Kontrakty terminowe na akcje

1. Kontrakty terminowe na akcje Dział Rozwoju Instrumentów Finansowych Warszawa, wrzesień 2008 r

2. Plan • podstawowe informacje o kontraktach na akcje, • zasady notowania, • depozyty zabezpieczające, • przykłady wykorzystania kontraktów, • ryzyko związane z inwestycjami w kontrakty, • podatki dla osób fizycznych, • gdzie szukać dalszych informacji ?

3. Co to jest kontrakt terminowy ? umowne zobowiązanie do dokonania lub przyjęcia w oznaczonym terminie w przyszłości dostawy określonego instrumentu bazowego po cenie określonej w chwili zawarcia umowy lub zobowiązanie do dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego

4. Powody wprowadzenia kontraktów do notowań na giełdzie • poszerzenie gamy produktów GPW • wprowadzenie alternatywy dla krótkiej sprzedaży • wprowadzenie instrumentu umożliwiającego zarobek na spadku i wzroście cen pojedynczych akcji • przyciągnięcie nowych inwestorów

5. Gdzie na świecie są notowane są kontrakty terminowe na akcje ? • Przykłady giełd na których notowane są kontrakty na akcje: • Europa • ADEX (Ateny), OM (Sztokholm), Budapeszt, Euronext-LIFFE, MEFF (Hiszpania), Włochy, • Azja • Sydney , Hong Kong • USA • OneChicago

6. Instrumenty bazowe (1) Aktualnie w obrocie znajdują się kontrakty terminowe na akcje 6 następujących spółek.

7. Wybrane elementy standardu

8. Kalendarz obrotu kontraktami na akcje w ciągu roku

9. Wybrane elementy standardu

10. Nazwa skrócona FXYZkrr gdzie:F - rodzaj instrumentuXYZ - skrót nazwy instrumentu bazowego (określony przez Giełdę )k - kod określający miesiąc wykonania kontraktu (określony przez Giełdę )rr – dwie ostatnie cyfry roku wykonania Przykład FTPSZ05 – kontrakt terminowy na akcje spółki Telekomunikacja Polska S.A. z terminem wygaśnięcia w grudniu 2005 r

11. Zasady obrotu • notowania ciągłe w godz. 8:30 - 16:20, • kontrakty terminowe tak jak inne instrumenty mają dogrywkę, • Jednostka transakcyjna – 1 kontrakt, • ograniczenia wahań kursów: +/- 5% od kursu odniesienia, z możliwością rozszerzenia do 15%, • obrót wspomagany działaniem animatorów rynku, • Maksymalny wolumen zlecenia – 500 kontraktów. Szczegóły dotyczące obrotu obrotu opisane są w Szczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego i Regulaminie GPW – dostępne na stronie internetowej giełdy

12. Animator rynku czyli podtrzymywanie płynności • Animator rynku – dom maklerski, który zobowiązał się do podtrzymywania płynności obrotów (stan na wrzesień 2007 r) • Wymogi dla animatora: • maksymalny spread: • 5% średniej ceny zamknięcia instrumentu bazowego dla danego kontraktu terminowego z ostatnich 20 sesji przed pierwszym dniem danego miesiąca. • minimalna wielkość zleceń: • 10 kontraktów na wszystkie animowane serie

13. Kontrakty – nieco statystyk (roczne wolumeny oraz otwarte pozycje na koniec roku)

14. Inwestor działający na kontraktach • posiada specjalny rachunek w domu maklerskim – rachunek praw pochodnych • Posiada NIK – Numer Identyfikacyjny Klienta, nadany przez KDPW • Wpłaca i utrzymuje depozyty zabezpieczające w domu maklerskim • Zapoznał się z „Warunkami obrotu dla kontraktów terminowych...”

15. System bieżących rozrachunków rynkowych • system bieżących rozrachunków służy do zarządzania ryzykiem • inwestor, który kupuje lub sprzedaje kontrakt, wpłaca depozyt zabezpieczający • depozyt to określona procentowa wartość kontraktu • wartość depozytu wyznaczana przez KDPW • wartość depozytów uaktualniania jest po zakończeniu sesji poprzez proces dziennych rozrachunków

16. Przykład nr 1. Bieżące rozrachunki (depozyty) (1) • Kupno 3 kontraktów po kursie 50 zł (za akcję), wielkość kontraktu 100 akcji • zakładany poziom wstępnego depozytu zabezpieczającego – 20% (depozyt który inwestor wpłaca zawierając transakcję) • zakładany poziom właściwego depozytu zabezpieczającego 14,3% (depozyt który musi być utrzymywany w domu maklerskim) • wielkość wstępnego depozytu zabezpieczającego 3 x 20%  (50 zł  100 akcji) = 3 000 zł • poziom właściwego depozytu zabezpieczającego 3 x 14,3%  (50 zł  100 akcji) = 2 145 zł

17. Przykład nr 1. Bieżące rozrachunki (2)

18. Jakie możliwości dają kontrakty ? • spekulacja na wzrost, spadek kursu akcji danej spółki, • alternatywa dla krótkiej sprzedaży • arbitraż • transakcje spreadowe • operowanie na kontraktach na akcje i indeksy giełdowe • operowanie na różnych seriach tej samej klasy • operowanie na kontraktach na różne akcje • hedging - zabezpieczanie portfela akcji

19. Spekulacja Osiąganie zysku wynikającego ze zmian cen kontraktów, powiększonego działaniem dźwigni finansowej. Działanie narażone na duże ryzyko inwestycyjne. Polega na otwieraniu pozycji (długiej, krótkiej) na rynku. • kupno kontraktu (pozycja długa) - liczymy na wzrost kursu akcji i kontraktu • sprzedaż kontraktu (pozycja krótka) - liczymy na spadek kursu akcji i kontraktu

20. Spekulacja • niższe koszty transakcyjne niż na rynku akcji, • możliwość kupna lub sprzedaży kontraktu na akcję poszczególnych spółek, • płynny rynek – umożliwia szybsze zajęcie pozycji, • możliwość prostej spekulacji na spadek cen akcji

21. Kontrakty terminowe na akcje

22. Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu (1) Uwaga: we wszystkich przykładach w niniejszej prezentacji pominięto opłaty transakcyjne

23. Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu (2)

24. Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu - porównanie inwestycji (3)

25. Przykład nr 2. Porównanie zysków/strat (4)

26. Transakcje zabezpieczające - hedging Ograniczanie ryzyka strat na rynku kasowym poprzez działania na rynku terminowym Zabezpieczenie przed: • spadkiem wartości posiadanych akcji, poprzez sprzedaż kontraktów • wzrostem wartości akcji, które chcemy nabyć w przyszłości poprzez kupno kontraktów

27. RYNEK KASOWY RYNEK TERMINOWY wzrost kursu akcji wzrost kursu kontraktu ZYSK 0 +  STRATA Hedging zakupowy - long hedge P. DŁUGA ZYSK wzrost kosztów zakupu STRATA

28. RYNEK KASOWY RYNEK TERMINOWY spadek cen akcji spadek kursu kontraktu ZYSK 0 +  STRATA Hedging sprzedażowy - short hedge P. KRÓTKA ZYSK P. DŁUGA STRATA

29. Przykład nr 3. Hedging sprzedażowy (1) • W styczniu inwestor posiada w portfelu 1500 akcji, aktualna cena akcji wynosi 50 zł, wartość portfela 75 tys. zł • Obawia się spadku cen akcji ale nie chce ich sprzedawać, • Aktualny kurs kontraktu terminowego na akcje spółki, wygasającego w marcu wynosi 55 zł, • Inwestor sprzedaje 15 kontraktów terminowych na akcje 15100 55 zł = 82 500 zł • Wnosi depozyt równy 16,5 tys zł

30. Przykład nr 3. Hedging sprzedażowy (2) • Tak jak przewidywał inwestor, kurs akcji spadł o zakładane 10%, • Wartość portfela na rynku kasowym spadła do 67,5 tyś zł, strata inwestora wynosi 7500 zł • Kurs kontraktu terminowego spadł do 49zł (-7,5%) • Inwestor zamyka pozycję na rynku terminowym, kupując 5 kontraktów, • Zysk z operacji na kontraktach wyniósł 6000 zł [100  15  (53 zł - 49 zł) = 6000 zł]

31. Przykład nr 3. Hedging sprzedażowy (3) • Na rynku kasowym inwestor stracił 7500 zł, na rynku terminowym inwestor zarobił 6000 zł. • W sumie, inwestor dzięki zabezpieczeniu portfela kontraktami terminowymi stracił tylko 1500 zł (- 7500 zł + 6000 zł) • Strata stanowi tylko 2% początkowej wartości portfela. Bez zabezpieczenia, strata wyniosła by 10% (5 razy więcej).

32. Arbitraż Wykorzystywanie różnicy pomiędzy rynkowym a teoretycznym kursem kontraktu terminowego Efekty arbitrażu: • pewna kwota zysku • minimum ryzyka • brak wstępnych nakładów finansowych

33. Arbitraż Możliwości dokonania arbitrażu: • Kontrakty przewartościowane cena rynkowa powyżej ceny teoretycznej • Sprzedaż kontraktów • Kupno akcji • Kontrakty niedowartościowane cena rynkowa poniżej ceny teoretycznej • Kupno kontraktów • Sprzedaż akcji

34. Kurs teoretyczny kontraktu • F- kurs kontraktu, • I- kurs instrumentu bazowego • r- stopa wolna od ryzyka (rent. 13 tyg. bs) • q - stopa dywidendy w ujęciu rocznym (p.a. w %) • n-czas do wygaśnięcia kontraktu (dni)

35. Przykład nr 4. Arbitraż (1) Założenia: • kurs akcji 28 zł • stopa procentowa wolna od ryzyka 6% • q - 0% (spółka nie wypłaciła dywidendy) • liczba dni do wygaśnięcia kontraktu - 90 • kurs kontraktu terminowego na akcje 29 zł • wielkość kontraktu 500 akcji

36. Przykład nr 4. Arbitraż (2) Obliczamy wartość teoretyczną kontraktu: kontrakt jest przewartościowany o 60 gr

37. Przykład nr 4. Arbitraż (3) DZIAŁANIA: • sprzedaż 10 kontraktów terminowych po kursie 29 zł, wartość transakcji 145 000 zł • zaciągnięcie kredytu na 90 dni wg stopy 6% • zakup pakietu 5000 akcji o wartości 140 000 zł ZAMKNIĘCIE POZYCJI: • zamknięcie pozycji na rynku terminowym, • sprzedaż akcji, • zwrot kredytu i odsetek,

38. Przykład nr 4. Arbitraż (4)

39. Przykład nr 5. Arbitraż (1) Założenia: • kurs akcji 50 zł • stopa oprocentowania wolna od ryzyka 6% • q - 0% (spółka nie wypłaciła dywidendy) • liczba dni do wygaśnięcia kontraktu 90 • kurs kontraktu na akcje 50 zł • wielkość kontraktu 300 akcji

40. Przykład nr 5. Arbitraż (2) Obliczamy wartość teoretyczną kontraktu: kontrakt jest niedowartościowany o 0,75 zł

41. Przykład nr 5. Arbitraż (3) DZIAŁANIA: • kupno 10 kontraktów po kursie 50 zł, wartość transakcji 150 tys. zł, • sprzedaż 3000 akcji po kursie 50 zł, wartość transakcji 150 tys. zł • lokata kwoty na 90 dni wg stopy wolnej od ryzyka 6% ZAMKNIĘCIE POZYCJI • zamknięcie pozycji na rynku terminowym sprzedaż kontraktów • kupno akcji • zamknięcie lokaty

42. Przykład nr 5. Arbitraż (4)

43. Spready czasowe Jest to spekulacja na zmianie różnicy pomiędzy cenami różnych serii kontraktów terminowych. Nie jest istotny kierunek zmiany rynku Ważna jest analiza skali zamian wartości różnych serii kontraktów terminowych

44. Spready czasowe - działania

45. Transakcje spreadowe na różnych instrumentach • transakcje spreadowe na kontraktach na akcje i na indeks, • inwestor wierzy że akcje w stosunku do indeksu są przewartościowane lub niedowartościowane • akcje przewartościowane w stosunku do indeksu - sprzedaż kontaktów na akcje, zakup na indeks • akcje niedowartościowane w stosunku do indeksu - zakup kontaktów na akcje, sprzedaż na indeks

46. Przykład nr 6. Tansakcje spreadowe (akcje + indeks WIG20) (1) W styczniu: • cena akcji spółki 50 zł, indeks WIG20 1650 pkt. • kurs marcowych kontraktów na akcje spółki 55 zł, na WIG20 1700 pkt. • Inwestor ocenia że akcje spółki będą się zachowywać lepiej niż WIG20. • Kupuje kontrakt na akcje i sprzedaje 1 kontrakt na WIG20. • Kupno kontraktów na akcje spółki (o wartości) 16 500 zł, sprzedaż jednego kontraktu na WIG20 po kursie 1650 pkt (wartość transakcji 16 500 zł)

47. Przykład nr 6. Transakcje spreadowe (akcje+indeks WIG20) (2) • Złożone depozyty (dla uproszczenia 20% ) równe są 6600 zł (nie uwzględniają korelacji) • W ciągu 2 miesięcy kurs akcji spółki rośnie do 57 zł (+14%), WIG20 rośnie do 1700 pkt (+ 3%) • Kurs kontraktów terminowych na akcje spółki rośnie do 62 zł (+12,7%), na WIG20 rośnie do 1750 pkt (+2,9%)

48. Przykład nr 6. Transakcje spreadowe (akcje+indeks WIG20) (3) Inwestor zamyka obie pozycje. • Kontrakty na akcje (62zł-55zł)300akcji=2100 zł • Kontrakty na WIG20 (1700 - 1750) 10 = - 500 zł • Na całej operacji inwestor zarobił 1600 zł • Stopa zwrotu 24% zysk/depozyt = 1 600 zł / 6 600 zł  100%

49. Ryzyko związane z inwestowaniem w kontrakty terminowe • Ryzyko rynkowe wynika ze zmian kursu kontraktu, które zależą od zmian ceny instrumentu bazowego • jest potęgowane przez efekt dźwigni - małe wahania kursów na rynku kasowym mają proporcjonalnie większy wpływ na wartość depozytu zabezpieczającego • może doprowadzić do poniesienia strat przekraczających wielkość pierwotnej inwestycji – straty mogą być niż pierwotnie wpłacony depozyt zabezpieczający

50. Ryzyko związane z inwestowaniem w kontrakty terminowe • Ryzyko płynności • wynika z małej aktywności na rynku – braku płynności • płynność może być różna na różnych seriach kontraktów terminowych • zawarcie transakcji może być utrudnione lub będzie pociągać za sobą dużą zmianę kursu