Projekt szwedzki pn. „Wdrażanie Dyrektywy IPPC w polskiej Inspekcji Ochrony Środowiska”

1. Projekt szwedzki pn. „Wdrażanie Dyrektywy IPPC w polskiej Inspekcji Ochrony Środowiska”

2. Zadanie 4: „Studium przypadku Elektrociepłowni ELCHO w Chorzowie,posiadającej instalacje, których prowadzenie wymaga pozwolenia zintegrowanego, zgodnie z polskimi przepisami ochrony środowiska”

3. WIOŚ: Małopolski Opolski Śląski

4. Skład zespołu: AgataBucko-Serafin Bogusław Dąbrowski Ewa Gondek Tadeusz Michalik Rafał Radecki Agnieszka Wojtacha Barbara Żuk

5. Prezentacja • Cel zadania • Krótka charakterystyka pracy • Zastosowane metody przy wyznaczaniu wartości granicznych • Napotkane trudności • Spostrzeżenia własne • Wnioski

6. Cel zadania Podstawowy cel: wdrażanie dyrektywy IPPC w polskiej Inspekcji Ochrony Środowiska W ramach zadania opracowane zostało studium przypadku dla wybranego zakładu z branży energetycznej, w treści którego przeanalizowane zostały emisje zanieczyszczeń oraz stosowane technologie pod kątem spełniania norm krajowych oraz wymagań BAT.

7. W ramach opracowania: • dokonano oceny instalacji pod kątem spełniania wymogów pozwolenia zintegrowanego • określono oddziaływanie instalacji na środowisko • omówiono zalecany program monitoringu własnego operatora instalacji – tzw. automonitoring • określono zakres raportowania • przedstawiono program inspekcji zakładu

8. Krótka charakterystyka pracy Analizie poddany został zakład branży energetycznej - Elektrociepłownia Chorzów„ELCHO” Sp. z o.o., zlokalizowany w północno-wschodniej części miasta Chorzów, w dzielnicy Chorzów Stary. Instalacja służy do wytwarzania energii cieplnej na potrzeby miejscowe i energii elektrycznej, kierowanej do sieci ogólnokrajowej, przy wykorzystaniu procesu energetycznego spalania węgla kamiennego. Instalacja spełnia rolę centralnego źródła ciepła w mieście Chorzów.

9. Zasadniczą część instalacji stanowią dwa jednakowe bloki energetyczne składające się z: • kotła fluidalnego CFB z cyrkulacyjnym złożem fluidalnym, • turbiny parowej, • urządzeń i podsystemów pomocniczych turbiny przystosowanej do pobierania pary dla potrzeb podgrzewania ciepłej wody w systemie ciepłowniczym.

10. Parametry produkcyjne instalacji • Osiągalna, maksymalna chwilowa moc cieplna instalacji: 2 x 309 MWt • Produkcja ciepła – do 3350000 GJ/rok • Produkcja energii elektrycznej - do 1410610 MWh/rok • Ilość energii chemicznej zawartej w stosowanym paliwie – do 20,85 GJ/rok

11. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26.07.2002 Dz. U. nr 122 poz. 1055 w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, instalacja zaliczana jest do kategorii: instalacji w przemyśle energetycznym do spalania paliw o mocy nominalnej ponad 50 MWt. Instalacja jest instalacją nową: termin rozpoczęcia budowy - 10 listopada 2000 roku. Przewidywany termin oddania do eksploatacji – 31 października 2003 roku.

12. Oddziaływanie zakładu na środowisko • Emisja zanieczyszczeń do powietrza • Wytwarzanie odpadów • Pobór wody do celów technologicznych i socjalno-bytowych • Odprowadzanie ścieków • Emisja hałasu

13. Źródła emisji gazów i pyłów do powietrza • Kotły fluidlane CFB 2 x 309 MWt • Kocioł pomocniczy awaryjno-rozruchowy 10,5 MWt • Urządzenia pomocnicze: odpowietrzenia zbiorników kamienia wapiennego,instalacji transportu pneumatycznego zbiorników popiołu lotnego, zbiorników retencyjnych popiołu dennego, odciąg miejscowy z hali kruszarek, odciąg powietrza z wentylacji odbioru węgla

14. Podstawowe metody ograniczania emisji gazów i pyłów do powietrza • pierwotne – niskoemisyjnatechnologia spalania z wykorzystaniem kotłów fluidalnych ze złożem cyrkulacyjnym (CFB), • wtórne - urządzenia ochrony powietrza (wg zalecanej w BREFie metody odpylania spalin 4-polowe wysokosprawne elektrofiltry oraz hermetyzacja i odpylanie gazów ujmowanych z operacji związanych z gospodarką węglem, popiołami i sorbentem: złoża fluidalne, elektrofiltry, filtry tkaninowe, • optymalizacja warunków przygotowywania wody chłodniczej w celu zmniejszenia stężeń chemikaliów w kroplach wody oraz na instalacji eliminatorów unosu zgodnie z zaleceniami BAT w przypadku chłodni, • ograniczenie przenoszenia pyłu ze składowiska węgla poza teren Elektrociepłowni poprzez budowę ekranów akustycznych i ogrodzenia

15. Wytwarzanie odpadów Zakład wytwarza 45 różnych rodzajów odpadów w tym 17 zaliczanych do niebezpiecznych. Łączna masa wytwarzanych odpadów: 430 Mg, z tego 99,9% to odpady paleniskowe.

16. Ograniczanie oddziaływania wytwarzanych odpadów na środowisko Realizacja dzięki zintegrowanemu systemowi gospodarowania odpadami uwzględniającemu: • Głęboką i skuteczną segregację odpadów, selektywny sposób ich zbierania i magazynowania • Szczelny transport odpadów wewnątrz elektrociepłowni • Bezpieczne, tymczasowe gromadzenie odpadów na terenie elektrociepłowni • Przekazywanie odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania innym podmiotom gospodarczym, posiadającym stosowne zezwolenia ekologiczne

17. Gospodarka wodna Zapotrzebowanie na wodę Qśr.h = 96,0 m3/h Qmax.h = 133,0 m3/h Qśr.d = 2 320,0 m3/d. Pobór wody w skali roku: 3 658 tys. m3/rok

18. Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów w Katowicach (umowa) (woda z ujęć ze zbiorników w Goczałkowicach i Dziećkowicach) Dostawca wody:

19. Wytwarzanie ścieków W wyniku działalności zakładu wytwarzane są następujące rodzaje ścieków: • ścieki przemysłowe, w tym: technologiczne i z mycia obiektów (tzw. wody zmywne), • ścieki socjalno-bytowe, • wody z obiegu chłodzącego, • wody opadowe.

20. Łączna ilość ścieków wytwarzanych w zakładzie: w sezonie grzewczym 363 m3/dobę w sezonie letnim 1 240 m3/dobę średnioroczne 802 m3/dobę • Maksymalna ilość ścieków w okresach • długotrwałych opadów: • 2 860 m3/dobę

21. Urządzenia do podczyszczania i odprowadzania ścieków • Separatory olejów • Separatory olejów z filtrem koalescencyjnym i komorą osadnikową • Łapacz tłuszczów • Neutralizator ścieków • Osadniki • Zbiornik retencyjny • Pompownie ścieków • Studnie i komory • Sieć kanalizacyjna • Kolektor ogólnospławny

22. Odbiorca ścieków: Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Chorzowie (umowa). Ścieki odprowadzane do mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków „KLIMZOWIEC”, kolektorem w/wym. Przedsiębiorstwa.

23. Emisja hałasu – główne źródła wentylatory spalin i nawiewu powietrza hala turbin - maszynownia kotłownia stacja sprężarek kruszarkownia węgla chłodnie wentylatorowe transformatory główne bloków energetycznych urządzenia transportowe

24. Ograniczenie emisji hałasu • Lokalizacja głównych źródeł hałasu (chłodni kominowych) z daleka od zabudowy mieszkaniowej • Ekran akustyczny od strony maszynowni • Wykonanie obiektów budowlanych w standardzie o podwyższonej izolacyjności akustycznej • Zastosowanie obudów dźwiękochłonno-izolacyjnych na urządzeniach silnie emitujących hałas • Zastosowanie tłumików akustycznych na wentylatorach oraz wyrzutniach pary • Odpowiednia organizacja pracy ( np. transport, eksploatacja kruszarkowni węgla wyłącznie w porze dziennej)

25. Kontrola Podstawa prawna kontroli: art. 9 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o IOŚ (Dz.U. Nr 77, poz.335 z późniejszymi zmianami) Rodzaje i częstość kontroli kontroli: • podstawowa – raz na 3 lata od daty obowiązywania pozwolenia zintegrowanego • sprawdzająca – raz na rok(w sezonie grzewczym) • interwencyjna – w miarę napływających interwencji (może być opcja zerowa – brak interwencji)

26. Zakres kontroli: Podstawowa- dotyczy wszystkich warunków pozwolenia zintegrowanego, a ponadto kontroli sposobu naliczania i ponoszenia opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz obowiązków wynikających z mocy prawa. Sprawdzająca- dotyczy kontroli wybranych warunków pozwolenia zintegrowanego, wybranych zagadnień sposobu naliczania i ponoszenia opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz obowiązków wynikających z mocy prawa. Interwencyjna- dotyczy przedmiotu interwencji Okres objęty kontrolą: od daty obowiązywania pozwolenia na użytkowanie (zgłoszenie) lub od daty ostatniej kontroli.

27. Plan kontroli Podstawowa • Status prawny prowadzącego instalację, jego adres zamieszkania lub siedziby w kntrolowanym okresie czasu. • Lokalizacja zakładu a ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego • Informacja o tytule prawnym do instalacji w kontrolowanym okresie czasu. • Informacje o rodzaju instalacji, stosowanych urządzeniach i technologiach oraz charakterystykę techniczną źródeł powstawania i miejsc emisji.

28. Ocena stanu technicznego instalacji oraz urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem w kontrolowanym okresie czasu (dokonywana przez operatora w trybie art. 62 ustawy z dnia 7 lipca 1994r Prawo budowlane – Dz. U. Nr89, poz. 414 z późniejszymi zmianami). • Informacja o rodzaju prowadzonej działalności w kontrolowanym okresie czasu. • Opis stosowanych wariantów funkcjonowania instalacji w kontrolowanym okresie czasu. • Bilans masowy i rodzaje wykorzystywanych materiałów, surowców i paliw, wraz ze schematem technologicznym w kontrolowanym okresie czasu.

29. Informacja o energii wykorzystywanej lub wytwarzanej przez instalację w kontrolowanym okresie czasu. • Analiza wielkości i źródła powstawania emisji w trakcie normalnej eksploatacji instalacji oraz w warunkach odbiegających od normalnych, w szczególności takich jak: rozruch, awaria, wyłączenia w kontrolowanym okresie czasu. • Informację o okresach funkcjonowania instalacji w warunkach odbiegających od normalnych w kontrolowanym okresie czasu. • Informację o istniejącym i dotychczasowym oddziaływaniu emisji na środowisko w kontrolowanym okresie czasu.

30. Analiza wyników pomiarów wielkości emisji z istniejącej instalacji w kontrolowanym okresie czasu. • Zmiany wielkości emisji jakie nastąpiły po wydaniu ostatniego pozwolenia dla istniejącej instalacji do dnia kontroli oraz realizacja obowiązków pozwolenia zintegrowanego. • Planowane działania, w tym przewidywane środki techniczne mające na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji. • Spełnianie wymogów najlepszych dostępnych technik w kontrolowanym okresie czasu. • Analiza monitorowania procesów technologicznych, w szczególności pomiaru lub ewidencjonowania wielkości emisji w kontrolowanym okresie czasu.

31. Termin ważności pozwolenia. • Kontrola sposobu naliczania i ponoszenia opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz obowiązków wynikających z mocy prawa. • Kary za naruszanie warunków pozwolenia zintegrowanego w kontrolowanym okresie czasu. • Grzywny na drodze mandatów karnych oraz wnioski do prokuratury i sądu. • Realizacja obowiązków wynikających z mocy prawa w kontrolowanym okresie czasu.

32. Sprawdzająca Obejmuje wybrane elementy (może obejmować wszystkie elementy w miarę potrzeby) Interwencyjna Obejmuje wybrane elementy (może obejmować wszystkie elementy w miarę potrzeby) będące przedmiotem interwencji (w skrajnych przypadkach może dotyczyć wszystkich elementów – wniosek o wstrzymania użytkowania instalacji)

33. Czas trwania kontroli – 10 dni Ilość inspektorów – 5 osób x 10 dni • Ilość próbobiorców: • pobór ścieków • – 1 osoba x 1dzień, • pomiar emisji gazów i pyłów do powietrza • – 4 osoby X 4 dni, • pomiar hałasu • – 2 osoby x 3 dni, • pomiar pól elektromagnetycznych • – 2 osoby x 2 dni, • pomiar pól elektromagnetycznych • – 2 osoby x 2 dni, • pobór wód z piezometrów i pobór ziemi i gleby • – 1 osoba x 1 dzień.

34. Transport Zapewnienie transportu według potrzeb (na okres 10 dni) Aparatura kontrolno pomiarowa: • dwa zestawy do pomiarów gazów i pyłów • dwa sonometry + posterunek meteorologiczny • miernik pół elektromagnetycznych • zestaw do poboru ścieków • zestaw do poboru wody z piezometrów i pobór ziemi i gleby • laptop z drukarką - 2 sztuki • aparat fotograficzny cyfrowy ( kamera) – 1 sztuka

35. Metody wyznaczenia wartości granicznych - powietrze W zakresie emisji do powietrza dla kotłów CFB wyznaczono następujące wartości graniczne: SO2 – 615 mg/Nm3 NO2 – 460 mg/Nm3 CO – 200 mg/Nm3 pył – 50 mg/Nm3 w oparciu o rozporządzenie MŚ z 30 lipca 2001r. (Dz. U. Nr 87, poz. 957). Obecnie obowiązujące jest rozporządzenie MŚ z 04 sierpnia 2003r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (DZ.U. Nr 163 poz. 1584)

36. Metody wyznaczenia wartości granicznych - hałas W zakresie hałasu wartości graniczne: • dla pory dnia 55 dB • dla pory nocy 45 dB wyznaczono w oparciu o rozporządzenie MOŚZNiL z 13 maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu (Dz. U. Nr 66, poz. 436).

37. Metody wyznaczenia wartości granicznych - ścieki ścieki przemysłowe i sanitarne ilość średnioroczna – 802 m3/d; ilość maksymalna – 1240 m3/d; wody opadowe ilość średnioroczna – 118 m3/d; ilość maksymalna – 2860 m3/d; wyznaczono w oparciu o bilans wodno ściekowy, ustalone z odbiorcą ścieków limity, a dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz.U. Nr 129 poz. 1108).

38. Metody wyznaczenia wartości granicznych - odpady Dokonano bilansu przewidzianych do wytworzenia odpadów

39. Napotkane trudności Niedostateczna ilość czasu niezbędnego do realizacji zadania wynikająca przede wszystkim z obowiązków służbowych, stąd trudności w organizacji spotkań roboczych zespołu realizującego zadanie w pełnym składzie czy też odbycia większej ilości wizyt studyjnych w zakładzie.

40. Spostrzeżenia własne i wnioski W obecnym stanie prawnym rola Inspekcji Ochrony Środowiska w stosunku do instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego ograniczona jest jedynie do art. 437, ust. 2 (skład komisji do prowadzenia negocjacji o ustalenie treści programu dostosowawczego) Prawa ochrony Środowiska. Organy IOŚ nie biorą udziału w współtworzeniu pozwoleń, pełnią jedynie rolę kontrolną po ich wydaniu. Nie oznacza to, że udział Inspekcji winien ograniczać sięjedynie do działań kontrolno-restrykcyjnych. Jako organ kontrolny, IOŚ jest doskonale zorientowana w prowadzeniu danej instalacji przez jej operatora. W związku z tym celowy wydaje się udział organów Inspekcji Ochrony Środowiska np. przy określaniu zakresu monitoringu jak również całościowej oceny zakresu wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego.