Klaster jako zintegrowany sektor rozwoju na przykładzie Bałtyckiego Klastra Ekoenergetycznego

1. Fundacja Naukowo – Techniczna „Gdańsk” Klaster jako zintegrowany sektor rozwoju na przykładzie Bałtyckiego Klastra Ekoenergetycznego Dr inż. Bogdan Sedler Krym, 4 – 11 września 2009 r.

2. Siły napędowe sektora rozwoju ZAPOTRZEBOWANIE TECHNOLOGIA SEKTOR DEMOGRAFIA POLITYKA

3. Strategia rozwoju – diagnoza stanu Tylko poprzez pakiet tzw. „miękkich” i „twardych” czynników lokalizacji można przyciągać inwestorów Nieodłącznym czynnikiem rozwoju jest m.in. Przemysł Wysokiej Technologii. Można go przyciągnąć tylko poprzez atrakcyjną ofertę mającą szanse na rynku europejskim

4. Wyzwania i megatrendy Konieczne jest sprostanie nowym jakościowo wyzwaniom XXI wieku, które tworzy kształtująca się cywilizacja informacyjna Wyznaczają je trzy współzależne megatrendy organizujące rozwój społeczeństwa, gospodarki i państwa: globalizacja, członkowstwo w UE, trwały i zrównoważony rozwój

5. Definicja „Cluster’a” "Clusters" mogą być zdefiniowane jako sieci organizacji powiązanych wymianą pracy, których procesy produkcyjne są ściśle powiązane przez wymianę dóbr, usług oraz wiedzy Zachodzi nieformalna wymiana wiedzy i informacji, zaś wiedza i nowe idee są ważnymi cechami charakterystycznymi owych sieci

6. Schemat ramowy współdziałania czynników wzrostu „Cluster’a” Ogólne warunki:kontekst przestrzenny i ekonomiczny Warunki ekonomiczne: struktura, warunki zapotrzebowania Warunki przestrzenne: jakość życia, dostępność Warunki kulturowe:podejście do innowacji i kooperacji Pojemność organizacyjna: Wizja i Strategia Jakość sieci publiczno-prywatnych Poziom wsparcia społeczno-politycznego Obecność liderów Specyficzne warunki „Cluster’a” Poziom rozwoju: masa krytyczna Poziom / jakość głównych aktorów „Cluster’a” Obecność sił napędowych Stopień interakcji strategicznej pomiędzy aktorami Stopień kreatywności nowych firm

7. Kontekst przestrzenno - ekonomiczny • KONTEKST PRZESTRZENNO EKONOMICZNY • Gospodarka - nowoczesna struktura ekonomiczna • Wysoka jakość życia, nie zhierarchizowana baza kulturowa • Otwarcie na innowacje • Dobra dostępność zewnętrzna i wewnętrzna • POJEMNOŚĆ ORGANIZACYJNA • Wizja i strategia • Dobrze rozwinięte sieci publiczno-prywatne • Wystarczające wsparcie polityczne i społeczne • Przywództwo - rozproszone pomiędzy zarządy • Specyficzne warunki „Cluster’a” • Masa krytyczna • Obecność sił napędowych • Stopień współdziałania strategicznego • Stopień kreatywności / powstawania nowych firm

8. Case Helsinki • Helsinki są przykładem jak globalne- sieciowe podejście zapewnia sukces. Telemedia jako obszar wzrostu - z uwagi na siedzibę Nokii • W Helsinkach i okolicy koncentruje się 50% potencjału ekonomicznego Finlandii • W przeciągu zaledwie 4-ch lat zdołano zmniejszyć stopę bezrobocia z prawie 20% do 7%. Jest to ewenement na skalę światową

9. Sektor telekomunikacyjny

10. Relacje i związki wewnętrzne • FIRMY • Producenci wyposażenia (Nokia) • Firmy usługowe (HTC) • Inni (nowe media, projektowanie, Software) 1 Partnerzy z zewnątrz i spoza obszaru Metropolii Helsinki 2 3 EDUKACJA I BADANIA

11. Projekty wiodące • Rolę wiodącą powinny odgrywać tzw. Projekty Wiodące („Flagship Projects”) stymulujące rozwój danej dziedziny i poprzez sprzężenie zwrotne, korygujące cele założone w pierwszym podejściu • Szacunek skutków i kosztów następstw, w miarę możliwości z pomocą metod symulacyjnych, powinien również znaleźć szersze zastosowanie

12. Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny (BKEE) Zielona Alternatywa dla Makroregionu Polski Północnej Wspólna inicjatywa Instytutu Maszyn Przepływowych PAN, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Politechniki Gdańskiej, Politechniki Koszalińskiej oraz Marszałków i Samorządów Województwa Pomorskiego i Warmińsko-Mazurskiego, a także podmiotów gospodarczych i stowarzyszeń mających siedzibę w tych województwach

13. Cel BKEE Głównym celem BKEE jest wdrożenie idei szeroko rozumianej kogeneracji rozproszonej, tj. jednoczesnego wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej w małej i średniej skali, w oparciu o odnawialne źródła energii, zwłaszcza biomasę, a także energię wodną, słoneczną i wiatrową

14. Cele szczegółowe BKEE • Zmniejszenie udziału paliw kopalnych jako źródeł energii pierwotnej, przy znaczącym wzroście wykorzystania biopaliw oraz innych źródeł energii odnawialnej • Stymulowanie rozwoju nowych technologii w obszarze zielonej energii i kształcenie specjalistów • Wspieranie podejmowania produkcji urządzeń dla bioenergetyki • Popularyzowanie i wspieranie technologii energooszczędnych • Rozwój świadomości ekologicznej oraz aktywizacja zawodowa ludności z terenów wiejskich

15. Członkowie BKEE • BKEE jest skupiskiem podmiotów mającym znaczenie ponadregionalne • W dniu powstania Klaster liczył 31 podmiotów, w 2007 r. przyjęto 6, a w 2008 r. kolejne 7 podmiotów. • Aktualnie w skład BKEE wchodzą 44 podmioty, w tym: • 7 jednostek naukowych i badawczo- rozwojowych (B+R), • 20 podmiotów gospodarczych i organizacji pozarządowych, • 13 jednostek samorządu terytorialnego (w tym 1 związek) i 4 inne podmioty.

16. Zasięg BKEE Obejmuje swym zasięgiem obszar Polski północnej od Koszalina przez Województwo Pomorskie po wschodnie krańce Województwa Warmińsko-Mazurskiego Jest to największy klaster ekoenergetyczny w Polsce.

17. Zasięg BKEE c.d.

18. BKEE a Kompleksy Agroenergetyczne Działalność BKEE materializuje się m.in. poprzez tworzenie Kompleksów Agroenergetycznych oraz małych i średnich siłowni kogeneracyjnych

19. Beneficjenci BKEE • przedsiębiorcy, inwestujący w kompleksy agroenergetyczne, mikrosiłownie kogeneracyjne i inne • producenci urządzeń i instalacji, stanowiących wyposażenie technologiczne kompleksów agroenergetycznych i mikrosiłowni • plantatorzy roślin energetycznych, producenci biopaliw jako źródła energii do zasilania kompleksów agroenergetycznych, • jednostki samorządu terytorialnego (gminy, miasta, powiaty), • małe i średnie przedsiębiorstwa zainteresowane redukcją kosztów prowadzenia działalności gospodarczej oraz możliwością rozwijania nowych sfer przedsiębiorczości na rynku energii odnawialnej, • społeczności lokalne zainteresowane ochroną środowiska naturalnego poprzez redukcję emisji szkodliwych substancji do atmosfery, • gremia naukowe poprzez zwiększenie środków finansowych na badania naukowe.

20. Beneficjenci BKEE

21. BKEE - Główne obszary i projekty • Kogeneracja ciepła i energii elektrycznej w małej i średniej skali • Technologie wodorowe i ogniwa paliwowe • Nowe materiały • Produkcja i przetwórstwo biopaliw stałych, płynnych i gazowych • Technologie produkcji roślin energetycznych • Wykorzystanie energii wodnej, wiatrowej i słonecznej • Wspomaganie rozwoju agroenergetyki • Laboratoria badawcze oraz centra demonstracyjno – szkoleniowe • Projekty wdrożeniowe

22. Kogeneracja ciepła i energii elektrycznej w małej i średniej skali • Opracowanie założeń do modeli i projektów mikrosiłowni kogeneracyjnych zasilanych biomasą • Współpraca mikrosiłowni na biomasę z innymi urządzeniami (kolektor słoneczny, chłodziarka adsorpcyjna, elementy termoelektryczne, układy do magazynowania energii) • Badania i rozwój nowych technologii spalania w tlenie i złożach porowatych • Detekcja, separacja i utylizacja CO2 ze spalin z wykorzystaniem przemian fazowych

23. Technologie wodorowe i ogniwa paliwowe • Rozproszone, integralne systemy reformingu wodoru i ich implementacja w inteligentnej sieci energetycznej i transportowej – rozwijanie idei wodorostrady energetyczno-transportowej • Modelowanie termodynamiczne obiegów hybrydowych z wykorzystaniem ogniw paliwowych jako głównego konwertora energii • Zaawansowane metody plazmowe w eko-energetyce - plazmowa produkcja wodoru jako czystego nośnika energii

24. Nowe materiały Rozwój nowych elektrohydrodynamicznych i plazmowych nanotechnologii materiałowych dla elementów siłowni kogeneracyjnych, w tym: • materiały odporne na wysokie temperatury i ścieranie, • materiały porowate do komór spalania, • mikro- i nano-rurki do wymienników ciepła, • materiały do ogniw paliwowych, • materiały nieadhezyjne i niskotarciowe, • warstwy ceramiczne i kompozytowe odporne na działanie korozyjne wywołane przez biomasę.

25. Budowa instalacji do produkcji paliw z odpadów rolnych, przemysłu rolno-spożywczego i komunalnych Produkcja oleju w procesie termicznej depolimeryzacji biomasy i stabilizowanych osadów komunalnych Budowa układów do produkcji gazu syntezowego z mokrej biomasy Produkcja i przetwórstwo biopaliw stałych, płynnych i gazowych

26. Rozwój produkcji roślin energetycznych w oparciu o bilanse zapotrzebowania i elastyczne systemy produkcji rolniczej Badanie produktywności wieloletnich roślin energetycznych oraz porównanie wydajności energetycznej ich biomasy w procesie fermentacyjnym i zgazowania w termogeneratorach Pozyskiwanie i przetwarzanie biomasy powstającej w zeutrofizowanych wodach powierzchniowych Technologie produkcji roślin energetycznych

27. Wykorzystanie energii wodnej, wiatrowej i słonecznej • Opracowanie nowej metody projektowania turbin wodnych na ultra-niskie spady (do 3 m) dla potrzeb małej energetyki wodnej • Badania aerodynamiki, termodynamiki i dynamiki konwencjonalnych turbin cieplnych pracujących w warunkach zredukowanych i zmiennych obciążeń na skutek generacji energii elektrycznej w układzie rozproszonym • Tani wiatrak dla gospodarstw indywidualnych • Nowe mikro- i nano-warstwy w kolektorach słonecznych • Badania własności optoelektronicznych bezkrzemowych materiałów CIGS dla fotowoltaiki

28. Opracowanie interaktywnego modelu kompleksu agroenergetycznego, umożliwiającego porównywanie różnych rozwiązań technologicznych i projektowych oraz wybór optymalnych rozwiązań dla konkretnych lokalizacji Opracowanie i wdrożenie internetowego systemu informacji o możliwościach inwestycji agroenergetycznych w gminach zorientowanego na potencjalnych inwestorów i rolników Opracowanie instrumentów wsparcia dla projektów budowlanych uwzględniających rozwiązania energooszczędne Wspomaganie rozwoju agroenergetyki

29. Rozbudowa i wyposażenie Laboratorium Mikrosiłowni Kogeneracyjnych przy Instytucie Maszyn Przepływowych PAN Budowa Laboratorium Nanotechnologicznego przy IMP PAN Budowa i wyposażenie Centrum Demonstracyjnego Mikrosiłowni Kogeneracyjnych w Rusocinie Rozbudowa i wyposażenie Laboratorium Energii Odnawialnej Politechniki Gdańskiej Rozbudowa i wyposażenie Laboratorium Energii Odnawialnej Politechniki Koszalińskiej Rozbudowa i wyposażenie Laboratorium Centrum Badań Energii Odnawialnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego Rozbudowa Centrum Agrotechnologii Upraw Energetycznych w Kwidzynie Utworzenie Centrum Zaawansowanych Technologii Energii Odnawialnych w Łężanch, Laboratoria badawcze oraz centra demonstracyjno – szkoleniowe

30. Budowa kompleksów agroenergetycznych w gminie Gołdap, Gniewino, Kępice, Górowo Iławeckie oraz w powiecie Lidzbark Warmiński, Nowe Miasto Lubawskie, Kwidzyn Budowa pilotażowej biogazowni modułowej na zielonkę w Ornecie Modernizacje kotłowni z przystosowaniem do spalania biomasy w gminie Kępice i Górowo Iławeckie Budowa farmy wiatraków w gminie Gołdap i Górowo Iławeckie Budowa pola wiatrakowego w Szwarcenowie (powiat Nowe Miasto Lubawskie) Budowa elektrowni wodnej na rzece Gołdap Budowa pilotażowego hydrozespołu na stopniu wodnym o niskim spadzie Budowa Domu Planety w Gniewinie Wdrożenie programu “Słoneczne dachy dla Powiśla” w Kwidzynie Projekty wdrożeniowe

31. Finansowanie Pozyskiwanie środków na działalność BKEE w ramach centralnych i regionalnych programów operacyjnych na lata 2007-2013, w tym: • Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, • Program Operacyjny Kapitał Ludzki, • Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, • Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej, • Program Operacyjny Województwa Pomorskiego, • Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

32. Finansowanie c.d.

33. Organizacja Rada Programowa BKEE Przewodniczący – Prof. Jan Kiciński, IMP PAN, ul. Fiszera 14, 80-952 Gdańsk Zarząd BKEE Prezes – Prof. Janusz Gołaszewski UW-M, ul. Oczapowskiego 2, 10-719 Olsztyn

34. Dziękuję za uwagę!