PREVENTIE EN AANPAK VAN ERNSTIGE ANAFYLAXIE: EEN AANBEVELING VAN DE HGR

1. PREVENTIE EN AANPAK VAN ERNSTIGE ANAFYLAXIE: EEN AANBEVELING VAN DE HGR Anouk Vanlander Wetenschappelijk medewerker VWVJ Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005 KH – 06/09/04 KH – 06/09/04

2. Ontstaan van een aanbeveling • Op basis van de noden van de CLB’s, nam VWVJ initiatief voor de ontwikkeling van een aanbeveling • Op basis van de wetenschappelijke literatuur, de internationaal bestaande richtlijnen en de ervaring in de CLB-praktijk • Oorspronkelijk bedoeld voor CLB-praktijk, nu uitgebreid tot alle vaccinatoren buiten hospitaalmilieu • Brede consensus: Kind en Gezin, Office de la Naissance et de l’Enfance (ONE), Services de promotion de la santé à l’école, Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen (WVVH) en de Vlaamse Vaccinatiekoepel • Na proces van bijna 1 jaar: goedkeuring door de Hoge Gezondheidsraad in december 2004 Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

3. Overzicht • Wat is een ernstige anafylaxie? • Mogelijke allergenen in vaccins • Behandeling van ernstige anafylaxie in CLB • Aanbeveling Hoge Gezondheidsraad Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

4. Wat is een ernstige anafylaxie? • Ig-E gemedieerde massale vrijstelling van mediatoren uit mastcellen en basofielen na contact met allergeen • Acute symptomen: • muco-cutaan (jeuk, conjunctivale injectie, rhinitis, urticaria, angio-oedeem) • respiratoir (bronchospasme, wheezing, dyspnoe) • cardiovasculair (↑perm→volume↓→BD↓→HF↑) • gastro-intestinaal (abdominale pijn, braken, diarree) Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

5. Wat is een ernstige anafylaxie? • Universele definitie voor ‘anafylaxie’ontbreektIn Noord-Amerika: het optreden van acute muco-cutane symptomen in combinatie met respiratoire, cardiovasculaire of gastro-intestinale symptomen. Een kind met urticaria en nasale obstructie voldoet aan de definitie. In Europa: men kent een graad van ernst toe aan anafylactische reacties. Anafylaxie = anafylactische shock Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

6. Wat is een ernstige anafylaxie? • Bifasisch (20%) met interval van 1 tot 8 uren • Incidentie: 0.65/miljoen dosissen CLB: 1 geval om de 5 tot 10 jaar Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

7. Wat is een ernstige anafylaxie? • Differentiaaldiagnose Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

8. Mogelijke allergenen in vaccins • Eiwit: MBR-vaccin vervaardigd op weefselcuturen van kippenembryo’s • Allergische reactie bij eiwitallergie < geen eiwitallergie • Andere allergenen: neomycine en gelatine • Advies: bij voorgeschiedenis van ernstige anafylaxie na inname van ei → MBR-vaccinatie niet in CLB-setting • Neomycine, polymyxine en streptomycine: antibiotica • Ernstige anafylaxie na topisch of systemisch toediening = contra-indicatie Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

9. Mogelijke allergenen in vaccins • Gelatine: stabilisator • Ernstige anafylaxie na inname van gelatine = contra-indicatie • Gist: genetisch gemanipuleerde gistcellen dragen gen dat codeert voor antigenen van het HBV • Ernstige anafylaxie na inname van gist = contra-indicatie • Latex: naaldbeschermers en stampers • Ernstige anafylaxie na contact met latex = contra-indicatie Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

10. Mogelijke allergenen in vaccins Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

11. Behandeling van ernstige anafylaxie in CLB • ABC van de cardiopulmonaire reanimatie: • Ademhaling controleren • Beademen indien nodig • Circulatie controleren • Spoeddienst opbellen • Medicamenteus: adrenaline is de hoeksteen! • α-receptor: perifere vasoconstrictie → toename BD → afname angio-oedeem • β1-receptor: verbetering van de hartfunctie • β2-receptor: bronchodilatatie onderdrukking vrijstelling mediatoren Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

12. Behandeling van ernstige anafylaxie in CLB • Niet als eerste handeling: • Antihistaminica hebben een veel tragere werking dan adrenaline. • Antihistaminica hebben wel een rol bij de behandeling van vb. urticaria of jeuk. Dit is niet de rol van het CLB! • Corticoiden hebben geen plaats in de acute behandeling van ernstige anafylaxie, effect pas na 4 tot 6 uren. • Wel nuttig ter preventie van een tweede fase reactie. • β2-mimeticum voor inhalatie enkel toedienen indien bronchospasme niet afneemt na adrenaline. Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

13. Behandeling van ernstige anafylaxie in CLB • Niet als eerste handeling: • O2: - patiënten met vooraf bestaande hypoxemie of myocardiale dysfunctie • - aanhoudende symptomen van anafylaxie na verschillende dosissen adrenaline • - in combinatie met een behandeling met β2-mimeticumvoor inhalatie • Intraveneus vocht: zo geen reactie op verschillende dosissen adrenaline Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

14. Behandeling van ernstige anafylaxie in CLB • Dosis adrenaline kinderen: • 0,01 mg/kg tot maximum 0,5 mg • 0,01 ml/kg voor adrenaline 1:1000 • Aanbevolen toedieningsweg adrenaline: • intramusculair in dijspier • Interactie met andere geneesmiddelen: • - β-blokkers: afname β-effect adrenaline • - tricyclische antidepressiva en MAO- inhibitoren: versterken werking adrenaline Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

15. Aanbeveling HGR: definitie ernstige anafylaxie “Een ernstige allergische reactie met symptomen ter hoogte van het respiratoir (vb. larynxoedeem, bronchospasme) en/of cardiovasculair (vb. tachycardie, shock) systeem, al dan niet gepaard gaande met huidsymptomen (vb. jeuk, urticaria, angio-oedeem) of gastro-intestinale symptomen (vb. nausea, braken, diarree)” Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

16. Aanbeveling HGR Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

17. Aanbeveling HGR: risico-analyse • Heeft uw kind in het verleden allergisch gereageerd met opzwellen van mond of keel, moeite om te ademen of problemen met het hart tot gevolg • na een inenting, • na het gebruik van de antibiotica streptomycine, neomycine en polymyxine, • na het eten van eieren, gist of gelatine • na contact met latex (vb. latex-handschoenen, latex-ballonnen)? • Neemt uw kind momenteel medicatie? Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

18. Aanbeveling HGR Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

19. Aanbeveling HGR: Urgentiekit • 2 ampullen adrenaline 1:1000 oplossing • 2 steriel verpakte spuiten van 1 ml, gegradeerd op 1/100, en zonder rubberen stamper • 2 steriel verpakte injectienaalden met naaldlengte van 25 mm Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

20. Aanbeveling HGR Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

21. Aanbeveling HGR (1) Beadem tweemaal indien geen ademhaling en vervolledig de cardiopulmonaire reanimatie (CPR). (2) Ga verder met CPR indien nodig. (3) In geval van een vasovagale reactie moet enkel worden afgewacht. Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

22. Aanbeveling HGR | Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

23. Samenvatting • Ernstige anafylaxie is ernstig, maar zeldzaam • Incidentie ↓ door de risico-analyse • 15 minuten toezicht na vaccinatie • Verpleegkundigen en artsen moeten steeds voorbereid zijn op het optreden van een ernstige anafylactische reactie • Hulpdiensten verwittigen (telefoon!) • Urgentiekit, adrenalinedosis en –toedieningsweg kennen • CPR kunnen toepassen Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005

24. Registratie • Gebruik van adrenaline • Voorkomen van ernstige anafylaxie Anouk Vanlander - VWVJ – Presentatie STANDAARD VACCINATIES 2005