TARİHSEL SÜREÇTE KENTSEL DÖNÜŞÜMÜN YARGIYA YANSIMALARI

1. TARİHSEL SÜREÇTE KENTSEL DÖNÜŞÜMÜN YARGIYA YANSIMALARI Mustafa GENÇ Danıştay 14. Daire Üyesi

2. İMAR VE GECEKONDU MEVZUATINA AYKIRI YAPILARA UYGULANACAK BAZI İŞLEMLER VE 6785 SAYILI İMAR KANUNUNUN BİR MADDESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN(MÜLGA) Kanun Numarası: 2981 Kabul Tarihi: 24/02/1984 Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 08/03/1984

3. Madde 10 - (Değişik madde: 22/05/1986 - 3290/4 md.) c) İmar mevzuatına aykırı bina yapılmış, hisseli arsa ve araziler veya özel parselasyona dayalı arazilerde, imar adası veya parseli olabilecek büyüklükteki alanlarda, binalı veya binasız arsa ve arazileri birbirleriyle, yol fazlalarıyla veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle birleştirmeye bunları yeniden ada ve parsellere ayırmaya, yapılara yeniden doğan imar ada veya parseli içinde kalanları yapı sahiplerine, yapı olmayanları diğer hisse sahiplerine müstakil veya hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre vermeye, bunlar adına tescil ettirmeye ve tescil işlemi dışında kalanların hisselerini 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa göre tespit edilecek bedeli peşin ödenmek veya parsel sahipleri aleyhine kanuni ipotek tesis edilerek, tapu sicilinden terkin ettirmeye belediye veya valilikler resen yetkilidir. Belediye veya valiliklerin talebi halinde bu yetkiler kadastro müdürlüklerince de kullanılır. …………..

4. 3290 VE 3366 SAYILI KANUNLAR İLE BAZI MADDELERİ DEĞİŞTİRİLEN VE BAZI MADDELER EKLENEN 2981 SAYILI KANUNUN UYGULAMASINA DAİR YÖNETMELİK Madde 4 Tanımlar 24) Islah imar planı: Düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı topluluklarının veya yerleşme alanlarının, sınırları belli edilmek suretiyle, mevcut durumu da dikkate alınarak dengeli, düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi amacıyla, halihazır haritalar üzerine yapılan ve yapılanma şartlarını da belirleyen imar planıdır. Islah imar planlarının hazırlanması Madde 23 - Islah imar planlarının hazırlanmasında aşağıdaki hususlara uyulur. h) Planlar, mümkün olduğu kadar fiili durum dikkate alınarak yapılır. Yapılaşma konuşlarının belirlenmesinde, mevcut teknik donanım gözetilir. Ayrıca planlanacak alan içinde yerleşecek nüfus da gözönünde bulundurularak, gerekli sosyal ve teknik donanım alanları sağlanır.

5. BELEDİYE KANUNU Kanun Numarası : 5393 Kanun Kabul Tarihi : 3/07/2005 Resmi Gazete Tarihi : 13/07/2005 Madde : 73(Eski Hali) Belediye, kentin gelişimine uygun olarak eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek; konut alanları, sanayi ve ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar oluşturmak, deprem riskine karşı tedbirler almak veya kentin tarihî ve kültürel dokusunu korumak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. Kentsel dönüşüm ve gelişim projelerine konu olacak alanlar, meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ile ilân edilir. Kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda ilgili resim ve harçların dörtte biri alınır. Bir yerin kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak ilân edilebilmesi için; o yerin belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde bulunması ve en az ellibin metrekare olması şarttır. Kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında bulunan yapıların boşaltılması, yıkımı ve kamulaştırılmasında anlaşma yolu esastır. Kentsel dönüşüm ve gelişim projesi kapsamında bulunan mülk sahipleri tarafından açılacak davalar, mahkemelerde öncelikle görüşülür ve karara bağlanır.

6. Madde 73- (Değişik: 17/6/2010-5998/1 md.) Belediye, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. Bir alanın kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilebilmesi için yukarıda sayılan hususlardan birinin veya bir kaçının gerçekleşmesi ve bu alanın belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde bulunması şarttır. Ancak, kamunun mülkiyetinde veya kullanımında olan yerlerde kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilebilmesi ve uygulama yapılabilmesi için ilgili belediyenin talebi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca bu yönde karar alınması şarttır. ………… ………….

7. ALTINCI DAİRE Esas No : 2009/7663 Karar No : 2012/2793 Dava, Dikmen Vadisi 1.,2. ve 3. Etaplar Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilanına ilişkin 14.03.2008 tarihli, 787 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, Dikmen Vadisi 3. Etap Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanına ilişkin işleme yönelik Ankara 3. İdare Mahkemesinin 20.11.2007 tarihli, E:2007/1369, K: 2008/1104 sayılı kararı ve Dikmen Vadisi 1. ve 2. Etap Kentsel Gelişim ve Dönüşüm Alanına dair Ankara 13. İdare Mahkemesinin 30.04.2008 tarihli, E:2006/690, K:2008/813 sayılı kararı ile bu kararlarda hükme esas alınan bilirkişi raporlarında, söz konusu alanın 5216 sayılı Kanunun 73. maddesinde tanımlanan kentsel dönüşüm için öngörülen şartları taşımadığı; dava konusu kararın, mahkeme kararları ile iptal edilen kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarının yeniden ilan edilmesine yönelik olduğu, bu durumun da yargı kararlarının uygulanmaması sonucucu doğurduğu gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiş, Karar temyiz edilmiş, Danıştay 6. Dairesince: ..................... Davacı tarafından, söz konusu bölgenin kentsel dönüşüm alanında bırakılmasının iptal nedeni olarak öne sürülmesi karşısında, idare mahkemesince, bölgede yukarıda belirtilen Kanun'un 5998 sayılı Kanunla değişik 73. maddesi hükmü uyarınca kentsel dönüşüm alanı olarak belirlenmesi için gerekli şartların bulunup bulunmadığı hususlarının irdelenmesi gerektiği açıktır. Bu durumda, İdare Mahkemesince eski yasal düzenleme dikkate alınarak inceleme yapılmış ise de, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 17.06.2010 tarihinde yürürlüğe giren 5998 sayılı Kanun'un 1. maddesiyle değişik 73. maddesi kapsamında dosyanın yeniden ele alınarak, işlemin yeni kanuni düzenlemede yer alan ilkeler çerçevesinde şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı yönünden Kentsel Dönüşüm ve Gelişim ilke ve esaslarıyla bağdaşıp bağdaşmadığı hususlarının incelenmesi suretiyle yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

9. KUZEY ANKARA GİRİŞİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ KANUNU Kanun Numarası : 5104 Kabul Tarihi: 04/03/2004 Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 12/03/2004 Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 25400

10. KAPSAM Madde 2 - Bu Kanun, ekli "Protokol Yolu Sınır Krokisi"nde gösterilen Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm Projesi alan sınırları içindeki her tür ve ölçekteki plânlar, inşa edilecek resmî ve özel her türlü yapı, alt yapı ve sosyal donatı düzenlemeleri ve kamulaştırma işlemleri ile Projenin amacına uygun gerçekleştirilmesine yönelik usul ve esasları kapsar.

12. YIPRANAN TARİHİ VE KÜLTÜREL TAŞINMAZ VARLIKLARIN YENİLENEREK KORUNMASI VE YAŞATILARAK KULLANILMASI HAKKINDA KANUN Kanun Numarası : 5366 Kanun Kabul Tarihi : 16/06/2005 Resmi Gazete Tarihi : 05/07/2005

13. AMAÇ VE KAPSAM Madde 1 - Bu Kanunun amacı, büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyeleri sınırları içindeki ilçe ve ilk kademe belediyeleri, il, ilçe belediyeleri ve nüfusu 50.000′in üzerindeki belediyelerce ve bu belediyelerin yetki alanı dışında il özel idarelerince, yıpranan ve özelliğini kaybetmeye yüz tutmuş; kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurullarınca sit alanı olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile bu bölgelere ait koruma alanlarının, bölgenin gelişimine uygun olarak yeniden inşa ve restore edilerek, bu bölgelerde konut, ticaret, kültür, turizm ve sosyal donatı alanları oluşturulması, tabiî afet risklerine karşı tedbirler alınması, tarihi ve kültürel taşınmaz varlıkların yenilenerek korunması ve yaşatılarak kullanılmasıdır.

14. Ulus tarİhİ kent merkezi projesİ örneği Ankara'nın en büyük kentsel yenileme projesi olarak kabul edilebilecek olan 207 ha 'lık Ulus Tarihi Kent Merkezi Yenileme Projesi alanı Güneyde Gençlik Parkından, kuzeybatıda Roma Hamamı ve doğuda Atıfbey Kavşağı'na uzanmakta ,Ankara Kalesi'ni de içine alanı kapsayan Proje alanında toplam 20.842 adet bağımsız birim bulunmaktadır.  Proje alanında 4200 adet tarihi ve kültürel değeri olan yapılar, çok katlı iş merkezleri, dini tesisler, hanlar, konut ve kamu kuruluşları v.b. kullanımlar yer almaktadır.

15. Bu proje alanı 5366 sayılı kanun uyarınca 8.8.2005.2005/9289 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yenileme alanı olarak belirlenmiş, ardından kabul edilen planlar da yürürlüğe girerek proje kısmen uygulanmaya başlamış ancak söz konusu Bakanlar kurulu kararına karşı açılan dava sonucunda Danıştay 6. Dairesinin 7.6.2010 tarih ve E:2008/2283 K:2010/5644 sayılı kararı ile iptal edilmişse de 21.01.2010 tarihli ve 2010/88 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı proje alanı yeniden yenileme alanı olarak belirlenmiş olup açılan davada ise yürütmeyi durdurma talebi reddedilmiştir.

16. AFET RİSKİ ALTINDAKİ ALANLARIN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HAKKINDA KANUN Kanun Numarası : 6306 Kanun Kabul Tarihi : 16/05/2012 Resmi Gazete Tarihi : 31/05/2012 AMAÇ Madde 1 - (1) Bu Kanunun amacı; afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasları belirlemektir.

17. UYUŞMAZLIK ÖRNEKLERİ(Riskli Alan İlanına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararlarına Açılan Davalar)

18. İstanbul İli, Sarıyer İlçesi, Çamlıtepe (Derbent) Mahallesi Karar Sayısı : 2013/4163 İstanbul İli, Sarıyer İlçesi, Çamlıtepe (Derbent) Mahallesi gerigörünüm ve etkilenme bölgesi sınırları içerisinde bulunan ve ekli kroki ve listede sınır ile koordinatları gösterilen alanın riskli alan ilan edilmesi; Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 17/12/2012 tarihli ve 2200 sayılı yazısı üzerine, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 3/1/2013 tarihinde kararlaştırılmıştır.

19. Davacı: Sarıyer Belediye Başkanlığı İddialar; 1- Kanunun birçok maddesinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesinde dava açıldığından bu hususun bekletici mesele yapılması gerektiği 2- Kanunun 2. maddesinde riskli alanın; Zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan, Bakanlık veya İdare tarafından Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının görüşü de alınarak belirlenen ve Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan alan olarak tanımlandığı halde dava konusu kararda Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığının görüşünün alındığına dair bir açıklığın bulunmadığı 3-Rikli alan belirlenme konusunda Kanunda ve Uygulama yönetmeliğinde belirtilen usuli işlemlerin yapılıp yapılmadığın kararda belirsiz olduğu

20. Sakarya İli, Hendek İlçesi, Kemaliye Mahallesi Karar Sayısı : 2013/4204 Sakarya İli, Hendek İlçesi, Kemaliye Mahallesi sınırları içerisinde bulunan ve ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanın riskli alan ilan edilmesi; Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 26/12/2012 tarihli ve 2326 sayılı yazısı üzerine, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 11/1/2013 tarihinde kararlaştırılmıştır.

21. Davacılar; Uygulama alanındaki mülkiyet sahipleri İddialar; 1- Dava Konusu kararda kamu yararının aksine kamu zararının esas alındığı 2- Uygulama ile hendek belediyesinin tamamlayamadığı yarım kalmış kentsel dönüşüm projelerinin tamamlatılmasının hedeflendiği 3- Uygulama ile alandaki afet riski taşımayan depreme dayanıklı yapılarında yıkılacağı 4- Uygulamadaki asıl amacın uygulama alanındaki taşınmazların kamunun eline geçmesini sağlamak olduğu 5- Yine uygulama ile Hendek Belediye başkanına kişisel rant sağlanacağı

22. Ankara İli, Çankaya İlçesi, Namık Kemal Mahallesi Karar Sayısı : 2013/4248 Ankara İli, Çankaya İlçesi, Namık Kemal Mahallesi sınırları içerisinde bulunan ve ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanın riskli alan ilan edilmesi; Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 21/1/2013 tarihli ve 271 sayılı yazısı üzerine, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 28/1/2013 tarihinde kararlaştırılmıştır.

23. Davacılar: Riskli alan ilan edilen alanda bulunan kamu konutlarında ikamet eden kişiler İddialar: 1-Lojmanların bulunduğu alanla ilgili sit kararı bulunduğundan Kanunun 9/3 maddesi gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığının görüşü alınması gerektiği halde bu görüşün alınmadığı 2- Bir alanın riskli alan ilan edilebilmesi için o alanın afet riski taşıdığının bilimsel olarak ortaya konulması gerektiği, oysa dava konusu alanın böyle bir risk taşımadığı, 3- Bu alan içindeki yapıların Cumhuriyet tarihinin ilk toplu konut projesi ile yapıldığından korunması gerektiği 4- Alanın riskli alan olma ötesinde kızılayın merkezinde yer alması dolayısıyla da rantlı bir alanda olması nedeniyle dava konusu kararın alındığı