Özürlülerin Toplumsal Yaşama Katılımında Yerel Yönetimlerin Kentsel Dönüşümü (Açılış Programı)

1. MARMARA BELEDİYELER BİRLİĞİ Özürlülerin Toplumsal Yaşama Katılımında Yerel Yönetimlerin Kentsel Dönüşümü (Açılış Programı) 29 Aralık 2010

2. Özürlülük ve Özürlülerle İletişim • Kentsel Yaşamda Ulaşılabilirlik • Türkiye’de ve Uluslararası Mevzuatta Özürlülük ve Ulaşılabilirlik Konusunda Yerel Yönetimlerin Yükümlülükleri

3. Özürlüler İdaresi Başkanlığı 1997 yılında kurulmuştur.

4. ÖZÜRLÜLÜK

5. ÖZÜRLÜ KİMDİR? Doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaşamın gereklerine uyamama durumunda olup; korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ve; bağımsız hareket edebilmesi için yapılarda ve açık alanlarda özel fiziksel düzenlemelere gereksinim duyan kişidir.

6. ÖZÜRLÜLÜKLE İLGİLİ KAVRAMLAR Bozukluk: Bedenin belirli bir bölümünün (kollar ya da bacaklar gibi) veya bir organın (gözler gibi) işlevlerini yeterince yerine getirememesi durumudur. Özürlü kişinin, normal olarak kabul edilen sınırlarda ve uyum içinde, zihinsel ve bedensel aktivitelerde bulunma yeteneği kısıtlıdır veya bu yeteneklerini tamamen kaybetmiştir. Kısaca özür, vücut fonksiyonlarının kullanımındaki fiziksel ve zihinsel kısıtlılık veya kayıp durumudur.

7. Özür: Bozukluk sonucu, normal kabul edilen bir hareketin yapılabilmesindeki kısıtlılık veya yoksunluk durumudur.

8. Engel: Yetersizlik ve özürden kaynaklanarak yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel faktörler açısından kişinin toplumsal rollerini yerine getirmesinin kısıtlanması, yani engellenmesi durumudur. Özürlülük nedeniyle oluşan sınırlılıklar, sosyal yaşamı sınırladığında, birey yalnızca özürlü olmakla kalmaz, aynı zamanda "engelli" olur.

9. Örneğin; kafa travması sonucu oluşan felç; yürümede ve ellerini kullanmada zorluk; iş bulamamak, toplu taşım araçlarını kullanamamak, okula gidememek vb.

10. ÖZÜR GRUPLARI • Ortopedik özürlüler • Görme özürlüler • İşitme ve konuşma özürlüler • Zihinsel özürlüler • Ruhsal veya duygusal özürlüler • Diğer süreğen hastalığı olanlar

11. 1-Ortopedik özürlü: Kemik ve kaslarda oluşan normal dışı durumlar nedeniyle, veya çeşitli nedenlerle bir organını veya fonksiyonunu kaybeden kişilerdir. Bu bireyler, vücutlarında ve organlarında görünür bir eksikliği, fazlalığı ya da bozukluğu olan kişilerdir. Kollarda, bacaklarda, eller ve ayaklarda eksiklik veya bozukluk ya da bu organların yokluğu söz konusudur. Çocuk felci ya da sonradan oluşan felçler ile spastikler de bu gruba girer.

12. 2- Görme özürlü: Bir ya da iki gözü hiç görmeyen veya az gören ya da gözlük gibi yardımcı araçla görebilen kişilerdir.

13. 3- İşitme ve konuşma özürlü: İşitme özürlüler, sesleri hiç duyamayan, bazı durumlarda ancak işitme cihazıyla duyabilen kişilerdir. Bu kişilerin bir bölümü, özel eğitim yoluyla duyabilen insanlar gibi konuşabilirler. Büyük bir bölümü ise işitme kaybından dolayı konuşma özrüne de sahiptir. İşitme özürlüler, aktivite kısıtlılığına sahip olmadıkları için iletişim güçlüğü dışında önemli bir sorun yaşamaz. Görsel anlamda zenginleştirilmiş ortamlarda uyum ve iletişim güçlükleri en aza inmektedir.

14. Konuşma özürlüler ise, işitebildiği halde konuşamayan, konuşma sırasında bazı harfleri çıkaramayan veya yanlış çıkaran bireyler, kekemeler, alt veya üst çene kaybı olan, dil, dudak, damak yarıklıkları veya bozuklukları olan, bazı durumlarda boğaza tutulan bir aletle konuşabilen ve konuşması herkes tarafından anlaşılamayan kişilerdir.

15. 4- Zihinsel özürlü: Gelişim süreci içinde, genel zihinsel işlevlerde normalden önemli derecede gerilik, bunun yanında uyumsal davranışlarda yetersizlik gösterme durumudur. Zihinsel özür farklı derecelerde olabilir: Hafif, orta ve ağır derecede zihinsel özürlü bireyler vardır. Ağır zihinsel özürlüler öz bakıma muhtaçtır ve bir refakatçi ile günlük gereksinimini karşılayabilir.

16. Bu grupta yer alan özürlüler sosyal ve fiziksel yaşam alanlarında farklı destek ve düzenlemelere gereksinim duyabilir. Zihinsel özürlüler diğer bireylere göre daha geç ve yavaş öğrenir. Bu kişiler çevrelerine uyum sağlamakta zorluk çekebilir, toplumla ilişki kurmakta zorlanabilir ve yetersizliklerinin derecesine bağlı olarak başkalarının yardımı olmaksızın gündelik gereksinimlerini ve öz bakımlarını karşılayamayabilir.

17. 5- Ruhsal veya duygusal özürlü: Çeşitli nedenlerle, ruhsal ve duygusal durumlarında hayatın gereklerine uyamayacak düzeyde ve devamlı olarak beceri ve fonksiyon kaybı gösteren kişilerdir. Ruhsal-duygusal özürlü kişiler değişen ve birbiriyle çelişen düşünce ve davranışları; giyim, konuşma tarzlarındaki farklılaşmalar; aşırı uçlarda gidip gelen duyguları; kimi zaman mantık dışı görüşleri ile diğer bireylerden ayrılırlar.

18. 6- Süreğen hastalığı olanlar: Etkisi 6 aydan uzun süredir görülen sağlık sorunudur. Sara nöbeti geçirenler, kalp, böbrek, karaciğer, kas hastalıkları, kan hastalıkları (lösemi gibi), kanser, yanık, sarılık, siroz, şeker hastalığı gibi sürekli hastalıklar bu gruba girer.

19. Birden Fazla Özürü Bulunanlar Bazı kişiler birden fazla özre sahip olabilir. Örneğin, herhangi bir ortopedik özrü olan kişinin bu özrüne ek olarak görme, işitme ve konuşma özrünün olması verilebilir.