SİGARAYI BIRAKMA VE KİLO PROBLEMLERİ

1. SİGARAYI BIRAKMA VE KİLO PROBLEMLERİ Dr. Zeynep A. Solak Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir

2. Amaç • Sigarayı bıraktıktan sonra kilo alma, bir nüks nedeni • Kilo almanın mekanizması • Kilo almayı önlemek mümkün olabilir mi?

3. Sigarayı bıraktıktan sonra kilo alma • Olguların yaklaşık %80’i sigarayı bıraktıktan sonra kilo almaktadır • Kilo alma sigarayı bıraktıktan hemen sonra başlar ve içilmediği sürece devam eder • Bu problem, bırakma çabasından vazgeçmenin ve bıraktıktan sonra nüksün başlıca nedenidir

4. Sigarayı bıraktıktan sonra kilodaki ortalama değişiklik 7 6 5 4 Kilo değişiklikleri (kg) 3 2 1 0 7 8 9 10 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92 96 100 104 Vizit haftası (N Engl J Med 1997, 337)

5. Sigarayı bırakanlarda ortalama 5 yıllık kilo artışı • Kadınlarda 8.7 kg • Erkeklerde7.6 kg (Am J Epidemiol 1998; 148)

6. 10 kg veya daha fazla kilo alanlarda kilo almayla ilişkili riskler, bırakmakla kazanılacak sağlık yararlarını ortadan kaldırabilir • Kan basıncı • Serum lipidleri • Kan glukozu • Ürik asit seviyesi • Akciğer volümlerinde azalma • Solunumsal semptomlar

7. Risk Faktörleri: • Yaş (Genç içiciler) • Cinsiyet (Kadınlar) • Obezite • İçilen sigara sayısı/gün • Genetik faktörler (Dopamin reseptör polimorfizmi) ?

8. Kilo almanın mekanizması Nikotin Yeme alışkanlığında değişiklik İstirahatte ve aktivite sırasında  metabolik hız  Lipoliz  İştah Azalmış vücut ağırlığı

9. Nikotinin yağ doku ve peptidler üzerine etkisi (?) Yağ doku lipoprotein lipazenzimi Leptin Nöropeptid Y Oreksinler Nikotinin monoaminler üzerine etkisi Noradrenalin () Dopamin () Serotonin ()

10. Nikotinin insülin ve adiponektin üzerine etkisi Bozulmuş glukoz toleransı Insülin rezistansı Dislipidemi Post-prandial lipid intoleransı Azalmış adiponectin Nikotinin inflamasyon üzerine etkileri (?) İnflamatuar mediyatörlerin adiposit metabolizması üzerine etkilerinin inhibisyonu

11. Sigarayı bırakma • İstirahat metabolizma hızı  Kalori alımı  Lipoprotein lipaz aktivitesi Kilo alma

12. Kilo almayı önlemek mümkün olabilir mi? • Davranış tedavisi • Farmakolojik tedavi

13. I) Davranış tedavisi • Kilo alma endişesini azaltmak için bilişsel-davranış tedavisi • Davranışsal kilo kontrol programı (J Consult Clin Psychol 2001; 69) (Obesity Reviews 2004; 5) (Smoking Cessation Clinical Practice Guideline, AHCPR, 2000)

14. Endişeyi azaltmak için bilişsel-davranış tedavisi Eğer ilk olarak sigarayı bırakmaya çalışırsanız daha başarılı olursunuz, sonraki basamak kilo vermek olsun İçenlerin çoğu kilo alır İçiciler daha fazla yemek yemeseler bile kilo alacaklardır. Size yardım edecek ilaçlar var Taze sebze ve meyve yemeyi, yeterince uyumayı, yağlı yememeyi planlayın Sigarayı bıraktıktan sonra alacağınız birkaç kiloyu sağlıklı yaşam kazanmanın önemi ile kıyaslayın; daha iyi görüneceksiniz, daha iyi hissedeceksiniz Sigara ile karşılaştırıldığında Alacağınız kilo miktarı küçük bir risk olacaktır Kanıt C

15. Davranışsal kilo kontrol programı Yeme alışkanlığını değiştirme • Küçük porsiyonlar, yavaş yemek yeme • Yemek bittiğinde, masadan kalkıp dişini fırçalama • Alkolden uzak durma • Fizik aktiviteyi değiştirme • Düzenli egzersiz • Mümkün olabilirse eş zamanlı başlamama • Yaşam tarzını değiştirme • Yürüyüş grupları • İşyerinde egzersiz programları

16. II) Farmakolojik tedavi Öneri (Kanıt B) Bupropion SR Nikotin replasman tedavisi, özellikle nikotin sakızı (Smoking Cessation Clinical Practice Guideline, AHCPR, 2000)

17. Nikotin replasman tedavisi (NRT) - Nikotin sakızı – kilo almada gecikme (J Consult Clin Psycol 1989) - Nikotin bantları – kilo almayı önleme (?) (Clin Cardiol 1999; 22) (Horm Metab Res 2004; 36)

18. Nikotin sakızı –davranışsal öneriler + Davranışsal kilo kontrol programı - diyet 16 hafta sonra (BMJ 1999; 319)

19. Nikotin sakızı –davranışsal öneriler + Davranışsal kilo kontrol programı - diyet 1 yıl sonra

20. Bupropion SR

21. Botella-Carretero ve ark. Açık - randomize çalışma BUP 300 veya nikotin bantları - 7 hafta tedavi Kilo alma, obezite ve ilaç kullanımından bağımsız (Horm Metab Res 2004; 36)

22. Yeni ilaç - Rimonabant - “Endocannabinoid” sistem • Yiyecek alımı ve enerji tüketiminin regülasyonunda rol oynar • Tütün bağımlılığının oluşumunda rolü vardır • Rimonabant • İlk selektif CB1 blokeri • Bozulmuş EC sistemin normal hale dönmesinde yardımcı

23. Obezite ilaçları • Fluoxetine • Sibutramine • Orlistat ?

24. Özet • Sigarayı bırakmak sıklıkla kilo almaya yol açar • Kilo alma nedeni vücut metabolizma hızında ve yemek yeme alışkanlığındaki değişikliktir • Davranışsal öneriler ve farmakoterapi (NRT, bupropion SR) kilo almayı sınırlayabilir • İlaçlar kilo almayı azaltmada etkilidir, ancak tedavi bittikten sonra kilo artmaya başlamaktadır • İçiciler bırakma girişimi sırasında kilo almayı engelleyecek sıkı önlemler (örneğin katı diyet) almamalıdır