Wyzwania demograficzne dla polskich miast

1. Wyzwania demograficzne dla polskich miast Andrzej Porawski dyrektor Biura ZMP Legnica, 3-4 czerwca 2013

2. Nowa prognoza demograficzna GUS 2035 • 2,1 mln mniej mieszkańców (2,0 mln w miastach); • 3,2 mln więcej osób powyżej 65 lat; • mediana wieku wyższa o 10 lat (38  48); • 3,8 mln mniej osób w wieku „produkcyjnym”, głównie w grupie „mobilnej” group (do 45); 3 mln mniej już w roku 2025; • ponad 1 mln mniej uczniów i studentów; • dwukrotny wzrost współczynnika obciążenia demogra-ficznego (z 19 do 38 osób w wieku ponad 65 lat na 100 osób w wieku 18-64+);

3. Zróżnicowanie regionalne • Mazowsze – wzrost liczby mieszkańców (+ 4%); • pomorskie (+ 1%), małopolskie (+ 0,6%), wielkopolskie – stabilizacja liczby mieszkańców; • 12 województw – znaczny spadek liczby mieszkań-ców: świętokrzyskie (-15%; w tym miasta -24%), lubelskie, łódzkie, opolskie (po ok. -14%); • wskaźnik urbanizacji: + Mazowsze: 64,7  66,4%; Podlasie: 59,7  62,4%; ~ Warmia-Mazury: 59,7  60,0% - Wielkopolska: 55,9  52,2%, Pomorze: 65,9  62,5%; – Świętokrzyskie: 44,9  40,95%; Kujawy: 60,3  56,0%; - Polska: 60,76  58,94%.

4. Miasto - wieś

5. Miasto – wieś (2) • ogółem: - miasto: 23,15  21,21 mln. - wieś: 14,95  14,78 mln. • mediana wieku: - miasto: 39  48,6 - wieś: 36  46,9 • liczba osób w wieku produkcyjnym: - miasto: - 3,15 mln. - wieś: - 0,72 mln.

6. Demografia a rynek pracy • wskaźnik (20-24) – (60-64) (Janusz Szewczuk, SRGG); • miasta na prawach powiatu (65): Źródło: MONITOR ROZWOJU MIAST (ZMP; SRGG) • Polska (odpływ z rynku pracy wg GUS):

7. Demografia a planowanie rozwoju Planowanie rozwoju w Polsce: • brak podejścia procesowego; • strategie średniookresowe (4-10 lat), uwzględniające okresy planistyczne UE; • kadencyjność; • wpływ zmian politycznych w miastach. Demografia w strategiach lokalnych: • Białystok 2011-2020 (prognoza stabilna; brak), • Poznań 2030 (wyzwanie; niewielkie odzwierciedlenie), • Gdańsk 2015 (aktualizacja 2012; brak), • Warszawa 2020 (uchwalona 2005), • Łódź 2007-2015 (klaster), • Wrocław 2020+ (dostrzegł imigrantów);

8. Wyzwania w polityce społecznej państwa i miast • Zintegrowana polityka wobec osób starszych; • Polityka rynku pracy; • Edukacja a rynek pracy; • Polityka imigracyjna a rynek pracy; • Demografia a dochody miast; • Demografia a system lokalnych usług publicznych;

9. Zintegrowana politykawobec osób starszych • Zintegrowane systemy wsparcia (rodziny, organiza-cje pozarządowe, w tym samopomocowe, miasto); • Zapewnienie różnych form aktywności osób star-szych, w tym „srebrna ekonomia”, uniwersytety trzeciego wieku itp.; • Rozbudowa miejskich instytucji pomocowych o różnym profilu, we współpracy z sektorem obywa-telskim (priorytet w programie współpracy z orga-nizacjami pozarządowymi) i prywatnym.

10. Polityka rynku pracy • Dwa „przeciwległe” priorytety: - miejsca pracy dla młodych; - miejsca pracy i aktywności dla starszych; • Programy wspierające: - inne zachęty dla młodego pokolenia (Poznań); - polityka mieszkaniowa; - polityka przestrzenno-infrastrukturalna (zahamowanie odpływu); - priorytet młodzieżowy w programie współpracy z organizacjami pozarządowymi;

11. Polityka edukacyjna a rynek pracy Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy: • dalsza rekonstrukcja sieci szkół (spadek liczby ucz-niów), w tym uspołecznianie części szkół; • zmiany w profilach szkół zawodowych; • przekształcenie wybranych szkół zawodowych w silne centra kształcenia ustawicznego; • wspieranie tworzenia centrów formacyjnych, z wy-korzystaniem potencjału osób starszych; • rady zatrudnienia – pakty na rzecz zatrudnienia.

12. Polityka imigracyjna a rynek pracy Dziś brak, zarówno w skali centralnej jak i lokalnej. • Deficyt na rynku pracy będzie mógł być uzupeł-niony tylko przez imigrantów; • Polityki imigracyjne muszą być zintegrowane: - aspekt adaptacji (szkolenia, nauka, kultura), - aspekt mieszkaniowy, - aspekt socjalny, - aspekt aktywności obywatelskiej. • Trzeba uniknąć błędów Francji, Belgii itp. • Sposobność do dokończenia repatriacji !!!

13. Demografia a dochody miast • Skutki suburbanizacji dla budżetów miast; • Ubytek 2 milionów mieszkańców = kolejny spadek dochodów z podatku PIT; • Spadek opłat za usługi komunalne; • Spadek subwencji szkolnej (na ucznia); • Spadek wpływów z opłat administracyjnych; • Wzrost zapotrzebowania na świadczenia i usługi społeczne; • Priorytet: współdziałanie (metropolie, aglomeracje);

14. Demografia a system usług publicznych • Spadek liczby odbiorców usług; • Spadek zapotrzebowania na wodę, ilości ścieków, ilości odpadów komunalnych – technologia; • Spadek liczby pasażerów w miejskim transporcie publicznym – organizacja; • Spadek liczby użytkowników części usług społecz-nych i administracyjnych; • Możliwość przebudowy oferty usług publicznych, z wykorzystaniem istniejącego potencjału; • Niezbędne podejście zintegrowane;