380 likes | 520 Views
De prelexicale spraakontwikkeling bij dove kinderen met een cochleair implantaat. KAREN SCHAUWERS Steven Gillis Paul Govaerts CI symposium – 9 december 2006. Evolutie in leeftijd van implantatie. België. 1996: kinderen < 2 jaar. 2000: kinderen < 1 jaar. Vroege detectie en diagnose.
E N D
De prelexicale spraakontwikkeling bij dove kinderen met een cochleair implantaat KAREN SCHAUWERS Steven Gillis Paul Govaerts CI symposium – 9 december 2006
Evolutie in leeftijd van implantatie België 1996: kinderen < 2 jaar 2000: kinderen < 1 jaar Vroege detectie en diagnose = wereldprimeur kinderen (> 2 jaar) Verbeterde technologie Veelbelovende resultaten volwassenen Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
CI onder 1 jaar: verantwoord? Argument: “sensitieve periode” in spraak- en taalontwikkeling 1ste levensjaar: nog geen woorden, maar wel belangrijke basis op perceptief en productief vlak CI < 1 jaar: interfereert met sensitieve periode verwachting: kleinere achterstand Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
= belangrijke mijlpaal: vorming van CV syllaben als basis voor woorden Spraakproductie in 1ste levensjaar Stadium 1 ( 0-1m): reflexieve comfortgeluiden Stadium 2 ( 1-2m): onderbroken klinkergeluiden Stadium 3 ( 2-4m): “cooing” of “gooing” Stadium 4 ( 4-6m): variaties in toonhoogte, luidheid... Stadium 5 ( 6-10m): brabbelen dove kinderen Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Onderzoeksvragen Zeer vroege CI in Antwerpen onderzoek van spraak- en taalontwikkeling bij jonge CI kinderen • Gaan CI kinderen beginnen en blijven brabbelen? • Vergelijking met horende kinderen? • Effect van leeftijd van implantatie? • Verloop van verdere taalontwikkeling in de CI groep? Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Onderzoeksgroepen • 10 CI kinderen • Congenitaal doof (PTA ≥ 90 dBHL) • Onvoldoende winst met hoortoestellen • CI tussen 5 en 19 maanden oud • Nadruk op orale opvoeding (monolinguaal Nederlands) • Geen bijkomende problemen (gezondheid, ontwikkeling) • Observaties gestart vanaf 1 maand na “fitting” van CI • 10 horende (NH) kinderen • Normaal gehoor (PTA ≤ 25 dBHL) • Monolinguaal Nederlands • Geen bijkomende problemen (gezondheid, ontwikkeling) • Observaties gestart vanaf 6-8 maanden oud Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Onderzoeksmethode • Longitudinaal: • CI: maandelijks gedurende 30 maanden jaarlijks op 4 - 5 - 6 - 7 - ... jaar • NH: maandelijks tot ongeveer 18 maanden oud • Observationeel: • Maandelijkse video-opnames in thuissituatie • Natuurlijke interactie tussen kind en ouder(s) en/of siblings • Selectie van ± 20 minuten per sessie voor analyse • Gedetailleerde transcriptie van selecties • Experimenteel (testen): • CAP, A§E, MacArthur-Bates CDI lijsten, TARSP Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Onderzoeksresultaten • Auditieve ontwikkeling: Audiometrie, CAP, A§E • Prelexicale ontwikkeling: Brabbelen • Fonologie: Foneeminventaris, PMLU • Lexicon: MacArthur CDI lijsten • Morfosyntaxis: TARSP Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Onderzoeksresultaten • Auditieve ontwikkeling: Audiometrie, CAP, A§E • Prelexicale ontwikkeling: Brabbelen • Fonologie: Foneeminventaris, PMLU • Lexicon: MacArthur CDI lijsten • Morfosyntaxis: TARSP Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Resultaten: brabbelen CV-CV Onset van brabbelen Types van C en V Intra-syllabische CV combinaties Inter-syllabische CVCV patronen Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Resultaten: brabbelen CV-CV Onset van brabbelen Types van C en V Intra-syllabische CV combinaties Inter-syllabische CVCV patronen Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Onset van brabbelen R2 = .30 (p > .05) Mediaan: 1 maand R2 = .92 (p < .05) Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
R2 = .06 (p > .05) Mediaan: 6 maanden R2 = .78 (p < .05) Brabbelspurt Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Resultaten: brabbelen CV-CV Onset van brabbelen Types van C en V Intra-syllabische CV combinaties Inter-syllabische CVCV patronen Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Types van C en V in brabbelen Aantal geanalyseerde segmenten: • CI groep: 13.524 C en 14.896 V • NH groep: 19.628 C en 20.819 V C: Articulatieplaats coronaal - labiaal - dorsaal Articulatiewijze stop - nasaal - halfvocaal - fricatief - liquida V: Articulatieplaats voor - centraal - achter Articulatiehoogte laag - midden - hoog Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
C Articulatieplaats onset brabbelen - 1ste 10 woorden Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Types van C en V in brabbelen • CI versus NH: • Enkel significant verschil in proportie liquidae • Effect van leeftijd van implantatie: • Significante positieve correlatie tussen leeftijd van implantatie en proportie labialen hoe later geïmplanteerd, hoe meer labialen meer gelijkenis met dove kinderen Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Resultaten: brabbelen CV-CV Onset van brabbelen Types van C en V Intra-syllabische CV combinaties Inter-syllabische CVCV patronen Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
V C Intra-syllabische CV combinaties Geobserveerde aantal van CV combinatie Ratio Verwachte aantal van CV combinatie Significant verschillend van 1.0 ? Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Geobserveerde significant hoger dan verwachte Geobserveerde significant lager dan verwachte Verschil geobserveerde - verwachte: niet significant T1 NH CI Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Geobserveerde significant hoger dan verwachte Geobserveerde significant lager dan verwachte Verschil geobserveerde - verwachte: niet significant T2 NH CI Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Geobserveerde significant hoger dan verwachte Geobserveerde significant lager dan verwachte Verschil geobserveerde - verwachte: niet significant T3 NH CI Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Geobserveerde significant hoger dan verwachte Geobserveerde significant lager dan verwachte Verschil geobserveerde - verwachte: niet significant T4 NH CI Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Intra-syllabische CV combinaties • CI versus NH: • Dezelfde patronen in brabbelen: initieel brabbelen: random CV combinaties evolutie: sommige worden sign, rest blijft random • CI bereikt “finale” patroon wat later dan NH • Effect van leeftijd van implantatie: • Trend: later-geïmplanteerde kinderen bereiken finale patroon wat vroeger in brabbelperiode dan vroeger-geïmplanteerde Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Resultaten: brabbelen CV-CV Onset van brabbelen Types van C en V Intra-syllabische CV combinaties Inter-syllabische CVCV patronen Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Inter-syllabische CVCV patronen CV-CV CV-CVCV-CV Reduplicatie /ba-ba/ Variatie /ba-ka/ /ba-bo/ /ba-ko/ Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Inter-syllabische CVCV patronen CV-CV * * * * Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Inter-syllabische CVCV patronen CV-CV CV-CVCV-CVCV-CV Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Inter-syllabische CVCV patronen CV-CV CV-CVCV-CVCV-CV * * Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Inter-syllabische CVCV patronen CV-CV CV-CVCV-CVCV-CV Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Inter-syllabische CVCV patronen CV-CV CV-CVCV-CVCV-CV Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Inter-syllabische CVCV patronen • CI versus NH: • Sign minder gevarieerde brabbels • Sign minder complexe variaties (C+V var) • Beide groepen: V var > C var > C+V var V plaats > V hoogte C wijze > C plaats • Geen effect van leeftijd van implantatie Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Samenvatting brabbel-resultaten • Alle CI kinderen beginnen en blijven brabbelen daarmee belangrijke 1ste mijlpaal in productieve taalontwikkeling bereikt start van brabbelen lijkt “getriggered” te worden door CI • De CI kinderen verschillen zo goed als niet van de NH kinderen op vlak van segmentele inhoud en CV syllabes ze vertonen dezelfde voorkeuren in C, in V, en in intra-syllabische CV combinaties • De CI kinderen verschillen enkel van de NH kinderen op vlak van inter-syllabische CVCV patronen ze prefereren simpele combinaties boven complexe Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Samenvatting brabbel-resultaten • Effect van leeftijd van implantatie gevonden: • hoe jonger CI, hoe vroeger onset van brabbelen meer kans om op “normale” leeftijd te beginnen brabbelen • hoe jonger CI, hoe minder labialen in brabbelen meer gelijkenis met NH Reflecteert zich dit ook op andere vlakken van de taalontwikkeling ? Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Effect van leeftijd van implantatie Fonologie: hoe jonger CI, hoe kleiner achterstand in correcte productie van C en V in woorden C V R2 = .63 p < .05 R2 = .68 p < .01 Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Effect van leeftijd van implantatie • Onderzoek van Coene, Schauwers, et al. (submitted): 1) Stat. sign. correlatie tussen leeftijd van implantatie en: • Productie van 30 woorden • Productie van lidwoorden • TTR van 0.5 2) Enkel CI vóór 10 maanden binnen 95% confidentie-interval van horende leeftijdsgenootjes Domino-effect, voor het eerst zichtbaar in prelexicale ontwikkeling aanwijzing voor irreversibele achterstand ? Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
CI in Vlaanderen 2j 3j 4j 5j 6j 7j Karen Schauwers 09 - 12 - 2006
Karen Schauwers 09 - 12 - 2006