Nowe media - wyzwania dla regulacji

1. Nowe media - wyzwania dla regulacji Bohdan Jung Zakład Mediów Elektronicznych Instytut Studiów Międzynarodowych Kolegium Ekonomiczno-Społeczne SGH 02-521 Warszawa, Rakowiecka 24 bjungh@sgh.waw.pl W ramach projektu PHARE Twinning PL 2001/IB/OTO1 „Kształtowanie i dostosowywanie polityki audiowizualnej w warunkach konwergencji technologicznej”

2. Polityka wobec mediów elektronicznych w UE • Polityka UE w dziedzinie mediów elektronicznych obejmuje : politykę audiowizualną oraz politykę w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego • Wspólnotowa polityka audiowizualna jako instrument przenoszenia do telewizji zasad wspólnego rynku, ma cele głównie gospodarcze • Kulturalne aspekty tej polityki są wtórne wobec celów gospodarczych • Umieszczenie problematyki sektora info-komunika-cyjnego wśród „starych” i „poprawionych” priorytetów strategii lisbońskiej • W programie eEuropa interaktywna telewizja cyfrowa jako powszechna bramka do Internetu

3. Komunikat Komisji Europejskiej „Komunikacja elektroniczna: droga do gospodarki opartej na wiedzy” (luty 2003) wzywa kraje członkowskie do stworzenia warunków dla długotermino-wych inwestycji w rozwój sieci szeroko-pasmowych i telefonii trzeciej generacji • Komputer, telewizja kablowa, telewizja cyfrowa, telefonia UMTS oraz bezprzewodowe sieci W-LAN jako drogi dostępu do usług teleinformatycznych • Interoperacyjność – API, EPG, uczciwa konkurencja w systemach warunkowego dostępu

4. Media jako element gospodarki opartej na wiedzy • Oparcie nowej regulacji prawnej o uznanie ekonomicznej roli mediów elektronicznych jako części tzw. „nowej gospodarki“ • Polityka medialna musi być skoordynowana ze strategią informatyzacji • Myślenie w kategoriach „resortów“ utrudnia promowanie rozwoju nowych mediów i postępu technologicznego w tej dziedzinie

5. Sektor info-komunikacyjny • Sektor info-komunikacyjny (za ITU) - telekomunikacja, media, komputery (sprzęt i oprogramowanie) • Wartość w połowie lat 1990. ok. $1,5 biliona • Struktura: telekomunikacja 46%, komputery 33%, media 21% • Duża dynamika, nieustabilizowany oligopol jako „porządkowanie sytuacji“ przed cyfrową rewolucją

6. Nowe media jako część DigiWorld • Sektory gospodarki przechodzące proces cyfryzacji (usługi i infrastruktura telekomunikacyjna, usługi i sprzęt informatyczny, usługi audiowizualne oraz domowy sprzęt elektroniczny) • Udział w produkcie narodowym brutto na świecie: 6.8% (1995)  9% (2000) • Wartość DigiWorld w 2003: UE - € 808 mld, Europa Środkowo-Wschodnia - € 82 mld

7. Niepokój na rynku, fala fuzji i przejęć • Kres tradycyjnych mediów, „przestawianie krzeseł na pokładzie spacerowym Titanica – górą lodową miał tu być Internet z jego 500 milionami kanałów nadawczych” • Globalne firmy medialne poradzą sobie z ‘wchłonięciem” i skomercjalizowaniem Internetu, a egalitaryzujące działanie nowych technologii zostanie zminimalizowane • Ze szczególnym niepokojem oczekiwane jest faktyczne połączenie komputera, Internetu i telewizji w jedno medium (all-in-one)

8. Nowe produkty i technologie • Spór o charakter medium przyszłości: kompuwizor czy teleputer (hybrydowość) • Telewizja interaktywna (ITV), PVR i usługi towarzyszące • Oglądanie asynchroniczne, nielinearne: buforowanie emisji • Nadawca jako „serwer” • Kino cyfrowe – indywidualizacja audytorium, elastyczność repertuarowa, minimalne koszty transakcyjne, bez pośredników

9. Pełna „cyfryzacja” produkcji, dystrybucji i odbioru mediów • Cyfryzacja wszystkich etapów produkcji, dystrybucji i odbioru mediów, w tym tradycyjnych • Cyfryzacja „wstecz” – archiwa • Standaryzacja formatów zapisu plików multimedialnych • Nowe nośniki elektroniczne (epapier, miniaturowe energooszczędne pamięci masowe) pozwalają na nowe zastosowania mediów cyfrowych

10. Konsekwencje pełnej cyfryzacji – nowe priorytety dla legislatora i regulatora • Zapewnienie szybkiego i pewnego przesyłu danych • Ochronaprywatności i danych odbiorcy (preferencje, mikropłatności, dane osobiste, karty kredytowe) • Rozwiązanie problemu konkurencji na „ostatniej mili“w celu dostawy do terminala domowego • Egzekwowanie płatności za zindywidualizowane usługi • Potrzeba zintegrowanej regulacji mediów i telekomunikacji stanie się jeszcze bardziej oczywista

11. Media stają się interaktywne, upodabniają się do komputera • Korzystanie z interaktywnych możliwości telewizji cyfrowej wymagać będzie rozbudowy telewizora o kanał zwrotny do łączności internetowej, własny system operacyjny, twardy dysk • Asynchroniczne „pobieranie” przekazu medialnego upodobni się do ściągania plików z Internetu raczej niż do dotychczasowego oglądania „w czasie rzeczywistym” • 90% odbiorców wybiera oglądanie opóźnione w stosunku do czasu emisji o ok. 10 minut, ale pozbawione reklam

12. Konsekwencje upodobnienia telewizora i komputera • Prawdopodobna zmiana biznesowego modelu mediów komercyjnych • Pobieranie stałej opłaty za kodowaną emisję lub przejście na mikropłatności • Rozpad tzw. ramówki programowej • Wybieranie z globalnej podaży • Nadawca jako właściciel praw do własności intelektualnej

13. Hybrydy telewizoro-komputerowe • Sprzęt komputerowy trafia na „salony” (prostota obsługi, wzornictwo) • Łatwiejsza rozbudowa, modernizacja, samo-naprawa i regulacja, aktualizacja oprogramowania • Sprzęt tańszy, bardziej przyjazny dla użytkownika, wielofunkcyjny • Przyzwyczajenia „wolnego jeźdźca” • Nieskończone możliwości kopiowania, kłopoty z praktyczną ochroną praw autorskich

14. Ulepszone standardy kompresji danych • Wielość platform odbioru • Nowe możliwości rozwoju mediów strumieniowych i sieci peer-to-peer • Obniżenie kosztów kopiowania i dystrybucji, zwiększone zagrożenie nielegalnym kopiowaniem treści • Pobieranie tantiem (skoncentrowanie się na opodatkowaniu nośników?) • Dalsze uściślenia możliwości zrobienia przez użytkownika tzw. „kopii bezpieczeństwa“

15. Media globalne a indywidualizacja potrzeb odbiorców • Fragmentacja popytu, postępująca segmentacja rynku, od broadcasting do narrowcasting • Indywidualizacja i personalizacja produktu, technologie „push“ • Prosumpcja, zapping • Przybrana tożsamość odbiorcy internetowego vs odbiorca anonimowy

16. Konsekwencje globalizacji i indywidualizacji • Fragmentacja i indywidualizacja popytu powodują znaczne rozdrobnienie rynku medialnego • Rynek reklamy mniej interesujący dla głównych reklamodawców dóbr powszechnego użytku • Możliwe przyśpieszenie przejścia do modelu biznesowego opartego na modelu opłat miesięcznych lub pay-per-view / mikrotransakcji • Rozdrobniony rynek trudniejszy do monitorowania i regulacji (szczególnie panowanie nad zawartością)

17. Kompresja czasu i przestrzeni – nowe metody pobudzania popytu na media • Media przenośne: efektywne wykorzystanie czasu dotychczas słabo zagospodarowanego (np. dojazdy) • Nadanie wielofunkcjonalnego charakteru czasowi mającemu dotychczas ściśle określoną formę • Nowe technologie umożliwiają natychmiastowy globalny obieg informacji, obrazu i dźwięku • Zaostrzona konkurencja o czas • Dalsze trudności w zdefiniowaniu obowiązku płacenia abonamentu, w udowodnieniu posiadania odbiornika

18. Absorpcja nowych mediów przez gospodarstwa domowe • Inwestycje w UMTS, DTT, Internet będą opłacalne wtedy, kiedy będą równie masowo kupowane jak telewizory czy magnetowidy • Wątpliwa „wartość dodana” nowych mediów • Nowe technologie medialne - marketing pod kątem młodych mężczyzn • Realia Europy - starzenie się społeczeństwa, rosnąca rola kobiet w podejmowaniu decyzji o zakupie nowych mediów • Konsekwencje w strukturze programowej, zawartości, normach obyczajowych

19. Rywalizacja UE zUSA • Tradycja bardziej etatystycznego podejścia do postępu technologicznego w UE, bardziej rynkowego - w USA • UE kierując się solidaryzmem społecznym często wprowadza obowiązek usługi powszechnej (podrażanie warunków działania) • W obliczu opóźnień technologicznych UE i braku środków publicznych na wsparcie nowych technologii w mediach - przyzwolenie na sfinansowanie rozwoju nowych technologii informacyjnych przez duże korporacje transnarodowe • W konsekwencji - nośnikiem rozwoju nowych technologii w mediach - rozrywka

20. Kontekst międzynarodowej rywalizacji - możliwe konsekwencje • Bardziej liberalne podejście do procesów koncentracji kapitału w mediach • Bardziej tolerancyjne podejście do udziału kapitału zagranicznego „pozaunijnego” w mediach • Konieczność zapewnienia obecności polskich treści w Internecie, poparcie dla inicjatyw typu Polska Biblioteka Internetowa, „Narodowa skarbnica obrazu i dźwięku” w zapisie cyfrowym • Rozszerzenie obowiązków programowych nadawców publicznych o wprowadzanie treści programowych do cyberprzestrzeni

21. Przyszłe wytyczne dla regulacji • Prawdopodobne odejście od modelu biznesowego opartego na reklamie i przejście na opłaty typu pay-per-view czy mikrotransakcje stwarza dla nadawców szczególnie trudne do przewidzenia warunki rozwoju, szczególnie gdy panuje przyzwyczajenie „wolnego jeźdźca“ • Zagraniczne inwestycje w nowe technologie w mediach uwarunkowane zapewniem swobody ekonomicznej i programowej inwestorom, przejrzystych reguł i sprawnej regulacji

22. Wytyczne dla regulacji (cd.) • Rozdrobniony rynek mediów trudniejszy do monitorowania i regulacji – tym bardziej istotnie jest wypracowanie dla niego standardów dobrego działania, kodów etycznych i samoregulacji • Dla regulatora komplikuje się możliwość prowa-dzenia polityki konkurencji czy oceny szans rozwojowych dla poszczególnych branż • Wraz ze wzrostem znaczenia mediów interaktyw-nych i zindywidualizowanych maleje też zakres i znaczenie regulacji, a wzrasta swoboda konsumenta