علي چشمي – تير 1393

1. جلسات دوره تابستاني ارائه کتاب: مقدمه اي بر اقتصاد نهادگرا جلسه اول: اقتصاد نهادگرا چيست؟ علي چشمي – تير 1393

2. درباره کتاب • بخش اول: مقدمه • فصل اول: اقتصاد نهادگرا درباره چيست؟ • بخش دوم: مباحث نظري • فصل دوم: چارچوب تحليلي • فصل سوم: رويکردهاي ايستا به نهادها • فصل چهارم: پويايي نهادها • بخش سوم: ساختارهاي سازماندهي (تدبير) خصوصي • فصل پنجم: بازارها • فصل ششم: بنگاه ها • فصل هفتم: همکاري بين بنگاه ها • بخش چهارم: ساختارهاي سازماندهي (تدبير) عمومي • فصل هشتم: مداخله دولت براي منافع همگاني • فصل نهم: شکستهاي دولت گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

3. درباره نويسندگان • جان گروينوگن • استاد تمام «اقتصاد زيرساختها» در دانشگاه ولف • دوره ها: • آنتون اسپيتهوون • استاديار و عضو گروه اقتصاد نهادي در دانشگاه اوترخت • دوره ها: • آنت ون دن برگ • استاديار و عضو گروه اقتصاد نهادي در دانشگاه اوترخت مترجم: اصلان قودجاني ساکن اصفهان گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

4. مباحث فصل اول • مبادلات در دنياي پيچيده • فروض اقتصاد نهادگرا در مقابل نئوکلاسيکي • ماهيت نهادها • دو مسئله اقتصاد نهادي • مثال: اقتصاد دزدان دريايي گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

5. مبادلات در دنياي پيچيده مثالهايي از چند مبادله دردسرساز گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

6. مثالهايي از چند مبادله دردسرساز • وام دادن بانکها • انرون و پارملات: مبادله مديران و حسابدار و سهامداران • بحران مالي 2008: مبادله وام هاي مبتني بر مسکن هاي کم ارزش • تحريم شرکتهاي سرکوبگر: مبادله مشتريان و شرکتها • مايکروسافت: جستجوگرها و ويندوز • گازپروم: مبادله گاز با کشورهاي اروپايي • حمايتگرايي و سازمان تجارت جهاني • گرم شدن زمين • طوفان کاترينا گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

7. در دنياي مبادلات: • فقط قيمت و محدوديتهاي فن اوري و منابع و ترجيحات تعيين کننده نيست. • همواره نياز به محافظ هاي اطمينان بخش جديدي است با اين حال در برخي مبادلات، نااطميناني و فرصت طلبي به قدري زياد است که مبادله شکل نمي گيرد. • نهادها: قواعدي براي آسان کردن مبادلات هستند • نهادها: دنياي مبادلات را پيچيده تر مي کنند گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

8. فروض (و اصول) اقتصاد نهادگرا در مقابل نئوکلاسيکي گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

9. 1. مبادله به عنوان واحد تحليل • مبادله: فقط معاوضه کالاها نيست واگذاري تمام حقوق مالکيت و آزادي هاي است که جامعه مشخص مي کند و نيازز به مذاکره دارد. • كامونز (1934) يك واحد تحليل مناسب در نظريه اقتصادي را چنين معرفي مي‌كند: • «واحد نهايي فعاليت ... كه سه اصل را در خودش دارد: تضاد، تقابل و سامان. چنين واحدي يك "مبادله" است». • Conflict, mutuality and order • افراد جهت حل تضاد منافع و بهره‌برداري از منافع متقابل يك سامان مناسب را براي انجام مبادلات انتخاب مي‌كنند. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

10. 2. رفتار بهينه تا فرصت طلبي • در دنياي نئوکلاسيکي: افراد با عقلانيت کامل و اطلاعات کامل، مطلوبيت و سود خود را با خودخواهي (نفع شخصي) حداکثر مي کنند. • دست نامرئي: هم مطلوبيت و سود خود فرد و هم رفاه جامعه حداکثر مي شود. • در اقتصاد نهادي: عقلانيت و اطلاعات کامل نيست بنابراين خودخواهي مي تواند با ضرر زدن به ديگران (فرصت طلبي) باشد. • فرصت طلبي در واقع منفعت طلبي از راه فريبکاري (دورغ و حيله) است. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

11. 3. کارايي: ايستا يا پويا در نتايج يا در نهادها • در بازارهاي رقابت کامل، نتايج براي جامعه بهينهاست (رفاه اجتماعي حداکثر مي شود). • زيرا کارايي توليدي(با کمترين هزينه) و کارايي تخصيصي (تخصيص بهينه منابع به کالاها و کالاها به افراد) وجود دارد: کارايي ايستا • در اقتصاد نهادي: کارايي پويا طي زمان اهميت دارد به دليل پيشرفت فن آوري، نوآوري، کارآفريني • (در اقتصاد نهادي، کارايي نهادي هم مطرح مي شود) گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

12. 4. نواقص بازار، کارايي مبادلات در بازار رقابتي را به هم ميزند • 1. اطلاعات ناقص: اطلاعات نامتقارن و فقدان بنيادي اطلاعات (مصيبت برنده) • 2. قدرت بازار: مثل گازپروم و اوپک • 3. آثار بيروني و کالاهاي شايسته و ناشايسته • 4. کالاهاي عمومي خالص و سواري مجاني: امنيت و حفاظت از فقرا در مقابل سيل • 5. انحصار طبيعي: کاهش دائمي هزينه هاي متوسط توليد • 6. مخاطره و نااطميناني گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

13. 5. هزينه مبادله در بازار صفر نيست و کارايي مبادله در بازار را هزينه مبادله از بين ميبرد. • هزينه هاي مبادله در بازار شامل: • هزينه هاي جستجو و اطلاعات • هزينه هاي تهيه پيش نويس قرارداد، مذاکره و عقد نهايي قرارداد. • هزينه هاي نظارت و ضمانت اجرا • 1 و 2 هزينه هاي پيش از وقوع (ex ante) • 3 هزينه هاي پس از وقوع (ex post) • در مبادلات مختلف، هزينه هاي مبادله متفاوت است گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

14. 5. هزينه مبادله در بازار صفر نيست و کارايي مبادله در بازار را هزينه مبادله از بين ميبرد. • در اقتصاد نئوکلاسيکي اين هزينه ها صفر در نظر گرفته مي شود: مبادله در بازار هزينه ندارد • هزينه مبادله، مقداري از حقوق مالکيتي طرفين را از بين مي برد • هزينه مبادله، شکست بازار رقابتي را تبديل به مفهومي نسبي مي کند و گزينه هاي ديگر براي تدبير امور (سازماندهي) مانند بنگاه و دولت را مطرح مي کند. • به عبارتي، نهادها و ساختارهاي تدبير امور براي کاهش هزينه هاي مبادله شکل مي گيرند. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

15. 5. هزينه مبادله در بازار مقدار گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

16. ماهيت نهادها گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

17. 1. تعريف نهادها • نهادها، قواعد ساخته بشر هستند و ضمانتهاي همراه آنها به قصد کم خطر کردن و پيش بيني پذير کردن مبادلات طراحي شده است. • نهادها را به عنوان نظام هايي از قواعد سلسله مراتبي تعريف مي کنيم که رفتار و تعاملات اجتماعي را شکل مي دهند. • نهادها از قواعد ديرينه، بادوام و باثبات تشکيل شده اند. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

18. 2. انواع نهادها • نهادهاي رسمي: قواعد رفتاري عمومي مانند قانون اساسي، قوانين، دادگاه ها که توسط مقامات رسمي و برخوردار از قدرت قانونگذاري طراحي مي شوند و ضمانت اجراي آنها: • توسط يک مقام عمومي با قدرت اجرايي • توسط قدرت قضايي (دادگاه) • نهادهاي غيررسمي: قواعد رفتاري خصوصي که به شکل تدريجي و خودجوش پديد آمده اند و به صورت خصوصي تضمين مي شوند. مانند عرفهاي تجاري، قواعد سازمان تجارت جهاني، گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

19. 3. محيط نهادي • هر جامعه، محيط نهادي خاص خود دارد. • محيط نهادي شامل سلسله مراتبي از نهادهاست که در هم تنيده اند: • ارزشها: که در دل فرهنگ هر جامعه جا دارد مثل عدالت خواهي، آزادي خواهي و صلح، امنيت و آباداني (همه آن را خوب مي دانند) • هنجارها: عقايدي فراگير درباره چگونگي دستيابي به ارزشها هستند همبستگي براي عدالت، رقابت براي آباداني. • رسوم يا پيمانها: قواعدي عملي که رفتارها را در مواقع بغرنج شکل مي دهند. مثل رانندگي از راست براي امنيت، صدقه براي عدالت. • قوانين و مقررات: قواعدي رسمي شده اند که توسط حکومت به شکل هنجارها و پيمانهاي مدون به تصويب رسيده اند. مثل ماليات براي عدالت. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

20. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

21. 4. نهادينه شدن به عنوان يک فرايند • کامونز: نهادها به عنوان سازوکارهاي رفع اختلاف • نهادها، پيامدهاي گفتگوي مداوم بين گروه هاي موجود در يک جامعه • وظيفه اقتصاد نهادگرا، تحليل اين که ارزشها در هر جامعه و در يک دوره زماني چگونه انتخاب مي شوند؟ آيا از تعادل منافع مختلف اند يا در خدمت منافع ويژه؟ گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

22. 5. کارايي نهادها • چه نهادهايي براي يک جامعه، کارا هستند؟ • دو شرط کارايي نهادي: • درصد قابل توجهي از مردن آن را تاييد کنند تا مقبول شود. • همگاني، مشخص و نامقيد (انعطاف پذير) باشند. • ضمانتها و تنبيهات معتبر وجود داشته باشد. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

23. 6. نظام هاي اقتصادي و ساختارهاي تدبير (سازماندهي) • دو نوع نظام اقتصادي در ديدگاه نهادي، مفهومي ندارد. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

24. دو مسئله اقتصاد نهادي گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

25. دو مسئله اقتصاد نهادي • اول، نهادها مهم اند و تاثير دارند • دوم، تشکيل و تغيير نهادي در رويکردهاي ايستا و پويا قابل تحليل است. گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي

26. با تشکر گروه اقتصاد - دانشگاه فردوسي