Krivično/kazneno procesno pravo – Predavanja i vježbe

1. Krivično/kazneno procesno pravo – Predavanja i vježbe Univerzitet u Sarajevu Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Doc.dr. sc. Haris Halilović

2. Univerzitet u Sarajevu Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Doc. dr. sc. Haris Halilović Tel. +387 33 561 275 E – mail: hhalilovic@fknbih.edu

3. Glavni pretres • Pojam, značaj i svrha Glavni pretres, kao treći stadij redovnog krivičnog postupka, ima značaj glavnog i centralnog dijela krivičnog postupka. Na glavnom pretresu raspravlja se o krivičnopravnom zahtjevu, tj. traže se odgovori na pitanja koja su u vezi s utvrđivanjem krivičnog djela i okolnosti pod kojima je izvršeno, učinioca krivičnog djela i njegove ličnosti, te izricanja krivične sankcije.

4. Na glavnom pretresu, uz primjenu načela kontradiktronosti, neposrednosti, usmenosti i javnosti, iznose se teza optužbe i teza odbrane, preduzimaju se dokazne radnje kako bi se došlo do dokaza koji su bitni za donošenje presude, utvrđuje se činjenično stanje i, ako ne nastupe procesne smetnje, donosi presuda kojom sud meritorno raspravlja predmet optužbe.

5. Presuda se, tako, može donijeti samo na osnovu održanog glavnog pretresa i kao najvažnija odluka u krivičnom postupku isključivo se zasniva na činjenicama i dokazima koji su izneseni na glavnom pretresu.

6. Glavni pretres obuhvata procesne norme o pretpretresnom ročištu, pretpostavkama za njegovo održavanje, odlaganju i prekidanju, te njegovom započinjanju u pravnom smislu i toku dokaznog postupka.

7. 2. Pretpretresno ročište • Cilj pretpretresnog ročišta jeste pripremanje glavnog pretresa, njegovo uspješno započinjanje i tok. • U tom smislu predsjednik vijeća može održati ročište sa strankama i braniocem da bi se razmotrila pitanja koja su relevantna za glavni pretres.

8. 3. Pretpostavke za održavanje glavnog pretresa • Glavni pretres se mora zakazati u roku od 30 dana od dana izjašnjavanja o krivnji, odnosno u roku od 60 dana ako to opravdavaju izuzetne okolnosti.

9. Glavni pretres zakazuje sudija, odnosno predsjednik vijeća naredbom, određujući vrijeme i mjesto njegovog održavanja.

10. Pretpostavke za održavanje glavnog pretresa odnose se na prisustvo određenih krivičnoprocesnih subjekata.

11. Nedolazak tužioca, odnosno osobe koja ga zamjenjuje na glavni pretres ima za posljedicu odlaganje glavnog pretresa.

12. Prisustvo optuženog na glavnom pretresu je obavezno i zakon isključuje mogućnost suđenja u odsustvu.

13. Nedolazak branioca na glavni pretres, također ima za posljedicu odlaganje glavnog pretresa.

14. Konačno, neopravdan izostanak svjedoka ili vještaka na glavni pretres može imati za posljedicu prinudno dovođenje svjedoka ili vještaka, odnosno izricanje novčane kazne do 5.000 KM. • U pogledu održavanja glavnog pretresa sudija, odnosno predsjednik vijeća će odlučiti da li glavni pretres treba odložiti.

15. 4. Odlaganje i prekid glavnog pretresa • Prema načelu kontinuiteta glavnog pretresa, radnje na glavnom pretresu se moraju poduzimati u kontinuitetu, dakle slijediti jedna drugu, a presuda se izriče i objavljuje istog dana kada je glavni pretres završen.

16. Međutim, određene okolnosti ili razlozi mogu zahtijevati da se glavni pretres odgodi ili prekine.

17. Razlozi za odlaganje odnose se na pribavljanje novih dokaza, nesposobnost optuženog da prisustvuje glavnom pretresu s obzirom na njegovo psihičko stanje i sposobnosti nakon izvršenog krivičnog djela ili druge smetnje da se glavni pretres uspješno provede.

18. Do prekida glavnog pretresa može doći zbog odmora, isteka radnog vremena ili da bi se neki dokaz pribavio u kratkom vremenu ili zbog pripremanja optužbe ili odbrane. • Prekinuti glavni pretres nastavlja se uvijek pred istim sudijom, odnosno vijećem.

19. 5. Rukovođenje glavnim pretresom • Glavnim pretresom rukovodi sudija, odnosno predsjednik vijeća i u tom smislu prava i dužnosti sudije, odnosno predsjednika vijeća odnose se na:

20. Održavanje reda u sudnici i očuvanja dostojanstva suda; • Narušavanja reda i procesne discipline; • Filmskog ili televizijskog snimanja na glavnom pretresu i sl.

21. 6. Tok glavnog pretresa • Redoslijed radnji na glavnom pretresu određen je zakonom tako da su odgovarajuće procesne odredbe raspoređene u dva odjeljka i to: • početak glavnog pretresa i • dokazni postupak.

22. Početak glavnog pretresa obuhvata u normativnom smislu, radnje koje stvaraju pretpostavke i prethode započinjanju glavnog pretresa u pravnom smislu. • Radnje koje stvaraju pretpostavke za početak glavnog pretresa u pravnom smislu su: • Ulazak sudije, odnosno vijeća u sudnicu; • Utvrđivanje uslova za održavanje glavnog pretresa; • Utvrđivanje identiteta optuženog itd.

23. Radnje kojima u pravnom smislu počinje glavni pretres su: • Čitanje optužnice i • Uvodna izlaganja optužbe i odbrane.

24. Dokazni postupak • Dokazni postupak kao dio glavnog pretresa slijedi neposredno nakon čitanja optužnice i uvodnih izlaganja stranaka ili branioca, te obuhvata one procesne radnje kojima se izvode dokazi potrebni za utvrđivanje pravno relevantnih činjenica i pravilno presuđenje određene krivične stvari.

25. Redoslijed izvođenja dokaza u toku dokaznog postupka određen je zakonom s tim što stranke i branilac imaju pravo pozivati svjedoke ili vještake i izvoditi dokaze. Također i sud po službenoj dužnosti ima pravo narediti izvođenje dokaza koje nisu predložile stranke i branilac ili dokaza od čijeg su izvođenja odustale spomenute osobe.

26. Dokazi na glavnom pretresu izvode se slijedećim redom: • Dokazi optužbe, • Dokazi odbrane, • Dokazi optužbe kojima se pobijaju navodi odbrane (replika), • Dokazi odbrane kao odgovor na pobijanje (duplika), • Dokazi čije je izvođenje naredio sudija, odnosno vijeće, • I svi dokazi relevantni za izricanje krivičnopravne sankcije ako optuženi bude oglašen krivim po jednoj ili više tačaka optužnice.

27. 8. Završetak dokaznog postupka • Nastupa nakon izvođenja svih dokaza stranaka, odnosno branioca i suda, te ukoliko stranke i branilac nemaju nove dokazne prijedloge ili prijedlozi budu odbijeni.

28. 9. Završne riječi • Po završenom dokaznom postupku sudija odnosno predsjednik vijeća, daje završnu riječ strankama, oštećenom i braniocu. Prvo govori tužilac, zatim oštećeni, potom branilac pa optuženi. • Posljednja riječ uvijek pripada optuženom.

29. 10. Završetak glavnog pretresa • Završetak glavnog pretresa objavljuje sudija, odnosno predsjednik vijeća. Nakon toga sud se povlači na vijećanje i glasanje radi donošenja presude.

30. Literatura: • SIJERČIĆ-ČOLIĆ, H.: Krivično procesno pravo, Knjiga I Krivičnoprocesni subjekti i krivičnoprocesne radnje, Pravni Fakultet Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo, 2008. • SIJERČIĆ-ČOLIĆ, H.: Krivično procesno pravo, Knjiga II Tok redovnog krivičnog postupka i posebni postupci, Pravni Fakultet Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo, 2008. • Zakon o krivičnompostupkuBosneiHercegovine (“SlužbeniglasnikBiH”, br. 3/03, 32/03, 26/04, 63/04,13/05, 48/05, 46/06, 76/06, 29/07, 32/07, 58/08, 12/09, 16/09, 93/09) ili • Zakon o krivičnom postupku Federacije Bosne i Hercegovine, (“SlužbenenovineFederacijeBiH”,br. 35/03, 37/03, 56/03, 78/04, 28/05, 55/06, 27/07, 53/07 , 9/09 i 12/10).