Prawo pracy zawieranie i rozwiązywanie umów z pracownikami

1. Prawo pracyzawieranie i rozwiązywanie umów z pracownikami Opracował: Wojciech Surzycki – radca prawny

2. Podstawa prawna Podstawowym aktem prawnym regulującym powstanie i ustanie stosunku pracy jest ustawa z dnia z dnia 26 czerwca 1974 r. KODEKS PRACY (tekst pierwotny: Dz. U. 1974 r. Nr 24 poz. 141) (tekst jednolity: Dz. U. 1998 r. Nr 21 poz. 94, z późn. zm.)

3. Stosunek pracy może powstać na podstawie: - umowy o pracę - powołania - wyboru - mianowania - spółdzielczej umowy o pracę

4. Istota stosunku pracy Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasiewyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (Art. 22. § 1 kodeksu pracy) Stosunek podporządkowania (pracodawca – pracownik) jest podstawowym, choć nie jedynym, elementem odróżniającym umowę o pracę od umów cywilnoprawnych – umowy o dzieło i umowy zlecenia Zatrudnienie w warunkach określonych powyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (Art. 22 § 1[1] kodeksu pracy) Nie wolno zastępować umowy o pracę umowami cywilnoprawnymi

5. Rodzaje umów o pracę -- Umowa o pracę na czas nieokreślony - Umowa o pracę na czas określony - Umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy - Umowa o pracę na czas zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy Każda z powyższych umów może zostać poprzedzona umową o pracę na okres próbny nie przekraczający trzech miesięcy (art. 25 kodeksu pracy)

6. Treść umowy o pracę Umowa o pracę określa: - strony umowy, - rodzaj umowy, - datę jej zawarcia - warunki pracy i płacy, w szczególności: 1) rodzaj pracy, 2) miejsce wykonywania pracy, 3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, 4) wymiar czasu pracy, 5) termin rozpoczęcia pracy; Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.

7. Niektóre obowiązki pracodawcy związane z nawiązaniem stosunku pracy - skierowanie pracownika na szkolenie bhp (art. 237[3] kodeksu pracy) - skierowanie pracownika na wstępne badania lekarskie (art. 229 kodeksu pracy) - szkolenie stanowiskowe (art. 94 kodeksu pracy) - przekazanie pracownikowi informacji o szczegółowych warunkach zatrudnienia (art. 29 § 3 kodeksu pracy) - przekazanie pracownikowi informacji o przepisach prawa pracy dotyczących ochrony przed dyskryminacją (art. 94[1] kodeksu pracy)

8. Rozwiązywanie umów o pracę Umowa o pracę rozwiązuje się (art. 30 kodeksu pracy): 1) na mocy porozumienia stron, 2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem), 3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia), 4) z upływem czasu, na który była zawarta, 5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

9. Okresy wypowiedzeniaumowy o pracę na czas określony i na czas nieokreślony I. W umowie o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem (art. 33 kodeksu pracy) II. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi: 1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, 2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, 3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

10. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia I Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie: 1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, 2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem, 3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. (art. 52 § 1 kodeksu pracy)

11. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia II Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia: 1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa: a) dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy, b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową, 2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc. (art. 53 kodeksu pracy)

12. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia III Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w bez zachowania okresu wypowiedzenia także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; (art. 55 kodeksu pracy)

13. Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę W zależności od rodzaju umowy o pracę jak i sposobu rozwiązania stosunku pracy pracownikowi przysługuje prawo zwrócenia się do sądu pracy z żądaniem: • Uznania wypowiedzenia za bezskuteczne • Przywrócenia do pracy • Zapłaty przez pracodawcę odszkodowania

14. Terminy na wniesienie powództw do sądu pracy 1. Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę. 2. Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę. 3. Żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy. (Art. 264 kodeksu pracy) 4. Żądanie sprostowanie świadectwa pracy (po wcześniejszym zwróceniu się do pracodawcy w terminie 7 dni o sprostowanie świadectwa pracy) wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy