رهن دریایی دانشجویان: زهرا عرب سرخی و فرزانه فتحی نژاد استاد: جناب آقای دکتر فیضی

1. رهن دریاییدانشجویان:زهرا عرب سرخی و فرزانه فتحی نژاداستاد:جناب آقای دکتر فیضی

2. رهن دریایی • رهن : عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را به عنوان وثیقه به داین می دهد ( ماده 771 ق.م ). • رهن سندی است حقوقی که تضمینی را بوجود می آورد و طی آن یک کشتی ثبت شده یا قسمتی از آن در مقابل یک قرض یا اخذ وام برای تضمین داده میشود . • رهن دهنده را راهن، بدهکار و رهن گیرنده را مرتهن طلبکار می نامند.

3. رهن دریایی و تفاوت آن با رهن مدنی ماده 42: ”کشتی مال منقول و رهن آن تابع احکام این قانون است. رهن کشتی در حال ساختمان و یا کشتی آماده برای بهره برداری نیز بوسیله سند رسمی باید صورت گیرد و قبضشرط صحت نیست. در صورتیکه کشتی در اسناد رهنی تعریف نشده باشد منظور از کشتی، بدنه، دکل ها، دوارها، لنگرها، سکان ها، موتورها و کلیه وسایلی خواهد بود که برای تحرک و دریانوردی بکار برده می شود“. رهن دریایی رهن مدنی

4. مندرجات سند رهن (ماده 43 قانون دریایی) نام مرتهن و راهن مشخصات کشتی مبلغ رهن سررسید رهن

5. حق رهن از حقوق عینی می باشد و شامل اصل مبلغ و سود آن میشود (ماده 44 و 45 قانون دریایی ایران).

6. آثار رهن دریایی • حق تقدم (ماده 46 ق. د.ا) • حق تعقیب ( ماده 45 ق.د.ا) • حق فروش ( ماده 50 ق. د.ا ) • حق تملک کشتی (ماده 51 ق.د.ا)

7. وثیقه دادن بار و اخذ وام اخذ وام در مقابل وثیقه دادن تمام یا بخشی از بار تنها بوسیله فرمانده کشتی مجاز است مشروط براینکه برای تعمیر یا مخارج فوق العاده کشتی یا بار آن و یا تعویض اشیایی که به دلیل حادثه دریایی از بین رفته و منحصرا برای تعقیب سفر کشتی به بندر مقصد باشد. ماده 102 اخذ وام به اعتبار منافع احتمالی حاصل ازفروش کالا ممنوع است .ماده 103 اگر دو یا چند وام به اعتبار وثیقه دادن یک کالا تحصیل شود وامی که در تاریخ موخر دریافت شده بر آنکه تاریخش مقدم است برتری دارد. و دارای حقوق ممتازه می باشد .وامهایی که در یک بندر ضمن توقف واحدی اخذ میشوند در ردیف هم قرار خواهند گرفت. ماده 104و 105 سند وام بوسیله ظهر نویسی قابل انتقال است . ماده 106 ازبین رفتن کالا (ماده 107) نجات قسمتی از کالای مورد وثیقه ( ماده 108) به دریا ریختن کالا (109 ) شرکت در پرداخت خسارات مشترک دریایی ( 110)

8. حقوق ممتازه • صاحبان مطالبات مندرج درماده 29 و37 ق دریایی ایران اصطلاحا حق ممتاز کسب می کنند و در نتیجه طلبشان نسبت به سایر طلبکاران ممتاز شناخته می شود .در برخی موارد مادامی که مطالبات این افراد تادیه نشود حق دارند کشتی را در توقیف یا تصرف خود نگه دارند . قانون گذار ایرانی 6 حق را ممتاز شناخته است .

9. کنوانسیون های موجود در زمینه رهن دریایی کمیته بین المللی دریانوردی CMI (1905) کنفرانس دیپلماتیک (1909) کنوانسیون بروکسل در زمینه متحدالشکل کردن پاره ای از مقررات مربوط به حقوق ممتاز و رهن دریایی (1926) تجدیدنظر در مقررات 1926 بروکسل توسط CMI (1963) کنوانسیون بروکسل در زمینه متحدالشکل کردن پاره ای از مقررات مربوط به حقوق ممتاز و رهن دریایی (1967) تجدیدنظر در مقررات 1967 بروکسل توسط CMI (1983) تصویب پیش نویس متن اصلاح شده کنوانسیون 1967 در لیسبون (1985) و تصویب کنوانسیون در تاریخ 19 آوریل تا 6 مه 1993 در ژنو

10. قوانین ایران در ارتباط با رهن دریایی قانون دریایی ایران مصوب 1343/6/29 (مواد 42، 43، 44، 45) + (مواد 107، 108، 109، 110) تصویب نامه شماره 5314 مورخ 1344/6/12 راجع به آیین نامه ثبت انتقالات و معاملات کشتی آیین نامه شماره 6120 مورخ 1344/9/10 مربوط به ثبت کشتی ها و شناورها الحاق دولت ایران به قرارداد مربوط به رهن و حقوق ممتازه مصوب 1345

11. مرتهنین متعدد و حق رجحانمالک یک کشتی می تواند در ازای اخذ چندین وام، کشتی خود را در رهن چند نفر قرار دهد لکن در هنگام انعقاد عقد رهن باید کلیه خصوصیات معاملات قبلی را و همچنین بدهی های کشتی را بطور کامل ذکرنماید. مرتهنین قبلی نسبت به مرتهنین بعدی حق تقدم دارند(ماده46).

12. انواع رهن دریایی:1. به رهن دادن کشتی توسط مالک آن جهت تسهیل اعتبار برای ساختن کشتی2. به رهن دادن کشتی توسط مالک آن جهت تحصیل اعتبار برای پرداخت مخارج جاری کشتی3. به رهن دادن کشتی توسط فرمانده آن جهت اخذ وام(م87 ق.د.ا)

13. فک رهن(ماده ق.د 24) در قانون دریایی ایران در مورد فک رهن مقررات خاصی پیش بینی نشده است لذا فک رهن مطابق قواعد عمومی قانون ثبت صورت می گیرد. با توجه به اینکه قانون دریایی معاملات رهنی را به صراحت تابع این قانون قرار داده و حتی در مواردی اقدام به مشخص نمودن مسائل شکلی ثبتی نموده، نباید سایر موارد را به صورت مسکوت رها می کرد.

14. حق فروش ماده 50: ”چنانچه مدت رهنی که از نظر تاریخ ثبت مقدم بر دیگران است سررسید و دین مربوطه به آن پرداخت نگردد ذینفع می تواند از دادگاه تقاضای فروش کشتی را بنماید. دادگاه دادخواست را به طرف و سایر بستانکاران ابلاغ و خلاصه آن را ظرف 15 روز از تاریخ ابلاغ (هر پنج روز یکبار) در روزنامه رسمی و یکی از جراید کثیرالانتشار مرکز آگهی می نماید. چنانچه ظرف 15 روز از تاریخ آخرین آگهی بدهکار حاضر به پرداخت دین خود نشود و سایر طلبکاران نیز با فروش عین مرهونه موافقت ننمایند دادگاه در وقت فوق العاده به دادخواست رسیدگی نموده، پس از احراز صحت مدارک خواهان حکم فروش صادر می نماید.“

15. مزایده و حق تملک کشتی با توجه به اینکه بین مرتهنین فرقی وجود ندارد، به نظر می رسد ماده فقط خواسته است که اجماع طلبکاران را در انتقال کشتی به یکی از آن ها بدست آورد و اینگونه نیست که مرتهن دوم بتواند با توجه به استثنای ماده کشتی را به خود منتقل کند. ماده 51: ” هرگاه حکم فروش کشتی توسط دادگاه صادر گردد، کیفیت فروش بدین قرار خواهد بود که میزان مزایده از مبلغ بدهی به اضافه کلیه مطالبات ممتاز مندرج در ماده 29 و حق مرتهنین که به موقع مطالبه شده است شروع می گردد. چنانچه کشتی به فروش نرسد مرتهن می تواند با پرداخت مطالبات ممتاز و حقوقی که به موقع مطالبه شده است با رعایت مفاد ماده 36 تقاضای انتقال مال مرهونه را به خود بنماید مگر آنکه سایر طلبکاران با پرداخت مطالبات ممتاز و حق مرتهن تقاضای انتقال کشتی را بخود بنمایند. در صورتی که عین مرهونه به مبلغ بیشتری به فروش رسید از محل وجوه حاصله اول حقوق ممتاز و سپس حق مرتهن مقدم پرداخت می شود و حقوق بستانکاران دیگر با در نظر گرفتن تقدم رهن تأدیه یا به نام آن ها به حساب صندوق ثبت در بانک ملی تودیع خواهد شد.“

16. هرکس که مالک کشتی باشد می تواند راهن باشد. راهن اصولا می تواند شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشد. می توان شخص حقیقی یا حقوقی خصوصی را به عنوان راهن فرض نمود. تعیین راهن

17. تعیین مرتهن مرتهن نیز می تواند هم شخص حقیقی باشد و هم شخص حقوقی. مؤسسات مالی در ایران علاوه بر اینکه قرارداد رهنی تنظیم می کنند در قالب قراردادهای دیگر بجز رهن نیز وام می دهند .

18. تعیین دین دین عبارت از وامی است که راهن از مرتهن اخذ نموده است. • تحصیل اعتبار جهت پرداخت هزینه ها برای ساخت کشتی • تحصیل اعتبار جهت پرداخت هزینه های جاری و مخارج یومیه کشتی • وامی که فرمانده برای مخارج فوق العاده کشتی دریافت می کند

19. تعیین موضع رهن موضوع رهن به عنوان وثیقه طلب راهن به مرتهن شناخته می شود. 1. کشتی یا متعلقات کشتی و اشیاء و چیزهایی که داخل کشتی اند و متعلق به راهن هستند.2. سهامی است که راهن در اجزای کشتی دارد چه داخل کشتی و چه در ساحل.

20. زمان بازپرداخت دین 1. مشخصا تاریخ یا تاریخ های بازپرداخت اقساط دین مشخص می شود.2. ضمانت اجرای دیرکرد یا عدم پرداخت هر کدام از اقساط حسب مورد معین می شود.

21. تعهدات عام، تعهداتی هستند که راهن در عقد رهن به عهده می گیرد. 1. راهن هیچ اقدامی جهت انتقال دارایی های خود انجام ندهد و در زمان های مشخص شده در قرارداد، حساب های خود را برای مرتهن ارسال کند.2. راهن مجوزهایی را برای اجرای تعهدات و اینکه قادر به بهره برداری و ادامه مالکیت کشتی باشد، اخذ یا تمدید کند.3. راهن سند رهن را در مرجع صالح ثبت کند و حق تمبر آن را بدهد و ثبت رهن را به سازمان بنادر و کشتیرانی جهت درج در دفاتر و در گواهینامه ثبت کشتی اعلام کند.4. راهن وضع حقوقی خود و اعتبار مالی خود را ذیل قوانین جمهوری اسلامی ایران حفظ خواهد کرد.5. راهن به هیچ کار تجارتی دیگری جز مالکیت، اجاره و اداره کشتی ها نخواهد پرداخت.6. راهن موظف است جزئیات تفضیلی هرگونه دعوای مربوط به خود یا کشتی را به محض اقامه به اطلاع مرتهن برساند.

22. راهن موظف است کشتی را در مقابل خساراتی مثل آتش سوزی، خطرات دریایی و خطرات جنگ بیمه نماید. درضمن مسئولیت پرداخت وجه بیمه به عهده راهن است. بیمه

23. راهن نباید هیچ قسمت اصلی کشتی را از کشتی خارج کند مگر... • راهن نباید نام یا بندر ثبت کشتی را تغییر دهد. • راهن باید مقررات بین المللی ایمنی و قواعد محیط زیست و کلیه قوانین مربوط به کشتی را رعایت کند. • راهن هیچ قرارداد یا ترتیبات دیگری را که منظور از آن تسهیم عواید باشد امضاء یا تقبل نخواهد کرد. تعهدات مربوط به کشتی

24. 1. راهن از اجرای تعهداتی که در عقد رهن به عهده دارد امتناع نماید. 2. راهن هر کدام از مبالغی را که باید بدهد در سررسید نپردازد. 3. راهن پرداخت دیون دیگر خود را به تعویق اندازد یا نتواند آن ها را بپردازد. 4. راهن اقدام به خرید پوشش بیمه برای کشتی ننماید یا هزینه های بیمه را در مواعد مشخصه پرداخت ننماید. 5. راهن اقدام به ثبت سند رهن نزد مراجع ذیصلاح ننماید. موارد تخلف

25. تائیدات و تضمینات • راهن کلیه حقایق مربوط به خود و کشتی را که مطلع است یا عرفاً باید مطلع باشد و اهمیت دارد، به اطلاع مرتهن رسانده است. • انعقاد و امضای قرارداد رهن موجب نقض هیچگونه قانون حاکم بر راهن یا نقض هیچکدام از تعهدات قراردادی و غیر قراردادی راهن نیست.

26. ضمانت اجرای تخلف از شرایط عقد رهن : حال شدن باقی مانده دین اجرای سند رهن پیش بینی وجه التزام حال شدن بدهی و اجرا

27. راهن به مرتهن وکالت می دهد تا: وکالتنامه و واگذاری اولاً: مرتهن حقوق خود را در عقد رهن به هر شخص ثالث منتقل کند و سند انتقال را اصالتاً و وکالتاً از طرف راهن امضاء کند.ثانیاً: در صورتی که برای اجرای رهن لازم باشد می تواند درخواست ابطال تابعیت کشتی را کند و کشتی را در هرجای دیگر و ذیل هر پرچم دیگری به ثبت رساند.

28. قانون حاکم بر قرارداد رهن قرارداد طبق قوانین کدام کشور تنظیم شده و تابع قوانین کدام کشور است

29. ادای دین مضمون به رهن در سر رسید مقرر؛ • انقضای دین مضمون به رهن به سببی غیر از ادای دین؛ • منهدم شدن کشتی مرهون؛ • ابطال رهن دریایی با بطلان ثبت کشتی. انقضای رهن دریایی

30. نتیجه گیری در زمینه رهن دریایی ایران می توانیم نقص قانون دریایی ایران را استنتاج کنیم. قانون دریایی می توانست از مفاهیم نهاد حقوقی رهن مدنی به نحو احسن استفاده کند و در مقابل تدابیری برای تطبیق این مفهوم با سایر مطالب حقوق دریایی از جمله اهمیت زیاد، ارزش بالا و سرعت کافی بیاندیشد. اما به طور کلی مسئولین باید تدبیری برای این موضوع بیاندیشند زیرا رهن دریایی وابسته به حقوق دریایی است و از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و جا دارد بطور جداگانه و مفصل بحث شود.

31. الف: کتاب ها هوشنگ امید، حقوق دریایی، جلد اول، فصل پنجم، رهن دریایی فرمانفرمانیان، ابوالبشر، حقوق دریایی، فصل سوم، رهن دریایی مرتضی نجفی اسفاد حقوق دریایی فصل چهارم رهن دریایی ب: مقالات توازنی زاده، عباس، ”رهن و حقوق ممتازه دریایی“، ماهنامه بندر و دریا، شماره 92-89 (بهمن و اسفند 1380 و اردیبهشت 1381)، صص 30-16 ج: قوانین و مقررات قانون مدنی ایران مصوب 1307/2/18 قانون دریایی ایران مصوب 1343/6/29 مندرج در روزنامه رسمی شماره 5876 مورخ 1344/2/6 آیین نامه شماره 6120 مورخ 1344/9/10 مربوط به ثبت کشتی ها و شناورها تصویب نامه شماره 5314 مورخ 1344/6/12 راجع به آیین نامه ثبت انتقالات و معاملات کشتی