Ocena ryzyka położniczego

1. Ocena ryzyka położniczego Katedra i Klinika Zdrowia Matki i Dziecka Kierownik Katedry i Kliniki: Prof. AM dr hab. med. Tomasz Opala

2. Wykrywanie czynników ryzyka jest podstawowym zadaniem współczesnej opieki przedporodowej: • ryzyko względne – potencjalnie niepomyślne zakończenie ciąży u kobiet ze stwierdzonymi czynnikami ryzyka • ryzyko przypisywane – potencjalna możliwość zmniejszenia liczby niepowodzeń przez redukcję czynników ryzyka w danej populacji

3. Początkowa ocena ryzyka ciążowego obejmuje: • kompleksowy wywiad lekarski, ogólny, położniczy i psychosocjalny, • badanie fizykalne, • badania laboratoryjne wykonywane przed zajściem w ciążę, lub specyficzne dla ciąży Powinna ona dostarczyć lekarzowi prowadzącemu informacji, czy kobieta ciężarna w czasie opieki położniczej jest, czy nie jest zaliczana do grupy ryzyka. Dla wielu kobiet właściwa interwencja może zmienić stopień zagrożenia podczas trwania ciąży

4. Czynniki ryzyka najczęściej określa się w odniesieniu do następujących powikłań w przebiegu ciąży: • obumarcie w okresie okołoporodowym, • opóźniony wewnątrzmaciczny wzrost płodu, • zagrożenie porodem przedwczesnym, • objawy zagrożenia płodu lub kombinacja powyższych

5. Ocenę czynników ryzyka w czasie ciąży można przeprowadzić poprzez: • określenie liczby współistniejących w danej sytuacji położniczej czynników ryzyka, • zsumowanie obliczonych matematycznie współczynników charakteryzujących niekorzystne czynniki ryzyka obserwowane u badanej ciężarnej, • przeprowadzenie analizy matematycznej wartości obserwowanych czynników ryzyka Powyższe może powodować schematyczne podejście do prowadzenia ciąży i niedocenianie ciąży z niskim współczynnikiem ryzyka. Czasem powoduje zbędne monitorowanie płodu i stosowanie nieuzasadnionej terapii

6. W praktyce, nawet jeśli panuje zgoda co do czynników ryzyka i ewentualnych związanych z nimi konsekwencji dla płodu i matki, często istnieją rozbieżności co do wyboru optymalnej strategii postępowania.

7. Czynniki ryzyka w skriningu perinatalnym Wywiad dotyczący schorzeń oraz nałogów matki: -palenie papierosów, -nadużywanie alkoholu oraz leków, -choroby matki, -operacje i związane z nimi ew. problemy anestezjologiczne Wywiad ginekologiczny: -zaburzenia płodności, -antykoncepcja, -zaburzenia cyklu miesiączkowego, -inne specyficzne problemy (np. macica mięśniakowata)

8. Czynniki ryzyka w skriningu perinatalnym Wywiad rodzinny: -wady wrodzone, -cukrzyca, -nadciśnienie tętnicze, -schorzenia nerek Badanie ogólne matki: -wzrost, masa ciała, -badanie przedmiotowe, -badanie ginekologiczne

9. Czynniki ryzyka w skriningu perinatalnym Czynniki pojawiające się w czasie ciąży: -ciąża wielopłodowa, -krwawienie z dróg rodnych, -nieprawidłowa aktywność ruchowa płodu, -przedwczesna czynność skurczowa macicy, -nadciśnienie tętnicze, -nieprawidłowa wielkość macicy/ilość płynu owodniowego Badania laboratoryjne: -badanie moczu – cukier, białko, aceton etc., -badanie krwi – grupa krwi, przeciwciała, morfologia, -badania serologiczne – różyczka, HIV, WZW etc., -badania sonograficzne, -rozmaz cytologiczny z tarczy szyjki macicy

10. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki ogólne:wiek < 18 lat

11. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka - czynniki ogólne :wiek > 35 lat

12. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka - czynniki ogólne :rodność > 4

13. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka - czynniki ogólne :osoba samotna

14. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :ciąża ektopowa w wywiadzie

15. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :obumarcie płodu lub zgon noworodka

16. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :masa płodu < 5%

17. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :masa płodu > 95%

18. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :przeciwciała przeciwkrwinkowe

19. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :nadciśnienie tętnicze z białkomoczem

20. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :poród przedwczesny

21. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :poród „szybki”

22. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :blizna na macicy

23. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – wywiad położniczy :krwotok poporodowy

24. Czynniki ryzyka krwotoku poprodowego: -wieloródka, -duże dziecko w wywiadzie, -ciąża wielopłodowa, -stwierdzone wielowodzie, -po długotrwałej stymulacji porodu środkami naskurczowymi -po przedłużonym porodzie, -zakażenie wewnątrzmaciczne, -mięśniaki macicy, -łożysko przodujące i przedwcześnie oddzielone, -wady i blizny macicy, -pochwowe operacje położnicze, -poród drogami natury po przebytym cięciu cesarskim, -stosowanie podczas porodu anestetyków halogenowych

25. Należy też zwrócić uwagę na: -krwotoki poporodowe w poprzednich ciążach (w ¼ przypadków pojawiają się ponownie), -krwawienia przedporodowe, -kobiety rudowłose

26. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – przebyte choroby, operacje, wywiad rodzinny :palenie papierosów

27. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – przebyte choroby, operacje, wywiad rodzinny :nadużywanie alkoholu

28. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – przebyte choroby, operacje, wywiad rodzinny :przewlekłe schorzenia

29. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – przebyte choroby, operacje, wywiad rodzinny :nadużywanie leków

30. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – przebyte choroby, operacje, wywiad rodzinny :cukrzyca w rodzinie

31. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – przebyte choroby, operacje, wywiad rodzinny :wady wrodzone w rodzinie

32. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – przebyte choroby, operacje, wywiad rodzinny :zaburzenia płodności

33. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – badanie ciężarnej:masa ciała > 85 kg

34. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – badanie ciężarnej:masa ciała < 45 kg

35. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – badanie ciężarnej:pierwiastka i wzrost < 1.52 m

36. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – badanie ciężarnej:szmery nad sercem

37. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:krwawienie z dróg rodnych

38. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:ciśnienie tętnicze > 140/90

39. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:ciąża wielopłodowa

40. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:wewnątzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu

41. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:makrosomia płodu

42. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:wielowodzie

43. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:nieprawidłowe położenie płodu po 35 tyg. ciąży

44. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:zmniejszona aktywność ruchowa płodu

45. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:przedwczesne pęknięcie błon płodowych

46. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – czynniki stwierdzone w przebiegu ciąży:zakażenie układu moczowego

47. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – badania laboratoryjne:białkomocz

48. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – badania laboratoryjne:cukromocz

49. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – badania laboratoryjne:krwinkomocz

50. Rekomendacje postępowania klinicznego w zależności od obserwowanych czynników ryzyka – badania laboratoryjne:ujemny czynnik Rh