okresie rozwinęła się także liryka miłosna. Miała ona duży wpływ na eposy rycerskie. Częściej wplatano w nie wątki tematyczne.
Slajd 1 i 25. DerHexer, Panorama of Malbork Castle, GNU FDL, http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Panorama_of_Malbork_Castle,_part_4.jpg Slajd 2 i 3. Ludwig Schneider, Gdańsk, Kościół Mariacki, Ołtarz Św. Jadwigi, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2e/Gdansk_Kosciol_Mariacki_Oltarz_Sw_Jadwigi.jpg Slajd 4. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Pieczęć Konrada I, księcia mazowieckiego, kujawskiegoPieczęć konna I (około 1206 ? - 1222 / 23), http://www.agad.archiwa.gov.pl/prezentacje/foto06m.jpg Slajd 5. British Library, Detail of a miniature of theburning of the Grand Master of theTemplars and anotherTemplar. FromtheChroniques de France ou de St Denis, BL Royal MS 20 C vii f. 48r, Brak praw autorskich, http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Templars_Burning.jpg Slajd 6. http://prodigi.bl.uk/illcat/ILLUMIN.ASP?Size=mid&IllID=44150 , Detail of a miniature of a master and scholars, Brak praw autorskich, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Master_and_scholars_-_1464_-_L%27image_du_Monde.jpg Slajd 7. Herb Lis, Brak praw autorskich, http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Herb_Lis_(Orgelbrand).jpg Slajd 8.Jodocus Amman, Swiss engraver and printmaker, domena publiczna, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f8/Printer_in_1568-ce.png Slajd 9. Castel Del Monte, CreativeCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4e/Castel_Del_Monte_June1997.jpg?uselang=pl Slajd 10 i 11. JosepRenalias, Abadia de Saint-Pierre de Moissac - PortaladaSud de Moissac, CreativeCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/72/Abadia_de_Saint-Pierre_de_Moissac_-_Portalada_Sud_de_Moissac.JPG?uselang=pl
Slajd 12. Bryła kościoła romańskiego, CreativeCommons, http://zasoby.open.agh.edu.pl/~08tszymanski/images/pictures/kr_b.jpg Slajd 13. Cancre, Kolegiata w Kruszwicy, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Collegiate_church%2C_Kruszwica_02.JPG Slajd 14. Heinz-Josef Lücking, St. Michael'sChurchin Hildesheim, Germany, CreativeCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/03/St_Michaels_Church_Hildesheim.jpg Slajd 15. Lestat (Jan Mehlich), Archikolegiata NMP i św. Aleksego w Tumie koło Łęczycy, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d4/Tum_-_Kolegiata_01.jpg Slajd 16. Pko, Inowrocław, kościół NMP, widok od wschodu, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6c/Inowroclaw_kosciol_NMP.jpg Slajd 17. Membeth, Moissac, Cloisters of MoissacAbbey, domena publiczna, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/64/Moissac_6.jpg Slajd 18. Xvlun, Krak des Chevaliersin Syria. Itis an 11th centurycastle and was usedintheCrusades. It was one of the first castles to useconcentricfortification, ie: concentricrings of defencethatcouldalloperateatthe same time. Ithastwocurtainwalls and sits on a promontory, CreativeCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Crac_des_chevaliers_syria.jpeg Slajd 19. Kościół św. Jakuba w Sandomierzu ( fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków pod numerem ID 643599), własność publiczna, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/Sandomierz_%C5%9Bw._Jakub.JPG Slajd 20. i 21. Berthold Werner, Germany, Rosewindowatthecathedral of Speyer, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/Speyer_Dom_BW_1_%28edit%29.jpg Slajd 22. Mach240390, Kościół Mariacki w Krakowie na Rynku Głównym, WikimediaCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82Mariacki-POL%2C_Krak%C3%B3w.jpg
Slajd 23. Kwipedia, Kwidzyn, Zamek od strony zachodniej, WikimediaCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/Kwidzyn_zamek.jpg Slajd 24. Maros M r a z (Maros), Prague - Charles Bridge atnight, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c7/Prague_-_Charles_Bridge_at_night.jpg Slajd 26. Lestat (Jan Mehlich), Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja we Fromborku, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5b/Frombork_-_Katedra_01.jpg Slajd 27. Christopher Eliot, Christopher Eliot, CreativeCommons, http://www.flickr.com/photos/eliotc/887841274/in/photostream/# Slajd 28. Magnus Manske, Cathedralin Reims, France, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/be/Reims_Cathedral%2C_exterior_%283%29.jpg Slajd 29. Sanchezn, A nightsight of the Notre Dame de Pariscathedral on theÎle de la CitéislandinParis, France, WikimediaCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a4/NotreDameDeParis.jpg Slajd 30. i 31. Tango7174, Rouen, Seine-Maritime, Normandie, France. Church of Saint-Maclou, GNU FDL, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/07/Normandie_Seine_Rouen12_tango7174.jpg Slajd 32. Manfred Heyde, Kirche der ehemaligenDreifaltigkeitsabteiin der KleinstadtVendôme im DépartementLoir-et-Cher/Frankreich - Fassade mit Wimperg über dem Portal undMaßwerk im Flamboyant-Stil der Spätgotik, CreativeCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Vendome03.jpg Slajd 33. Ludwig Schneider, Piękna Madonna z Wrocławia (woj. Dolnośląskie, Polska), GFDL and CreativeCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/Pi%C4%99kna_Madonna_z_Wroc%C5%82awia.jpg
Slajd 34. GuyotMarchant, Dance of Death, by GuyotMarchant, 1486, domena publiczna, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/74/Danzas_de_la_muerte.gif Slajd 35. Michael Wolgemut, Dance of Death, WikimediaCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/96/Holbein-death.png Slajd 36. www.aiwaz.net, TheLastJudgment, domena publiczna, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c9/Das_J%C3%BCngste_Gericht_%28Memling%29.jpg Slajd 37. http://www.googleartproject.com/collection/uffizi-gallery/artwork/la-primavera-spring-botticelli-filipepi/331460/, Primavera, domena publiczna, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3c/Botticelli-primavera.jpg Slajd 38. i 39. Henryart, GothicAltarfromVeitStoßinKrakau / Poland, CreativeCommons , http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Gothic_altar_veit_stoss_bordercropped.jpg Slajd 40. Linsengericht, Reglindis, Statue im Naumburger Dom, CreativeCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/84/Reglindis.JPG Slajd 41. l'atelierAxane http://www.axiane.ch/index.cfm/fuseaction/show/path/1-275.htm, Graduel "Ad te levavi" du premier dimanche de l'Avent, CreativeCommons, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a4/Ad_te_levavi.gif Slajd 42. Autor nieznany, Cours de philosophie à Paris Grandes chroniques de France, domena publiczna, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/24/Philo_mediev.jpg?uselang=pl Slajd 43. The Yorck Project: 10.000 MeisterwerkederMalerei. DVD-ROM, 2002. ISBN 3936122202. Distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH, domena publiczna, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/Benozzo_Gozzoli_004a.jpg