Sağlık işletmelerinde enformasyon ve yönetimi

1. Sağlık işletmelerinde enformasyon ve yönetimi Doç. Dr. Şahin Kavuncubaşı Başkent Üniversitesi

2. Başlangıç

3. gündem değişiyor..... Dinamik yönetim çevresi Teknolojik gelişmeler Bugünkünden çok farklı, bir gelecek bizi bekliyor.... İşletme sorunları Tıbbi teknoloji baş döndürücü hızla gelişiyor ... Karşılaşılan sorunların içeriği ve etkileri genişliyor...

4. Yeni koşullar • Hızlı değişim Sağlık işletmelerinin düzyüze geldiği değişim zorunluluğu, daha esnek yapılanmayı gerektiriyor. • Gelişmiş teknoloji Tıp bilimi ve tıbbi teknolojideki gelişmeler, sağlık işletmelerini büyümeye, yeni yatırımlar yapmaya zorluyor. • Artan rekabet Sağlık endüstrisinde rekabet sürekli artıyor; sağlık işletmeleri, hayatta kalabilmek için rekabete yönelik stratejilere yöneliyor. • Hizmet türlerinde gelişme Toplumun sağlık sorunlarının nitelik ve nicelik yönünden farklılaşması, sağlık işletmelerini, üretim süreçleri konusunda değişime zorluyor. • Esnek ve yatay örgüt yapısı ...ve bu etkenler, sağlık işletmelerinin örgütsel yapısının ve yönetim uygulamalarının değişmesini gerektiriyor. Yarın geç olabilir...

5. Böylesi bir çevrede başarılı olması için ... sağlık işletmesinin bütüncül, etkin ve etkili bir bilgi sistemine sahip olması gerekmektedir.

6. Bu ders neleri içeriyor ? • Yönetim süreçleri ve bilginin yeri • Yönetsel bilginin özellikleri Yönetim işlevleri, karar alma süreci ve bilgi gereksinimi . • Bilgi sisteminin ögeleri Yöneticinin kullacağı bilginin taşıması gereken özellikler. • Bilgi sisteminin tasarımı Veri tabanı yönetimi, model yönetimi bilgisayar teknolojisi. • Bilgi sisteminin etkililiği Yönetim bilgi sistemin kurulması aşamaları Yönetim bilgi sisteminin doğru kullanımı nasıl sağlanır.

7. Yönetimde bilginin yeri • Yönetsel bilginin özellikleri • Bilgi sistemi türleri • Bilgi sistemi etkililigi Buradan ayrılırken, konularındaki bilgi birikiminiz genişleyecek. Yönetimde bilgi kullanımı Bilgi üretimi ve yönetsel bilginin özellikleri Bilgi sistemini oluşutran ögeler • Bilgi sisteminin ögeleri Değişik amaçlı kullanılan sistemler Bilgi sistemi tasarım ve uygulamalarında yapılan hatalar.

8. Bilgi, bilgi üretimi, yönetsel bilgi

9. Yöneticinin bilgisel rolleri • Yöneticinin üç temel bilgisel rolü vardır: • İzleyici (monitör) • bilgi dağıtma, • sözcü. Henry Mintzberg

10. İzleyici rolü • Yönetici karar vermek ve diğer yönetsel işlevlerini yerine getirmek için bilgiye ihtiyaç duyar. İzleyici rolüyle yönetici, işletme ve sorumlu olduğu birimin işleyişi ile ilgili hem gerçek, hem de dedikodu ve spekülasyon biçiminde bilgiler toplar.

11. Bilgi dağıtma rolü • Yönetici işletme içindeki kişilerden daha fazla bilgi toplar ve bu bilgileri yeterli derecede astlarına iletir.

12. Sözcü rolü • Yöneticinin kendi birimi veya işletme dışındaki kişi ve kurumlara bilgi vermesidir.

13. Bilgi (information) nedir ? • Belirli bir görev ve amaç için biçim ve içeriği uygun olan veridir. Bilgi ham veriden üretilir.

14. Ham veri (data) nedir ? • Veri, olgular, imgeler, görüntüler veya sesler bütünüdür.Özetleme ve süzgeçlemeyle veriden bilgi üretilir. Özet Süzgeç Veri Bilgi

15. Özetleme • Verilerin karmaşıklığından kurtulmak ve daha kolay anlaşılır hale getirmek için yapılan işlemlerdir. • Örneğin, grafik çizme, ortalama hesaplama, grupları karşılaştırma, çapraz tablolama.

16. Özetleme örnek: Örnek bilgi: B bölgesinde görülen en önemli hastalık X hastalığıdır. Bu hastalığın öncelikle eradike edilmesi gereklidir.

17. Süzgeçleme • Toplanan veriler içinde yalnızca konuyla ilişkili olanların seçilmesidir. Finansal karar alınacaksa, finansmanla ilgili veriler seçilmeli, diğer bilgiler ayıklanmalıdır.

18. Süzgeçleme örnek:hasta şikayetleri Örnek bilgi (süzgeçleme) En önemli şikayet nedeni, uzun süre sırada beklemektir. Sırada bekleme süresi azaltılırsa, şikayetler % 50 azalır. Örnek bilgi (özetleme): hastaların % 80’inin hizmet sunumuyla ilgili herhangi bir şikayeti bulunmaktadır.

19. Yönetimde bilgi gereksinmesi • Yöneticileri iki grupta toplamak mümkündür: Bilgi kullanan yöneticiler Duygu, his ve sezgilerini kullanan yöneticiler

20. Duygu, his ve sezgi kullanan yönetici “Falcı, söyle bakalım, ne olacak Türkiye’nin sağlık sistemi ?” • Bilgi yerine, karar vermede duygularını ve 6. hissini kullanır. Sistemi billemem de, işimizin iyi olacağı kesin.

21. Bilgi kullanan yönetici Bilgi kaynaklarına ulaşmayı, bilgiyi özümsemeyi, kararlarında bilgiye yer vermeyi bilir; olayları izlemez, olayları yönlendirir.

22. Yönetimde bilginin yeri • Bilgi yöneticilere, yönetsel işlevleri -özellikle planlama, karar verme ve denetim- ve bilgisel rolleri etkilil biçimde yerine getirmede yardımcı olur.

23. Yönetim süreci Örgütleme Karar Verme Planlama Yöneltme Denetim

24. Planlama • Sağlık kurumunun amaçlarının ve bu amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli araçların önceden belirlenmesi (kararlaştırılması) süreci.

25. Planlama da bilginin rolü • Gelecekte başvuracak hasta sayısı ve hasta profili ne olacaktır ? • Mevcut olanaklarla (teknoloji, işgören) bu talebi karşılayabilir miyiz ? • Neler yapmalıyıız ?

26. Amaç belirleme Amaç Mevcut durum değerlemesi Tahmin Bilgi kaynakları

27. Örgütleme • Örgütsel amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli görevlerin, araçların ve işgörenlerin belirlenmesi, işgörme yöntemi ile yetki ve sorumluluk ilişkilerinin saptanması.

28. Örgütlemede bilginin rolü • Yapılacak işler nelerdir ? • Gerekli işyükü miktarı kaç saattir ? • Işgören sayısı ne olmalıdır ? • İletişim yapısı nasıl olmalıdır ? • Yetki sorumluluk ilişkileri nasıl kurulmalı ?

29. Yöneltme • İnsan kaynaklarının amaçlar yönünde harekete geçirilmesi.

30. Yöneltmede bilginin rolü • İşletmedeki işgören sayısı nedir ? • İşgörenlerin özellikleri nelerdir ? • İşgörenlerin iş doyum düzeyi nedir ? • İşe devamsızlık oranı nedir ? • İşgören devir hızı nedir ?

31. Denetim • Elde edilen sonuçların, saptanan amaçlarla karşılaştırılması, sapmaların belirlenmesi ve düzeltici önlemlerin alınması süreci..

32. Denetimde bilginin yeri Amaçlar Sonuçlar Bilgi kaynakları

33. Yönetsel karar verme • Karar verme, alternatifler arasında optimum olanının seçilmesidir. • Optimum seçenek, maliyeti en düşük olan seçenektir

34. Karar verme süreci • Problemin belirlenmesi, • problemin tanımlanması, • alternatiflerin geliştirilmesi, • alternatiflerin incelenmesi, • en iyi alternatifin seçilmesi, • alternatifin uygulanması, • sonuçların incelenmesi.

35. Karar alma süreci Problemin belirlenmesi Problemin tanımlanması • Önlem almayı gerektiren durumlar. • Örnek: sırada bekleme süresi çok uzun Problemi nasıl çözerim? Hekim sayısını artırma Hemşire sayısını artırma Ek ofisler açma, randevu sist. Değiştirme • Niçin sırada bekleme süresi uzun ? • Hekim az, • ekipman yetersiz • diğer işg. az Bu seçeneklerin hangisinin maliyeti en düşük, katkısı en fazladır ? BİLGİ Alternatiflerin geliştirilmesi Alternatiflerin değerlendirilmesi

36. Problemin belirlenmesi • Hekim sayısı 2 artırılarak , 4’e çıkartıldı. Hekim sayısının artırılması, maliyet ve yararlar açısından en uygun çözümdür. • Bekleme süresi % 50 azaldı mı? Sonuçları değerlendirme Problemin tanımlanması Başka ne yapılabilir ? BİLGİ Alternatifin uygulanması Alternatiflerin geliştirilmesi En iyi alt. belirlenmesi Alternatiflerin değerlendirilmesi

37. Yönetsel bilginin özellikleri • Veri yerine bilgi, • ilgililik, • ekonomiklik, • duyarlılık, • doğruluk, • zamanlılık, • eksiksizlik.

38. Veri yerine bilgi • Yöneticilerin, ham verilere değil, ham verilerin işlenmesi sonucu üretilen bilgilere ihtiyacı vardır.

39. Ekonomiklik • Üretilen bilginin beklenen yararlarının, o bilginin üretilmesi için yapılan harcamalardan fazla olmasıdır.

40. Duyarlılık • Yöneticilere sağlanan bilginin ne çok genel ne de çok özet olmaması gereklidir. Çok özet veya çok genel bilgi, yöneticinin önemli ayrıntıları gözden kaçırmasına yol açabilir.

41. Doğruluk • Yöneticiye sağlanan bilginin, faaliyetlerin gerçek sonuçlarını yansıtmasıdır. Doğruluk derecesi, doğru bilginin, toplam bilgiye oranıdır.

42. Zamanlılık • Yöneticinin, ihtiyaç duyduğu anda bilgiye ulaşabilmesidir. Zamanında yöneticiye ulaştırılmayan bilginin, diğer tüm özellikleri mükemmel de olsa, yararı yoktur..

43. Tam zamanında verilen bilgi !!! Lokantamız 200 metre geridedir.

44. Eksiksizlik • Yöneticiye sağlanan bilginin, karar vermek için gerekli tüm konuları içermesidir.

45. Bilgi sistemi

46. Bilgi sistemi nedir ? • Bilgi sistemi, yöneticiyi ussal karar vermede yardımcı olan bilgileri sağlayan teknik olanaklar ve faaliyetler bütünüdür.

47. Bilgi sisteminin ögeleri • Bir bilgi sisteminin üç temel ögesi bulunmaktadır: • Veri tabanı yönetimi, • model yönetimi • bilgisayar teknolojisi.

48. Bilgi sistemi, bilgisayar teknolojisi kullanarak, sağlık işletmesindeki faaliyetlerle ilgili verileri veri tabanında toplar, model yönetimi aracılığıyla bu verilerden bilgi üretir ve yöneticiye sunar.

49. Veri tabanı yönetimi • Database management

50. Veri tabanı • Belirli biçimde depolanmış, bilgisayar aracılığı ile ulaşılan veriler bütünüdür. • Raflardaki klasörlerde yer alan belgeler veri tabanı sayılmaz.