MAREK BARTOSIK SEKRETARZ STANU W MINISTERSTWIE NAUKI I INFORMATYZACJI

1. DZIAŁANIA SYSTEMOWE RZĄDU NA RZECZ INTENSYFIKACJI WYKORZYSTYWANIA WYNIKÓW PRAC NAUKOWO – BADAWCZYCH W GOSPODARCE INFORMACJA RZĄDU MATERIAŁY UZUPEŁNIAJĄCE 76. POSIEDZENIE SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ V KADENCJI 2 i 3 lutego 2005 r. MAREK BARTOSIK SEKRETARZ STANU W MINISTERSTWIE NAUKI I INFORMATYZACJI Materiały podstawowe (przekazane wcześniej p. t. Senatorom): Strategia zwiększenia nakładów na działalność B + R w celu osiągnięcia założeń Strategii Lizbońskiej. Założenia polityki naukowej, naukowo – technicznej i innowacyjnej państwa. Prezentacja w formie elektronicznej: http://www.mnii.gov.pl/mnii/index.jsp?place=Menu06&news_cat_id=279&layout=2 Dane źródłowe: Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Biura Statystycznego Unii Europejskiej (Eurostat), Instytutu Informacji Naukowej w Filadelfii (ISI), Banku Światowego (WB), Narodowej Fundacji Nauki (NSF), Komitetu Badań Naukowych (KBN). Dane dotyczą 2001 roku lub ostatniego dostępnego.

2. CELE ROZWOJOWE POLSKI W NPR JAKO CZŁONKA UE Cel strategiczny: rozwój społeczeństwa wiedzy(SW) Społeczeństwo wiedzy to:społeczeństwo informacyjne (SI) + gospodarka oparta na wiedzy (GOW) Cele szczegółowe: • rozwój GOW i jej głównych nośników: • edukacji, • nauki i zaplecza B+R, w tym szczególnie badań na rzecz gospodarki, • gałęzi przemysłu tzw. wysokiej technologii, • usług biznesowych związanych z GOW, • usług społeczeństwa informacyjnego; • rozwój SI: • edukacja społeczeństwa informacyjnego, • tworzenie szerokiej internetowej oferty treści i usług, • tani, szybki i bezpieczny dostęp do Internetu; • integracja z UE. • tworzenie Polskiej Przestrzeni Badawczej, • współtworzenie Europejskiej Przestrzeni Badawczej, • udział w Programach Ramowych Unii Europejskiej, • maksymalne wykorzystanie funduszy pomocowych UE.

3. CEL STRATEGII LIZBOŃSKIEJ UNII EUROPEJSKIEJ „... umożliwienie Unii w ciągu najbliższych 10 lat osiągnięcie najbardziej na świeciekonkurencyjneji dynamicznej gospodarki opartej na wiedzy.” Rada Europejska w Lizbonie, Marzec 2000 „…UE w 2010 roku powinna wydawać3.0% PKBna badania naukowe.” Rada Europejska w Barcelonie, Marzec 2002

4. RZECZPOSPOLITA POLSKA ’ 2002 Powierzchnia: 312 685 km2 JEDNOSTKI NAUKOWE 838 Zatrudnieni (EPC): ogółem 76 214; badacze 56 725 Liczba ludności: 38 230 000 Ludność w wiekulat 25-34: 5 442 400 (14.2% ludności) Uczelnie państwowe 119 Liczba pracowników naukowych 37 275 (66%) Liczba zatrudnionych: 16 776 500 w tym liczba absolwentów uczelni wyższych : 2 562 900 (15.3%) Instytuty PAN81 Liczba pracowników naukowych 4 449( 8%) JBR 196/211 Liczba pracowników naukowych 11 761 (21%) Liczba studentów: 1800548 Jednostki rozwojowe 345 Liczba pracowników naukowych 3 010 (5%) Liczba doktorantów: 28 000 PKB – 202 mld € Uczelnie niepaństwowe 252 Liczba pracowników naukowych 12 245 (xx%) Średni wzrost PKB w latach 1997 - 2002: 5.3%

5. Grupa jednostek naukowych Całkowita liczba punktów obliczeniowych W tym literatura i tytulatura W tym przydatne dla praktyki Szkoły wyższe 1 680 000 87% 13% JBR 420 000 55% 45% Jednostki PAN 240 000 90% 10% Razem 2 340 000 86% 14% DIAGNOZA 1 NAUKA JAKO CZYNNIK ROZWOJU GOSPODARKI WYNIKI OCENY PARAMETRYCZNEJ – ROK 2002 [pkt. obl.; %] Grupa jednostek naukowych Całkowita liczba punktów obliczeniowych W tym literatura i tytulatura W tym przydatne dla praktyki Szkoły wyższe 1 680 000 87% 13% JBR 420 000 55% 45% Jednostki PAN 240 000 90% 10% Razem 2 340 000 86% 14%

6. DIAGNOZA 2 GŁÓWNE PRZYCZYNY NISKIEGO POZIOMU INNOWACYJNOŚCI GOSPODARKI W POLSCE Niskie nakłady budżetowe na naukę, niewłaściwa ich struktura. Brak jasnej identyfikacji rzeczywistych potrzeb gospodarki w zakresie B+R oraz skoordynowanych z nimi priorytetów badawczych. Niedostateczne ukierunkowanie środowisk naukowych na prowadzenie badań na rzecz rozwoju gospodarki. Brak mechanizmów ekonomicznych zachęcających sektor prywatny do wspierania prac badawczo - rozwojowych. Wysokie koszty opracowywania i wdrażania innowacji, przekraczające możliwości kapitałowe większości przedsiębiorców. Brak rozwiniętej sieci powiązań między nauką i sektorem przedsiębiorstw. Brak odpowiedniej liczby i jakości usług świadczonych przez instytucje otoczenia biznesu. Słabo rozbudowana infrastruktura dostępu do informacji i usług publicznych on - line.

7. DIAGNOZA 3 NISKA WARTOŚĆ INDEKSU NOWEJ GOSPODARKI* KRYTERIA OCENY Jakość przepisów i egzekwowanie umów. Infrastruktura teleinformatyczna. Otwartość handlu. Rozwój rynków finansowych. Wydatki na badania i rozwój. Jakość kapitału ludzkiego. Elastyczność rynku pracy. Konkurencyjność rynku produktów i usług. Przedsiębiorczość. Stabilność makroekonomiczna. * M. Piątkowski „Infrastruktura instytucjonalna „nowej gospodarki” a rozwój krajów posocjalistycznych”

8. Udział osób z wykształceniem wyższym wśród grupy osób aktywnych zawodowo. 14,0% RP 21,5%UE Udział osób z wykształceniem średnimwśród grupy osób aktywnych zawodowo. 54% RP 62% UE Udział firm innowacyjnych w populacji badanych przedsiębiorstw przemysłowych↓↓ 37,6% 1994/96 16,9% 1998/2000 51% UE Udział przedsiębiorstw innowacyjnych w sektorze usług↓↓ 16% 1997-1999 RP 41% 1994-1996 UE Firmy zamierzające wprowadzić innowacje ↓↓małe↓↓ średnie ↓↓ 40% 1994-1996 20% 35% 21,4% 1998-2000 15,9% 26,7% Kierunki wykształcenia absolwentów: biznes i administracja ↑↑ kierunki techniczne ↓↓ 9,8% 1990 19,4% 1990 31,5%  2000 11,0% 2000 DIAGNOZA 4 WYBRANEWSKAŹNIKICHARAKTERYZUJĄCE INNOWACYJNOŚĆPOLSKIEJGOSPODARKI ↓↓- duże zmniejszenie,↑↑ - duże zwiększenie.

9. Irlandia 73 Dania 71 Niemcy 69 EU-15 51 Norwegia 48 Francja 43 Finalndia 36 Hiszpania 29 Portugalia 26 POLSKA 18 Słowacja [%] 17 0 10 20 30 40 50 60 70 80 DIAGNOZA 5 Udział przedsiębiorstw stosujących innowacje w procesach produkcyjnych w wybranych krajach

10. DIAGNOZA 6 Proporcje w finansowaniu działalności B+R w wybranych krajach według rodzajów badań

11. DIAGNOZA 7 Proporcje w wydatkach na badania podstawowe, stosowane i prace rozwojowe według województw w roku 2001

12. 1,6 13,4 8,5 36,4 44,4 26 94 25,7 89,9 38,4 60,6 37,9 17,2 6 0 Placówki naukowe Szkoły wyższe POLSKA JBR Jednostki rozwojowe PAN Badania podstawowe Badania stosowane Prace rozwojowe DIAGNOZA 8 Proporcje w finansowaniu badań podstawowych, stosowanych i prac rozwojowych według rodzajów jednostek w roku 2001 (w proc.)

13. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 0 10 20 30 40 50 60 sektor prywatny - prognoza [%] sektor publiczny - prognoza sektor prywatny - stan sektor publiczny - stan DIAGNOZA 9 Bariery działalności gospodarczejna podstawie badań przemysłu przez IRG SGH 1-obciążenia podatkowe 2-niedostateczny popyt krajowy 3-niestabilność przepisów prawnych 4-niska płynność finansowa 5-konkurencyjny import 6-dostępność kredytu 7-niedostateczny popyt zagraniczny 8-niekorzystne warunki kredytowe 9-niedostateczne wyposażenie 10-brak surowców i materiałów 11-brak wykwalifikowanej siły roboczej 12-nie występują 13-inne W OPINII PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH SŁABOŚĆ WSPÓŁPRACY ZE SFERĄ B + R NIE JEST ZALICZANA DO BARIER ROZWOJOWYCH

14. DIAGNOZA 10 KONKLUZJE GOSPODARKA NIE POSTRZEGA POLSKIEJ NAUKI JAKO ATRAKCYJNEGO PARTNERA BRAK STYMULATORÓW SYSTEMOWYCH ZWIĘKSZAJĄCYCH INNOWACYJNOCHŁONNOŚĆ GOSPODARKI INNOWACYJNOŚĆ POLSKIEJ GOSPODARKI STAJE SIĘ CORAZ BARDZIEJ ZALEŻNA OD IMPORTOWANYCH PATENTÓW, LICENCJI, TECHNOLOGII !

15. +30,6 +29,1 Porównanie nominalnych i realnych relacji wydatków budżetowych na naukę w latach 1991 - 2005 35 30 +23,3 +20,8 25 +20,6 +18,2 20 15 +12,6 10 +9,7 +7,6 +7,7 +6,0 5 +5,9 +5,0 +2,5 +3,9 0 +2,9 +1,8 +0,4 -5 [%] -10 +0,0 -1,2 -1,9 -2,2 -15 -3,5 -2,9 -20 1992 1991 1993 1992 1994 1993 1995 1994 1996 1995 1997 1996 1998 1997 1999 1998 2000 1999 2001 2000 2002 2001 2003 2002 2004 2003 2005 2004 -10,9 -13,9 -15,5 -15,5 [% PKB] [mln zł] 3 500 realnew cenach 1991 r. 0,7 0,758 3 089,9 Wydatki budżetowe na naukę w latach 1991 - 2005 2 916,8 2 892,3 2005 2003 2004 1999 2000 2001 2002 1998 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 3 000 nominalne 2 729,2 2 709,7 0,6 2 661,5 0,644 2 892,3 2 405,6 2 500 0,573 2 192,6 0,5 0,554 1 855,0 0,478 2 000 0,467 0,464 0,4 0,441 0,435 1 437,4 0,409 0,412 1 500 1 165,9 0,3 0,345 0,335 0,329 0,304 Udział w PKB wydatków budżetowych na naukę w latach 1991–2005 892,8 740,4 1 000 0,2 612,9 517,8 501,6 492,4 486,9 490,4 473,3 477,8 461,4 455,8 439,7 440,3 423,5 416,2 nominalne 0,1 500 421,3 realne 0,0 0 1999 2000 2003 1998 2001 2002 2004 2005 1991 1993 1995 1996 1997 1992 1994 FINANSOWANIE NAUKI 1 Rządowy projekt ustawy budżetowej 09.2004

16. FINANSOWANIE NAUKI 2 PRÓG KRYTYCZNYFINANSOWANIA BUDŻETOWEGO Finansowanie nadkrytyczne (nadprogowe): pozyskiwanie trzy-, czterokrotnie większego finansowania pozabudżetowego 0,4 do 0,6% PKB Próg krytyczny finansowania budżetowego sfery B+R Finansowanie podkrytyczne (podprogowe): pokrywanie przez jednostki naukowe wyłącznie niezbędnych kosztów własnych

17. Finansowanie pozabudżetowe Finansowanie Finansowanie budżetowe budżetowe Finansowanie pozabudżetowe 2004 1,2 / 1 2010 2 / 1 FINANSOWANIE NAUKI 3 Obecne i oczekiwaneproporcje finansowania sfery B+Rze środków pozabudżetowych i budżetowych

18. FINANSOWANIE NAUKI 4 PORÓWNANIE ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA POZABUDŻETOWEGO SFERY B+R W LATACH 2004 - 2006 • BRUTTO 12,547mld $, w tym na projekty z B+R 9,777M$, w tym na technologie 13,4 %; kurs 3,8 zł/$, mnożnik 1,62; • kurs Euro 4,5 zł/€. Dane orientacyjne z 02.2004. Łącznie nakłady pozabudżetowe rocznie: Σ = 186,5% poz. 1, średnio do ok. 4,1 mld zł / r; wg danych z 2003 r. wynosi to do ok.0,55% PKB

19. 2,5 % PKB 2 1,5 1 0,5 0 1994-2005 2005-2010 Środki pozabudżetowe: poziom obecny (źródła gospodarcze) niezbędne dla osiągnięcia celów SL FINANSOWANIE NAUKI 5 Nakłady pozabudżetowe na B+R niezbędne dla osiągnięcia celów Strategii Lizbońskiej • WARUNKI UZYSKANIA • OCZEKIWANYCH NAKŁADÓW • wdrożenie do praktyki gospodarczej systemowych instrumentów ekonomiczno -finansowych i organizacyjno - prawnych stymulujących wzrost udziału sektora prywatnego w kosztach badań naukowych; • wzrost nakładów budżetowych na B + R powyżej progu krytycznego; • pełne wykorzystanie środków pomocowych Unii Europejskiej i EOG, VI i VII Programu Ramowego, źródeł offsetowych i innych źródeł pozabudżetowych. WZROST 7-krotny Dodatkowe źródła 2005

20. STRATEGIA ZWIĘKSZANIA NAKŁADÓW NA DZIAŁALNOŚĆ B+R W CELU OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻEŃ STRATEGII LIZBOŃSKIEJ* NPR 2007-2013 2,95 nakłady całkowite 3,0 nakłady pozabudżetowe 2015-18 r nakłady budżetowe Wariant stagnacyjny Wariant rozwojowy 2,35 2,5 założenia rozwojowe NPR 1,8 2,0 NPR 2004-2006 [%PKB] 1,4 1,5 1,2 1,0 1,0 0,8 0,7 0,5 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 FINANSOWANIE NAUKI 6 +0,06% PKB/r Próg krytyczny finansowania budżetowego sfery B+R +0,1% PKB/r * Dokument MNiI oraz MGPiPS, przyjęty przez Radę Ministrów

21. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 definiuje priorytety i działania wsparte kwotą 12.8 mld euro ze środków publicznych (funduszy strukturalnych i środków krajowych) Wsparcie dla sfery B+R, innowacyjności i rozwoju nowych technologii 425 mln euro Wsparcie dla budowy społeczeństwa informacyjnego 570 mln euro FINANSOWANIE NAUKI 7 FUNDUSZE STRUKTURALNE2004-2006

22. FINANSOWANIE NAUKI 8 FUNDUSZE POAKCESYJNE W NPR WLATACH 2004 - 2006 SEKTOROWE PROGRAMY OPERACYJNE W NARODOWYM PLANIE ROZWOJU • Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (WKP), [1.300,0* /461,4*] M€2004 • Rozwój zasobów ludzkich (RZL), [1.270,4* /485,4*]M€2004 • Modernizacja sektora żywnościowego, rozwój obszarów wiejskich, [1055,0*/263,9*] M€ • Transport, [627,2* /265,1*] M€ • Rybołówstwo i przetwórstwo ryb, [178,6* /70,9*]M€ • Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, [2.869,5* /1.127,0*] M€ • Program Operacyjny - Pomoc techniczna, [20,0* /7,0*] M€ Uwaga: * - fundusze strukturalne;* - krajowy wkład publiczny; M€- mln euro. • Fundusze strukturalne i fundusz spójności UE zawarte w Narodowym Planie Rozwoju (łącznie ~11,4 mld euro / ~3 lata: 2004 - 2006), wykorzystywane poprzez: - Sektorowe Programy Operacyjne (ew. do ok. 500 M€, w tym 350 M€ w gestii MNiI), - Zintegrowany Operacyjny Program Rozwoju Regionalnego (ew. do 100 M€), • w tym do 200 M€ / r na wzrost konkurencyjności gospodarki poprzez prace B+R). • VI Program Ramowy Badań i Rozwoju Techniki Unii Europejskiej • (łącznie do ok. 200 M€ do wykorzystania przez Polskę) RAZEM: średniorocznie do ok. 250 M€ (do ok. 1,1 mld zł) Uwaga: liczby czerwone italikiem – kwoty możliwe do wykorzystania w działalności B+R na rzecz gospodarki.

23. SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw Działanie 1.4 (inwestycje w CZT i CD, laboratoria, projekty celowe, foresight) 100 mln euro Działanie 1.1 (sieci doradcze) 5 mln euro Działanie 1.2 (fundusze inwestycyjne) 50 mln euro Działanie 1.3 (parki naukowe, inkubatory) 50 mln euro Działanie 2.3 (nowe technologie) 20 mln euro FINANSOWANIE NAUKI 9 FUNDUSZE STRUKTURALNEsfera B+R, innowacyjność, nowe technologie

24. ZPORR Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Działanie 1.3 (inwestycje w szkołach wyższych) 50 mln euro Działanie 2.6 (Regionalne Strategie Innowacji) 50 mln euro SPO Rozwój Zasobów Ludzkich Działanie 2.3 (centra szkoleniowe) 100 mln euro FINANSOWANIE NAUKI 10 FUNDUSZE STRUKTURALNEsfera B+R, innowacyjność, nowe technologie

25. SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw Działanie 1.5 (dostęp szerokopasmowy, usługi publiczne on-line) 270 mln euro Działanie 2.3 (e-biznes) 20 mln euro ZPORR Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Działanie 1.5 (infrastruktura społeczeństwa informacyjnego) 110 mln euro Działanie 3.1 (inicjatywy lokalne) 30 mln euro FINANSOWANIE NAUKI 11 FUNDUSZE STRUKTURALNEbudowa społeczeństwa informacyjnego

26. SPO Rozwój Zasobów Ludzkich Działanie 2.1 (e-edukacja, nauczanie na odległość) 50 mln euro Działanie 2.3 (kształcenie ustawiczne) 40 mln euro SPO Rolnictwo Działanie 2.3 (Internet na terenach wiejskich) 50 mln euro FINANSOWANIE NAUKI 12 FUNDUSZE STRUKTURALNEbudowa społeczeństwa informacyjnego

27. Wsparcie finansowe dla badań naukowych w latach 2004-2009 36,76 mln euro (max. udział 85% lub 60% kosztów) FINANSOWANIE NAUKI 13 MECHANIZM FINANSOWYEUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGOorazNORWESKI MECHANIZM FINANSOWY • Cel: Wsparcie przez badania naukowe realizacji priorytetów: • ochrona środowiska (transport publiczny i odnowa miast) • rozwój zasobów ludzkich, • opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem, • wdrażanie przepisów z Schengen, • polityka regionalna i działania transgraniczne, • pomoc techniczna przy wdrażaniu acquis.

28. FINANSOWANIE NAUKI 14 WYNIKI 5. i 6. PR 1999 - 2003

29. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 1 DOKUMENTYSTRATEGICZNE MNiI Ustawy: • Ustawa o zasadach finansowania nauki (wchodzi w życie 5.02.2005). • Ustawa o informatyzacji działalności niektórych podmiotów realizujących zadania publiczne (w Sejmie, III czytanie 15.02.2005). • Ustawa o jednostkach badawczo – rozwojowych (nowelizacja, projekt skierowany 17.01.2005 do konsultacji społecznych i do oceny skutków regulacji). • Dokumenty strategiczne MNiI przyjęte przez Radę Ministrów: • Strategia informatyzacji rzeczypospolitej polskiej e-Polska na lata 2004-2006 (13.01.2004) • Strategia zwiększania nakładów na działalność B + R w celu osiągnięcia założeń Strategii Lizbońskiej (30.03.2004). • Założenia polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa do 2013 r (14.12.2004). Dokument strategiczny MNiI w trakcie prac przygotowawczych (termin do 15 maja 2005) • Program operacyjny Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne, do wstępnego projektu Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013. DOKUMENTYSTOWARZYSZONE • Ustawa o wspieraniu działalności innowacyjnej (MGiP, w Sejmie, przed II czytaniem) • Ustawa o partnerstwie publiczno – prywatnym (MGiP, w Sejmie, przed II czytaniem)

30. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 2 ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA WIEDZY GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE Założenia polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa Po wejściu ustawy o informatyzacji Proponowane kierunki rozwoju nauki i technologii w Polscedo 2013 r. Proponowane kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do 2013 Strategia zwiększenia nakładówna działalność B+Rw celu osiągnięcia założeńStrategii Lizbońskiej 2004-2010 e-Polska Strategia informatyzacji kraju 2004-2006 P.O. Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne(NPR 2007-13) Proponowane kierunki rozwoju nauki i technologii w Polsce do 2020 r. Proponowane kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do 2020 r.

31. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 3 Uwarunkowania polityczne nakładów na naukę określonych w Strategii Lizbońskiej !

32. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 4 PLANOWANEDZIAŁANIA MNiI W ZAKRESIE WZROSTU EFEKTYWNOŚCI WYKORZYSTANIAŚRODKÓW BUDŻETOWYCH ! • ZAŁOŻENIE GENERALNE: zapewnienie stabilnego poziomu finansowania badańpodstawowych i stosowanych w zakresie niezbędnym dla własnych potrzeb rozwojowych nauki i edukacji; cała nadwyżka – dla preferowanych kierunków badań; • wyraziste preferencje rządowedla badańna rzecz gospodarkii przedsięwzięć innowacyjnych;wykorzystanie potencjału nauki dla tworzenia gospodarki opartej na wiedzyGOW i rozwoju społeczeństwa informacyjnego SI; • koncentracja środkóww najlepszych jednostkach i zespołach naukowych,na projektach zamawianych i celowych, na pracach rozwojowych i wdrożeniach, w szczególności współfinansowanych ze środków NPR i programów UE; • zaostrzenie warunków konkurencji o środki budżetowe na badania naukowe (ponowna ocenajednostek, audyty w jednostkach naukowych, ostrzejsza selekcja finansowanych zadań, zmniejszenie współczynnika sukcesu); • wzmocnienie nadzoruand wykorzystaniem środków, zwłaszczaprzeznaczonych na działalność statutową jednostek; • wstrzymanie finansowaniajednostek naukowych i zespołów słabychmerytorycznie, nie rokujących szans rozwoju.

33. Krajowy program ramowy, służy realizacji polityki naukowej i naukowo-technicznej, określa priorytetowe kierunki badań naukowych i prac rozwojowych. (Ustawa o zasadach finansowania nauki, Dz. U. nr 238, poz. 2390, wejdzie w życie 5.02.2005) Minister właściwy ds nauki ustalaprogram ramowy z inicjatywy własnej lub na podstawie propozycji przekazanych przez ministrów, wojewodów, organy samorządu województwa, Prezesa Polskiej Akademii Nauk, szkoły wyższe, jednostki naukowe lub organizacje samorządu gospodarczego o zasięgu krajowym. Zgłoszenia propozycji do programu na rok następny należy kierować do MNiI - do dnia 30 września (z wyjątkiem programu na rok 2005, termin do 25. 01. 2005) - pod adresem: Departament Strategii i Rozwoju Nauki, Warszawa 53, ul. Wspólna 1/3 - poczta elektroniczna: dsn@mnii.gov.pl Nadwyżka budżetowych nakładów na naukę ponad poziom krytyczny będzie koncentrowana na priorytetach zawartych w krajowym programie ramowym. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 5 NOWEINSTRUMENTYPRAWNE W USTAWIE O ZASADACH FINANSOWANIA NAUKI KRAJOWY PROGRAM RAMOWY

34. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 6 NOWEINSTRUMENTYPRAWNE W USTAWIE O ZASADACH FINANSOWANIA NAUKI • Konsorcja naukowe– grupy jednostek organizacyjnych realizujące wspólne przedsięwzięcia badawcze lub inwestycyjne. • Sieci naukowe– grupy jednostek naukowych współpracujące w celu rozwoju specjalności naukowych tych sieci. • Programy lub przedsięwzięcia ustalane przez Ministra– dla rozwoju młodych kadr naukowych oraz infrastruktury informacyjnej i informatycznej nauki, współpracy między nauką i gospodarką, międzynarodowej współpracy naukowej i naukowo – technicznej, restrukturyzacji jednostek naukowych etc. • Zmodyfikowany system oceny jednostek naukowych. • Projekty rozwojowe– mające na celu wykonanie zadania badawczego stanowiącego podstawę do zastosowań praktycznych,stanowiąceotwartą ofertę dla mśp. • Projektycelowe (nowa formuła)– obejmujące badania stosowane, prace rozwojowe, badania przemysłowe lub przedkonkurencyjne oraz prace inwestycyjno - wdrożeniowe; decentralizacja systemu organizacji kwalifikowania wniosków.

35. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 7 NOWEINSTRUMENTYPRAWNE W USTAWIE O ZASADACH FINANSOWANIA NAUKI ZMODYFIKOWANY SYSTEM OCENY JEDNOSTEK NAUKOWYCH • Cztery składniki oceny parametrycznej • 1. Potencjał naukowo-badawczy: • struktura zatrudnienia, • posiadanie uprawnień do nadawania stopni naukowych, • posiadanie laboratoriów z akredytacją Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji, • udział w międzynarodowych programach naukowych, • uczestnictwo w pracach sieci naukowej lub konsorcjum naukowego, • szczególne osiągnięcia jednostki we właściwych dla niej dziedzinach nauki, w tym wyróżnienia ogólnokrajowe lub międzynarodowe. • 2. Wyniki działalności naukowej: • publikacje recenzowane autorstwa pracowników jednostki naukowej, • monografie naukowe i podręczniki akademickie autorstwa pracowników jednostki naukowej, • stopnie naukowe i tytuły naukowe uzyskane przez pracowników jednostki naukowej. • 3. Zastosowania praktyczne wykonanych badań naukowych i prac rozwojowych: • nowe technologie, materiały, wyroby, systemy, usługi i metody, • wdrożenia, • patenty, prawa ochronne na wzory użytkowe.

36. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 8 PRIORYTETY NAUKI • Grupa tematyczna Info: • inżynieria oprogramowania, wiedzy i wspomaganiadecyzji, • sieci inteligencji otoczenia, • optoelektronika. • Grupa tematyczna Techno: • nowe materiały i technologie, • nanotechnologie, • projektowanie systemów specjalizowanych. • Grupa tematyczna Bio: • biotechnologia i bioinżynieria, • postęp biologiczny w rolnictwie i ochrona środowiska, • nowe wyroby i techniki medyczne. • Grupa tematyczna Basics: • nauki obliczeniowe oraz tworzenie naukowych zasobów informacyjnych, • fizyka ciała stałego, • chemia.

37. Narodowy Program Foresightdla Polski Pola badawcze dla Polski: zdrowie i życie zrównoważony rozwój technologie informacyjne i telekomunikacyjne bezpieczeństwo „Zdrowie i Życie” Projekt pilotażowy ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 9 Program Foresight, jest nowoczesnym narzędziem, które pomoże w profesjonalny sposób wskazać kierunki pożądanych inwestycjioraz przedsięwzięć w sferze B+R. Foresight - proces kreowania kultury myślenia społeczeństwa o przyszłości, w którym zarówno naukowcy, inżynierowie, jak przedstawiciele przemysłu czy pracownicy administracji publicznej wspólnie wyznaczają strategiczne kierunki rozwoju badań i technologii w celu osiągnięcia maksymalnych korzyści ekonomicznych i społecznych

38. Rozwój Centrów Zaawansowanych Technologii (26 CZT) – wsparcie dla rozwoju nowoczesnych technologii przez konsorcja i sieci naukowe, wydzielone środki UE w NPRna lata2004 – 2006. Rozwój Centrów Doskonałości (100 CD) – nowy konkurs (2004), wydzielone środki UE w NPR2004 – 2006. Wspomaganie rozwoju parków naukowo-technologicznych– wsparcie dla rzedsiębiorstw innowacyjnych wykorzystujących wyniki prac badawczych i rozwojowych. Regionalne Strategie Innowacji (RSI) wspomaganie regionalnej ścieżki budowania GOW, indywidualna motywacja regionalnej kadry samorządowej i społeczności, biznesowej do wykorzystania i wzmacniania nośników GOW w regionach, inicjowanie programów wzmacniania konkurencyjności między regionami, wspieranie regionalnych inicjatyw innowacyjnych. Narodowa Strategia Innowacji- efekt integracji RSI – od 2005. Transformacja jednostek badawczo - rozwojowychpoprzez konsolidację i przekształcenia własnościowe ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 10 Otoczenieinstytucjonalnenauki

39. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 11 PODSTAWOWE DANE O JEDNOSTKACH BADAWCZO - ROZWOJOWYCH Wg Sprawozdania o stanie mienia Skarbu Państwa. Majątek Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych.

40. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 12 PROJEKT USTAWY O ZMIANIE USTAWY O JBR • NOWE MOŻLIWOŚCI DZIAŁANIA JBR • Wyłączenie prac B+R (np. wykonywania unikatowej aparatury, urządzeń i materiałów oraz działalności w zakresie akredytacji, certyfikacji i doradztwa) z zakresu działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. • Możliwość wykonywania innej działalności gospodarczej na zasadach określonych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. • Uproszczenie kryteriów przekształcania JBR w PIB (nowa definicja zadań służb publicznych, likwidacja wymogu dot. programów wieloletnich). • Możliwość zatrudniania obywateli innych krajów na stanowiskach profesora i docenta, na czas określony, bez zezwolenia na pracę. • Możliwość tworzenia z odpisów z zysku funduszu stypendialnego i funduszu rozwoju kadr.

41. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 13 PROJEKT USTAWY O ZMIANIE USTAWY O JBR • RESTRUKTURYZACJA, LIKWIDACJA I UPADŁOŚĆ JBR • Wykluczenie przekształcenia w przedsiębiorstwo państwowe JBR lub jej włączenie do takiego przedsiębiorstwa. • Rozszerzenie merytorycznych kryteriów restrukturyzacji JBR (np. potrzeba koncentracji badań, dużych inwestycji dla podjęcia nowej tematyki badawczej, zaniechania badań o znikomej przydatności,…). • Uzupełnienie kryteriów likwidacji JBR o negatywną ocenę działalności oraz o utratę płynności finansowej. • Uchylenie obowiązku przejmowania wierzytelności likwidowanej JBR przez Skarb Państwa. • Uregulowanie spraw majątkowych likwidowanych spółdzielczych JBR. • Możliwość postawienia JBR w stan upadłości wg ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, gdy zobowiązania przekroczą wartość jej majątku.

42. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 14 PROJEKT USTAWY O ZMIANIE USTAWY O JBR • ZMIANY ZASAD FUNKCJONOWANIA JBR • Powołanie rady ekonomicznej dla poprawy efektywności ekonomicznej. • Ograniczenia liczebności rady naukowej JBR z 40 do 30 osób. • Wprowadzenie obligatoryjnego terminu 30 dni dla wydawania opinii przez radę naukową. • Objęcie dyrektorów, ich zastępców i głównych księgowychustawą o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. • Wymóg minimum 3-letniego stażu kierowniczego przy powoływaniu dyrektorów. • Zatrudnianie na stanowisku dyrektora przez dwie 5 – letnich kadencje. • Rozszerzenie uprawnień ministra nadzorującego JBR o możliwość wstrzymania decyzji dyrektora jednostki m. in. w przypadku zagrożenia spowodowaniem znacznych strat finansowych. • Rezygnacja z regulowania w ustawie spraw pracowniczych ustalanych na podstawie Kodeksu pracy.

43. Ustawa o wspieraniu innowacyjności – wsparcie dla rozwoju nowoczesnego sektora zaawansowanych technologii wśród mśp – projekt po konsultacjach międzyresortowych skierowany do Sejmu. W ustawie m. in.: Rozwój Centrów Badawczo - Rozwojowych (CBR) – nowa kategoria przedsiębiorstw hi – tech; Kredyt technologiczny– wsparcie dla przedsiębiorstw innowacyjnych wykorzystujących wyniki prac badawczych i rozwojowych. Stymulatory ekonomiczne proinnowacyjnej orientacji przedsiębiorców - ulgi i zwolnienia podatkowe. Nadto: Krajowa Sieć Innowacji– PARP, ogólnokrajowy system organizacyjny przedsiębiorców sektora hi – tech. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 15 Otoczenieinstytucjonalnenauki w działaniach MGiP

44. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 16 INSTRUMENTY MOTYWUJĄCE INNOWACYJNOŚĆ W KRAJACH UE SYSTEM STOSOWANYCH ZACHĘT FINANSOWYCH DZIELI SIĘ NA: 1.Ogólne zachęty finansowe – system ułatwień inwestycyjnych dla MŚP, np. możliwość odliczenia od przychodu określonego procentu wydatków na inwestycje. 2.Regionalne zachęty inwestycyjne – mające na celu zachęcanie inwestorów zagranicznych dla lokowania kapitału np. dopłaty dla inwestorów, granty inwestycyjne. 3.Zachęty specjalne – obejmujące pożyczki i dotacje kierowane na zachęcanie do inwestowania w nowe rozwiązania technologiczne, techniczne i prace naukowo - badawcze np. rządowe gwarancje kredytowe na rozwój nowych technologii.

45. Publiczno-prywatny montaż finansowy– publiczne wsparcie dla prywatnych funduszy wysokiego ryzyka inwestujących w powstające przedsiębiorstwa w sektorze nowych technologii. Instrumenty ekonomiczno-finansowe wspierające udział przedsiębiorstw w finansowaniu B+R odliczenie nakładów na określone rodzaje działalnościinnowacyjnej od podstawy opodatkowania; wydłużenie okresu rozliczania strat z tytułu inwestycji w B+R; opóźnienie terminu płatności zobowiązań podatkowych, np. poprzez przyspieszoną lub natychmiastową amortyzację; technologiczny kredyt podatkowy; odstąpienie od zwolnienia od podatku VAT usług naukowo-badawczych i obciążenie ich stawką podatkową na poziomie 0% lub 7%, na zasadach zgodnych z przepisami Unii Europejskiej; bezpośrednie wsparcie budżetowe B+R (granty); ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 17 Oczekiwane stymulatory ekonomiczne

46. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 18 DECENTRALIZACJA ZARZĄDZANIA Program Projektów Celowych NOT • celem programu jest bezzwrotna pomoc ze środków MNiI w uruchomieniu przez MŚP produkcji nowych wyrobów lub wdrożeniu technologii o wysokich cechach innowacyjności • zakończono I Konkurs Projektów Celowych: - 119 zgłoszonych projektów -93 podpisane umowy na sumę 13,5 mln PLN • w realizacji II Konkurs Projektów Celowych: • - 250 zgłoszonych projektów • - 122 umowy realizowane, a 53 w przygotowaniu • na łączną sumę ok.40 mln PLN • rozpoczęto III Konkurs Projektów Celowych: - 158 zgłoszonych projektów - 18 umów w przygotowaniu i 140 wniosków w recenzji

47. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 19 NOWE PODEJŚCIE DO PROCESÓW ROZWOJOWYCH W POLSCE REGIONALIZACJA – REGIONY GOW SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE + GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY = SPOŁECZEŃSTWO WIEDZY • NIE MA DOSTATECZNYCH ŚRODKÓW FINANSOWYCH NA SZYBKIE ZREALIZOWANIE TEGO PROCESU ROZWOJOWEGO W SKALI CAŁEGO KRAJU • TRZEBA ODDZIELIĆ PROCESTWORZENIA I WDRAŻANIAWIEDZY W GOSPODARCE OD PROCESU JEJ UDOSTĘPNIANIA METODAMI INFORMATYCZNYMI • PROCES UDOSTĘPNIANIA WIEDZY MUSI BYĆ REALIZOWANY W SKALI KRAJU • PROCES TWORZENIA I WDRAŻANIA WIEDZY W GOSPODARCE MOŻNA REALIZOWAĆ W REGIONACH GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY (RGOW) • W RGOWMOŻLIWE JEST SELEKTYWNE UZYSKANIE WARUNKÓW NIEZBĘDNYCH DO ROZWOJU GOW W WYBRANYCH REGIONACH KRAJU, DYSPONUJĄCYCH DOSTATECZNYM POTENCJAŁEM NAUKOWYM I WYTWÓRCZYM, POPRZEZ STWORZENIE W NICH WARUNKÓW REGIONALNYCH DLA UZYSKANIA NADPROGOWEGO POZIOMU NAKŁADÓW BUDŻETOWYCH NA B+R. RGOW BĘDĄ ROZWIĄZANIEM SYSTEMOWYM, A NIE TWOREM ADMINISTRACYJNYM

48. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 20 • Podstawy prawne • tworzenia i funkcjonowania RGOW • ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199, z późn. zm.); • ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148, z późn. zm.); • ustawa z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji (Dz. U. Nr 41, poz. 363, z późn. zm.); • ustawa z dnia 12 maja 2000 r. o zasadach wspierania rozwoju regionalnego (Dz. U. Nr 48, poz. 550); • ustawa z dnia 5 listopada 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. Nr 238, poz. 2390); • ustawa z dnia ....2005 r. o partnerstwie publiczno – prywatnym (projekt w Sejmie); • ustawa z dnia ....2005 r. o wspieraniu działalności innowacyjnej (projekt w Sejmie);

49. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 21 PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA FUNKCJONOWANIA RGOW • Osiągnięcie nadprogowego poziomu nakładów budżetowych na B+R przez: • skoncentrowane oddziaływanie wszystkich możliwych do wykorzystania źródeł finansowania budżetowego, • synergiczne oddziaływanie źródeł finansowania pozabudżetowego, pozyskiwanych w wyniku stworzenia w regionie szczególnych warunków inwestowania w B+R, umożliwiających uzyskanie pożądanych proporcji nakładów budżetowych i pozabudżetowych, • Ścisłe współdziałanie Rządu oraz regionalnych władz administracyjnych i samorządowych. • Metoda wdrażania: • rozpoczęcie procesu w relatywnie silnym regionie w roku 2005, • sukcesywne wdrażanie doświadczeń w kolejnych regionach GOW (1-3 rocznie). • Efekty: • przyspieszenie procesu rozwoju GOW w Polsce, • minimalizacja kosztów budżetowych tego procesu w skali kraju.

50. ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE 22 PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE RGOW • RGOW to obszar synergicznego oddziaływania: • instrumentów systemowych będących w dyspozycji ministrów wskazanych przez Rząd • stymulatorów ekonomicznych będących w dyspozycji władz lokalnych, zwłaszcza samorządowych, • w zakresie ustalonym na podstawie uchwały Rady Ministrów oraz stosownych porozumień między właściwymi organami rządowymi i samorządowymi. • Podstawa logistyczna prac: • program wieloletni Doskonalenie systemów rozwoju innowacyjności w produkcji i eksploatacji. • Realizatorzy: • Pełnomocnik Rządu – koordynacja. • Komitet Sterujący (zespół rządowo – samorządowy) złożony z przedstawicieli wskazanych przez Rząd ministrów (wstępny projekt: KPRM, MENiS, MGiP, MI, MNiI, NCSS…) oraz właściwych marszałków województw, wojewodów, prezydentów byłych miast wojewódzkich z obszaru regionu i in. • Rada Programowa złożona z reprezentatywnych przedstawicieli środowisk naukowych, gospodarczych, samorządowych, finansowych…..