Ocena jakości powietrza w województwie śląskim w świetle wymagań unijnych

1. Ocena jakości powietrza w województwie śląskim w świetle wymagań unijnych Przygotowano w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Katowicach

2. ZAKRES BADAŃ MONITORINGOWYCH POWIETRZA W 2012 ROKU • Na terenie województwa śląskiego w 2012 roku znajdowało się 230 stanowisk pomiarowych umożliwiających określenie jakości powietrza w zakresie: • pyłu zawieszonego PM10, • pyłu zawieszonego PM2,5, • dwutlenku siarki, • dwutlenku azotu, • tlenków azotu, • ozonu, • tlenku węgla, • benzenu, • zawartych w pyle PM10: ołowiu, kadmu, niklu, arsenu i benzo(a)pirenu, • a także dodatkowo do oceny jakości powietrza w zakresie: • 5 wybranych WWA, • kationów, anionów oraz węgla organicznego i elementarnego zawartego w pyle PM2,5 (jedno z czterech województw w kraju wykonujących to badanie na stacjach tła regionalnego w Złotym Potoku i Godowie), • rtęci w stanie gazowym na stacji w Złotym Potoku (jedna z czterech stacji mierzących zawartość rtęci w powietrzu w Polsce).

3. Zgodność z dyrektywami Unijnymi Program pomiarów jakości powietrza realizowany przez WIOŚ w Katowicach jest zgodny z przepisami prawa polskiego i unijnego, w tym: • w odniesieniu do wymogów co do liczby wymaganych stałych stanowisk pomiarowych oraz określania krajowego wskaźnika średniego narażenia dla pyłu PM2,5, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, • w zakresie wykonywania badań metali ciężkich, WWA w pyle oraz rtęci, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu.

4. Stanowiska pomiarowe w 2012 roku znajdowały się: • w 17 stacjach automatycznych, • na 25 stanowiskach manualnych pyłu zawieszonego, w tym PM10 (17) i PM2,5 (8), • na 18 stanowisk pomiarów pasywnych (wyłącznie benzen). Automatyczna stacja monitoringu powietrza i stanowisko do pomiarów manualnych w Katowicach

5. Rozmieszczenie i liczba stanowisk pomiarowych PM10 oraz PM2,5w 2012 roku, w odniesieniu do wymagań Unijnych * w tym jedno stanowisko komunikacyjne

6. Rozmieszczenie i liczba stanowisk pomiarowych dwutlenku siarki SO2, dwutlenku azotu NO2, tlenku węgla CO oraz ozonu O3, w odniesieniu do wymagań unijnych Objaśnienie do tabeli: A - Minimalna liczba stanowisk wymagana zgodnie z Dyrektywą 2008/50/WE B - Liczba istniejących stałych stanowisk pomiarowych

7. Rozmieszczenie i liczba stanowisk pomiarowych benzenu C6H6 w odniesieniu do wymagań unijnych Objaśnienie do tabeli: A - Minimalna liczba stanowisk wymagana zgodnie z Dyrektywą 2008/50/WE B - Liczba istniejących stałych stanowisk pomiarowych

8. Rozmieszczenie i liczba stanowisk pomiarowych arsenu As, kadmu Cd, niklu Ni, ołowiu Pb oraz benzo(a)pirenu, w odniesieniu do wymagań unijnych Objaśnienie do tabeli: A - Minimalna liczba stanowisk wymagana zgodnie z Dyrektywą 2008/50/WE B - Liczba istniejących stałych stanowisk pomiarowych

9. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM ZA 2012 ROK W oparciu o wyniki pomiarów z uzyskanych z przedstawionych stanowisk pomiarowych i wyniki modelowania matematycznego, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach wykonał: „Jedenastą roczną ocenę jakości powietrza w województwie śląskim, obejmującą 2012 rok”. • Ocena wykonywana została w pięciu strefach, w tym: • dwie aglomeracje (górnośląska i rybnicko-jastrzębska), • dwa największe miasta poza aglomeracjami (Bielsko Biała i Częstochowa), • strefa śląską stanowiącą pozostałą część województwa.

10. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2012 ROKUWG KRYTERIUM OCHRONA ZDROWIA BENZEN TLENEK WĘGLA

11. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2012 ROKUWG KRYTERIUM OCHRONA ZDROWIA DWUTLENEK AZOTU DWUTLENEK SIARKI Klasa C: M. Częstochowa i aglomeracja górnośląska Obszary przekroczeń: Żywiec i Rybnik

12. Ocena jakości powietrza w 2012 roku wg kryterium ochrona zdrowia DWUTLENEK SIARKI SO2 Przekroczenia dopuszczalnej częstości stężeń 24 godzinnych wynoszących 125 µg/m3, powyżej 3 dni, wystąpiły w Żywcu w strefie śląskiej oraz w Rybniku w aglomeracji rybnicko-jastrzębskiej.

13. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2012 ROKUDLA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10

14. STĘŻENIA ŚREDNIE ROCZNE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 W LATACH 2006 - 2012

15. STĘŻENIA 24 GODZINNE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 PRZEKRACZAJĄCE PRÓG INFORMOWANIA W 2012 ROKU Procentowy udział poszczególnych województw w ilości zgłoszeń wystąpienia poziomu alarmowego pyłu zawieszonego PM10

16. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2012 ROKUBENZO(A)PIREN • Przekroczenie poziomu docelowego 1 ng/m3na terenie całego województwa śląskiego (średnioroczne przekroczenia w zakresie 3 – 15 ng/m3)

17. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2012 ROKUDLA PYŁU ZAWIESZONEGO PM2,5 Częstochowa Złoty Potok Katowice, ul. Kossutha Gliwice Katowice, Autostrada A4 Żory Godów Bielsko - Biała

18. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2012 ROKU WG KRYTERIUM OCHRONA ZDROWIA DLA OZONU poziom celu długoterminowego - maksymalna średnia ośmiogodzinna w roku, powyżej 120 µg/m3 dopuszczalna częstość przekraczania 25 dni

19. ARSEN KADM Metale zawarte w pyle PM10 NIKIEL OŁÓW

20. PRZYCZYNY PRZEKROCZEŃ i KONIECZNOŚĆ DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH • Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu zawieszonego PM10, PM2.5, dwutlenku siarki i benzo(a)pirenu w okresie zimowym jest w dalszym ciągu emisja z indywidualnego ogrzewania budynków. Emisja ta występuje ze zróżnicowanym natężeniem zależnym od temperatury i warunków meteorologicznych, związanych z bezwietrzną lub prawie bezwietrzną pogodną (prędkością wiatru poniżej 1,5 m/s) i brakiem opadów atmosferycznych. • Znacznie mniejszy negatywny wpływ na jakość powietrza ma emisja przemysłowa i transport.

21. PRZYCZYNY PRZEKROCZEŃ i KONIECZNOŚĆ DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH • Jak zaznaczono, w mniejszym stopniu, ale niestety nadmierna emisja zanieczyszczeń powodowana jest również przez zakłady przemysłowe, w tym eksploatujące instalacje ciepłownicze dużych mocy. • Na skutek spalania tańszego węgla, posiadającego znacznie gorsze parametry (szczególnie dotyczy to wysokiej zawartości popiołu tj. 25 - 30%), odnotowaliśmy przypadek zakładu emitującego ponadnormatywną emisję pyłu, wykazującą w latach 2009 - 2011 tendencję wzrostową. Kwoty kar pieniężnych naliczone za przedmiotowe lata wyniosły odpowiednio: • 99.298,14 zł, • 202.383,78 zł • 1.052.380,25 zł • a kara przewidywana za 2012 rok wyniesie ponad 2 mln zł. • Dopiero pierwsze miesiące 2013 roku wykazały tendencję spadkową w zakresie wielkości emisji, w wyniku działań naprawczych, w ramach odroczonej kary oraz zastosowanie węgla o lepszych parametrach.

22. NISKA EMISJA !!! • główna przyczyna • złej jakości powietrza Emisja przemysłowa Emisja z transportu

23. ŚLĄSKI MONITORING POWIETRZA

24. ŚLĄSKI MONITORING POWIETRZA

26. Konieczność poprawy złej jakości powietrza na terenie województwa śląskiego • Na podstawie rocznych ocen jakości powietrza wykonanych przez WIOŚ w Katowicach, Sejmik Województwa Śląskiego uchwalił dwa Programy Ochrony Powietrza. • Za realizację Programu odpowiedzialny jest Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego i poszczególne gminy województwa, które zobowiązane są do wdrożenia zadań ujętych w Programie • Wykonana przez Inspektorat analiza zakresu prac wykonanych przez gminy w ramach Programów Ochrony Powietrza wskazuje na konieczność bardzo znaczącego zintensyfikowania tych działań , w celu doporowadzenia do wyraźnej poprawy jakości powietrza w województwie śląskim ! • Niezbędna jest również zmiana przepisów prawa w kierunku określenia między innymi jakości paliw stosowanych w gospodarstwach domowych, w sposób eliminujący spalanie paliw o najgorszej jakości. • .

27. Muły węglowe – jedna z przyczyn złej jakości powietrza w województwie śląskim • Brak • jednoznacznych • norm dla • sprzedawanych • paliw węglowych • konieczność • zmiany • przepisów • prawa !

28. Informacja o jakości powietrza na terenie województwa śląskiego • Informacja o jakości powietrza w sposób ciągły dostępna jest na stronach internetowych WIOŚ w Katowicach: www.katowice.pios.gov.pl/ Śląski Monitoring Powietrza • Informacja o prognozowanej jakości powietrza przygotowywana przez WIOŚ w Katowicach z IMGW Oddział w Krakowie, Zakład Monitoringu i Modelowania Zanieczyszczeń Powietrza w Katowicach dostępna jest • na stronach internetowych WIOŚ w Katowicach www.katowice.pios.gov.pl/ System Prognozowania Zanieczyszczeń Powietrza • W codziennym programie EKO POGODA, w TVP Katowice, godz. 1915

29. Dziękuję za uwagę Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach ul. Wita Stwosza 2 40-036 Katowice Informacje dotyczące stanu środowiska dostępne na stronie: www.katowice.pios.gov.pl (zdjęcia z archiwum WIOŚ w Katowicach) Badania prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska są dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach