Na rodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

1. Program:Dofinansowanie przydomowych oczyszczalni ścieków oraz podłączeń budynków do zbiorczego systemu kanalizacyjnego Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Uwarunkowania formalne i techniczne budowy przydomowych biologicznych czyszczalni ścieków i podłączeń do budynków Ryszard Najda Departament Ochrony Wód Gdańsk, dn.22 wrzesień 2011r

2. Systemy gospodarki ściekowej System zbiorczy • komunalna oczyszczalnia ścieków i zbiorcza sieć kanalizacyjna System indywidualny • indywidualna instalacja do oczyszczania ścieków, obsługująca od kilku do kilkudziesięciu użytkowników (jeden do kilku domów).

3. Systemy gospodarki ściekowej • Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobów wyznaczania obszarów i granic aglomeracji • realizacja sieci kanalizacyjnej na obszarze aglomeracji z doprowadzeniem do oczyszczalni ścieków powinna być uzasadniona finansowo i technicznie; • wskaźnik długości sieci obliczany, jako stosunek przewidywanej do obsługi przez budowany system kanalizacji zbiorczej liczby mieszkańców aglomeracji i niezbędnej do realizacji długości sieci kanalizacyjnej (łącznie z kolektorami i przwodami tłocznymi doprowadzającymi ścieki do oczyszczalni) nie może być mniejszy od 120 mieszkańców na 1 km sieci; • wyjątki - cztery przypadki, w których wskaźnik może być obniżony do 90 mieszkańców na 1 km sieci.

4. Systemy gospodarki ściekowej • Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobów wyznaczania obszarów i granic aglomeracji • Wskaźnik może być zmniejszony do 90 M na 1 km gdy sieć kanalizacyjna będzie zlokalizowana na terenie: • o przynajmniej jednoprocentowym średnim spadku w kierunku istniejącej lub przewidywanej oczyszczalni ścieków • stref ochronnych ujęć wody (tereny ochrony bezpośredniej i pośredniej) • obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych • objętym przynajmniej jedną formą ochrony przyrody w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

5. Systemy indywidualne Systemy gospodarki ściekowej na obszarach o zabudowie rozproszonej składają się z: • zbiorników bezodpływowych („szamb”) • przydomowych oczyszczalni ścieków (POŚ)

6. Systemy indywidualne Zbiorniki bezodpływowe Wady: • duża częstotliwość wywozu ścieków • wysokie koszty eksploatacji - transport ścieków na znaczne odległości • uciążliwość dla otoczenia pracy wozu asenizacyjnego (emisja spalin i odorów, zagrożenie sanitarne) Nie każda oczyszczalnia ma możliwość przyjmowania ścieków dowożonych, (np. ze względu na brak punktu zlewnego, lub zastosowaną technologię oczyszczania ścieków).

7. Przydomowa oczyszczalnia ścieków - POŚ POŚ jest to urządzenie, które oczyszcza ścieki pochodzące z budynków mieszkalnych z jednego lub kilku gospodarstw i pozwala na odprowadzenie ich w stanie oczyszczonym do gruntu, lub wód powierzchniowych. POŚ nie są przeznaczone do oczyszczania ścieków pochodzących z produkcji zwierzęcej (np. gnojowicy lub gnojówki) i wód deszczowych spływających z dachów i placów. Przydomowa oczyszczalnia ścieków jest to instalacja oczyszczająca ścieki bytowe do deklarowanej jakości obsługująca do 50 OLM (Obliczeniowej Liczby Mieszkańców).

8. POŚ – możliwości zastosowania Uwarunkowania budowy POŚ: • dostępność miejsca - lokalizacja • możliwość odprowadzenia ścieków oczyszczonych – poziom wód gruntowych i rodzaj gruntu lub odbiornik powierzchniowy • odpowiednie parametry ścieków poddawanych oczyszczaniu

9. POŚ – przepisy prawa polskiego Przepisy polskiego prawa, w których znajdują się zapisy dotyczące budowy i eksploatacji POŚ: • Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001r. Dz.U.05.239.2019 z późn. zm. • Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia.27 kwietnia 2001r Dz.U.2008.25.150 z późn. zm. • Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego z dnia 24 lipca 2006 r Dz.U.06.137.984 z z późn. zm. • Rozporządzenie w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z dnia 2 lipca 2010r , Dz.U.10.130.880

10. POŚ – przepisy prawa polskiego Przepisy polskiego prawa, w których znajdują się zapisy dotyczące budowy i eksploatacji POŚ: cd • Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dn.13 września 1996r ,Dz.U.05.236.2008 z późn. zm. • Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994r , Dz.U.06.156.1118 z późn. zm. • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. Dz.U.02.75.690 z późn. zm.

11. POŚ – przepisy prawa polskiego Ustawa Prawo ochrony środowiska • Eksploatacja instalacji powodująca m.in. wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia na emisję. • Art. 152.1. Instalacja, z której emisja nie wymaga pozwolenia, mogąca negatywnie oddziaływać naśrodowisko, podlega zgłoszeniu organowi ochrony środowiska. • Art. 153.1. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, a których eksploatacja wymaga zgłoszenia. • Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia: § 2. 1. Zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi wymagają oczyszczalnie ścieków o przepustowości do 5 m3 na dobę, wykorzystywane na potrzeby własnego gospodarstwa domowego lub rolnego w ramach zwykłego korzystania z wód.

12. POŚ – przepisy prawa polskiego Ustawa Prawo wodne Zwykłe i szczególne korzystanie z wód • Właścicielowi gruntu przysługuje prawo do tzw. „zwykłego korzystania z wód” stanowiących jego własność oraz z wody podziemnej znajdującej się w jego gruncie. • Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego nie jest wymagane od właściciela przydomowej oczyszczalni ścieków w sytuacji, gdy ścieki oczyszczone odprowadzane są do wód lub gruntu na terenie jego działki w ilości mniejszej niż 5 m3 na dobę. • W sytuacji, gdy ścieki odprowadzane są do gruntu lub do wód, które nie stanowią własności właściciela oczyszczalni ścieków lub do urządzeń wodnych wymagane jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego niezależnie od ilości odprowadzanych ścieków. • Uwaga: studnie chłonne, drenaże w tym skrzynki rozsączające w interpretacji Wydziałów Ochrony Środowiska, na podstawie ustawy Prawo wodne §9 pkt 19 traktowane są jako urządzenia wodne.

13. POŚ – przepisy prawa polskiego Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego • Ścieki pochodzące z własnego gospodarstwa domowego oraz rolnego mogą być wprowadzane do wód, urządzeń wodnych lub do ziemi jeżeli ich ilość nie przekracza 5 m3/d. • W przypadku odprowadzania ścieków do ziemi miejsce wprowadzania ścieków musi być oddzielone od najwyższego użytkowego poziomu wodonośnego wód podziemnych warstwą gruntu o miąższości, co najmniej 1,5 m, • W przypadku odprowadzania ścieków oczyszczonych do urządzeń wodnych najwyższy użytkowy poziom wodonośny wód podziemnych musi znajdować się co najmniej 1,5 m pod dnem tych urządzeń. Urządzenia wodne zostały zdefiniowane w Ustawie Prawo wodne (Rozdz. 1, Art. 9. ust. 1 punkt 19).

14. POŚ – przepisy prawa polskiego Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego * - wymóg usuwania związków azotu i fosforu dotyczy wyłącznie ścieków wprowadzanych do jezior i ich dopływów oraz bezpośrednio do sztucznych zbiorników wodnych usytuowanych na wodach płynących

15. POŚ – przepisy prawa polskiego Prawidłowość działania każdej oczyszczalni ścieków powinna być badana określoną ilość razy w roku. W obowiązujących przepisach nie ma odrębnych wymogów dla oczyszczalni przydomowych. Mówi się jedynie, że każda oczyszczalnia o RLM mniejszej niż 2 000 powinna być w pierwszym roku działania skontrolowana 4 razy, a w latach następnych 2 razy. W rzeczywistości wymóg ten jest trudny do spełnienia, zwłaszcza przy bardzo dużej liczbie POŚ. Przeważnie bada się tylko pewną, wytypowaną grupę obiektów np. 10% z ogólnej liczby uwzględniając fakt, że wszystkie oczyszczalnie wybudowane w ramach jednego projektu składają się z tego samego typu urządzeń. Należy jednak oczekiwać, że w najbliższym czasie wprowadzony zostanie obowiązek badania wszystkich POŚ.

16. POŚ – przepisy prawa polskiego Ustawa Prawo budowlane • Budowa przydomowej oczyszczalni ścieków o przepustowości do 7,5 m3/d wymaga zgłoszenia. • Zgłoszenie winno określać: rodzaj, zakres, sposób wykonania robót budowlanych, jak również termin ich rozpoczęcia. • Do zgłoszenia dołącza się: oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. • Załączanie do zgłoszenia szkiców i rysunków uzależnia się od potrzeb.

17. POŚ – przepisy prawa polskiego Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku m.in. poprzez przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych.

18. POŚ – przepisy prawa polskiego Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

19. POŚ – wybór urządzeń W ramach Programu przygotowanego przez NFOŚiGW wspierana będzie budowa wyłącznie Przydomowych Biologicznych Oczyszczalni Ścieków (PBOŚ). Tylko reaktory biologiczne oparte na technologii osadu czynnego i złóż biologicznych lub połączeniu tych technologii dają gwarancję skutecznego oczyszczania ściwków. Ich podstawową przewagą nad pozostałymi rozwiązaniami jest możliwość panowania nad zachodzącymi w nich procesami biochemicznymi, oraz możliwość sterowania tymi procesami w celu ich intensyfikacji.

20. POŚ – wybór urządzeń Obecnie w Polsce obowiązują przepisy dotyczące: normalizacji i certyfikacji produktów, zasad wprowadzania ich na rynek oraz wymagań w zakresie bezpieczeństwa wyrobów. Wytyczne dotyczące elementarnych wymagań jakie muszą spełniać wyroby zapisane zostały w Dyrektywach Nowego Podejścia. Produkty, które podlegają tym dyrektywom muszą być oznakowane symbolem CE. Wyroby budowlane, w tym również przydomowe oczyszczalnie ścieków, podlegają ocenie wg systemu jednolitego dla wszystkich krajów Wspólnoty. Wymogi w tym zakresie określała Dyrektywa Rady Europy nr 89/106/EWG „w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych państw członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych”, obecnie zmieniona przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dn.9 marca 2011r pt :”Zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych”. Należy oczekiwać, że obecnie obowiązujące akty prawne niebawem zostaną dostosowane do zapisów Rozporządzenia.

21. POŚ – wybór urządzeń Dyrektywa została wdrożona w Polsce w Ustawie Prawo budowlane i Ustawie o wyrobach budowlanych. Zapisy o konieczności stosowania norm znalazły się również w Ustawie Prawo zamówień publicznych. Najważniejsze z punktu widzenia inwestorów zapisy to art. 30 mówiący o tym, że zamawiający opisuje przedmiot zamówienia za pomocą cech technicznych i jakościowych, z zachowaniem Polskich Norm przenoszących normy europejskie lub norm innych państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego przenoszących te normy.

22. POŚ – wybór urządzeń Od 2 listopada 2010 r.  przydomowe oczyszczalnie ścieków można oznakować CE gdy spełnią wymagania zawarte w normie  EN 12566-3:2005+A1:2009 „Małe oczyszczalnie ścieków dla obliczeniowej  liczby mieszkańców  (OLM) do 50 – Część 3: Kontenerowe  i/lub montowane na miejscu budowy domowe oczyszczalnie ścieków”. Norma określa wymagania dotyczące: wymiarów, wytrzymałości konstrukcji, szczelności, pojemności minimalnej, przepustowości hydraulicznej, deklarowanej skuteczności oczyszczania, projektowania, dostępu, trwałości, znakowania, sterowania jakością, eksploatacji.

23. POŚ – wybór urządzeń Potwierdzeniem spełnienia wymogów normy przez określony wyrób jest certyfikat. Czas uzyskania certyfikatu wynosi ok. 9 miesięcy. Testy skuteczności oczyszczania ścieków przeprowadzane są dla różnych warunków przepływu (obciążenie nominalne, brak przepływu, niskie, przeciążenie itp.). Badanie podzielone jest na 10 etapów, po każdym etapie  pobierane są próbki do badań określonych parametrów ścieków. Wyniki badań (zawarte w Raporcie z badań) pozwalają na ocenę, czy deklarowane przez producenta wskaźniki skuteczności oczyszczania (ChZT, BZT, zawiesina i inne) są zachowane.

24. POŚ – wybór urządzeń Badania certyfikujące może przeprowadzać wyłącznie laboratorium notyfikowane przez Komisję Europejską. Badania zgodności z normą EN 12566-3:2005+A1:2009 można przeprowadzić w 31 laboratoriach na terenie Unii Europejskiej w tym w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie. Pełną listę laboratoriów notyfikowanych można znaleźć na stronie: http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/index.cfm?fuseaction=cpd.nb_hs&hs_id=138327 Trzynaście instytucji notyfikowanych mieści się w krajach sąsiadujących z Polska: cztery w Niemczech, cztery w Czechach, cztery na Słowacji i jedna na Litwie.

25. POŚ – wybór urządzeń USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych Art. 9. • Aprobaty technicznej udziela się dla wyrobu budowlanego, dla którego nie ustanowiono Polskiej Normy wyrobu, albo wyrobu budowlanego, którego właściwości użytkowe, odnoszące się do wymagań podstawowych, różnią się istotnie od właściwości określonej w Polskiej Normie wyrobu …

26. Parametry oczyszczanych ścieków Jednostkowe ładunki zanieczyszczeń i stężenia zanieczyszczeń w ściekach bytowo-gospodarczych:

27. Podłączenia – uwarunkowania prawne • Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dn.13 września 1996r ,Dz.U.05.236.2008 z późn. zm. • Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994r , Dz.U.06.156.1118 z późn. zm. • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. Dz.U.02.75.690 z późn. zm. • Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków z dnia 7 czerwca 2001 r. Dz.U.06.123.858 z późn. zm.

28. Podłączenia – uwarunkowania prawne • Ustawa Prawo Budowlane • Art.29 ust.1 Pozwolenia na budowę nie wymaga budowa:pkt 20)przyłączy: elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych; • Art. 29a. 1. Budowa przyłączy, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, wymaga sporządzenia planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy jednostkowej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. • 2. Do budowy, o której mowa w ust. 1, stosuje się przepisy prawa energetycznego albo o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. • 3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli inwestor dokonał zgłoszenia, o którym mowa w art. 30.

29. Podłączenia – uwarunkowania prawne Realizacja podłączenia wymaga odbioru ze strony przedstawiciela operatora systemu kanalizacyjnego oraz inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej. Odbiorca usług jest zobowiązany niezwłocznie podpisać umowę z operatorem systemu kanalizacyjnego na odprowadzenie ścieków

30. Dziękuję za uwagę KontaktRyszard Najda Departament Ochrony Wód tel. (+4822) 4590 464 e-mail: r.najda@nfosigw.gov.pl