910 likes | 1.27k Views
Gebelik ve Diabet. Doç.Dr .Ferit Saraçoğlu FemCARE Kadın Sağlığı Kliniği www. femcarewomenclinic .com. Diabet. Pre-Diabet. Number and Percentage of U.S. Population with Diagnosed Diabetes, 1958–2010.
E N D
Gebelik ve Diabet Doç.Dr.Ferit Saraçoğlu FemCARE Kadın Sağlığı Kliniği www.femcarewomenclinic.com
Diabet Pre-Diabet
Number and Percentage of U.S. Population with Diagnosed Diabetes, 1958–2010 CDC’s Division of Diabetes Translation. National Diabetes Surveillance System available athttp://www.cdc.gov/diabetes/statistics
Annede Oluşturduğu Riskler Hipertansiyon Üriner enfeksiyonlar Daha sonra Tip 2 DM Preterm doğum Polyhidramnios Makrozomi ve doğum travmaları DiabetikKetoasidoz Mikrovaskülerkomplkasyonlar
Diabet ve Gebelik:Komplikasyonlar • Makrozomi- % 63 X10% • Caesearean sections- % 56 X 20% • Prematür doğum- % 42 X 12% • Preeklampsi- % 18 • Yenidoğan Sarılığı- %18 • RDS- %17 • Konjenital anomali - % 5 • Perinatalmortalite- % 5
Diabetik Anne Çocuklarında Rastlanabilen Komplikasyonlar • Intrauterine kayıp • Spontanabortus • Ölü doğum • Makrozomi • Organomegali • Kardiyomegali • Karaciğerde büyüme • Doğum Travması • Omuz takılması • Erb’spalsi • Diafragmaticparaliz • Fasyalparalizi • Serebral iskemi • Kanama: beyin, gözler, karaciğer, genitaller Jovanovic L, ed in chief. Medical Management of Pregnancy Complicated by Diabetes. 3rd ed. Alexandria, Va: American Diabetes Association; 2000:133-149
Diabetik Anne Çocuklarında Rastlanabilen Komplikasyonlar • Asfiksi • Respiratuardistress sendromu • KonjenitalMalformasyonlar • Kardiakdefektlar • Muskuloskeletaldeformiteler • Metabolik bozukluklar • Hipoglisemi • Hipokalemi • Hipokalsemi • Hiperbilirubinemi • Erythrositozis Jovanovic L, ed in chief. Medical Management of Pregnancy Complicated by Diabetes. 3rd ed. Alexandria, Va: American Diabetes Association; 2000:133-149 Mills JL et al. Diabetes. 1979;28:292-293
Tip I DM • % 15–20 • Çocukluk /gençlik te çıkar • Genetik yatkınlık • Tümüne yakını gebelik öncesi vardır • Otoimmün nedenler • Hiperglisemi, polidipsi, kilo kaybı, yorgunluk, görme bozukluğu • DiabetikKetoasidoz: dehidratasyon, metabolikasidoz, koma…….ölüm
Diabet ve Gebelik • Gebelerin % 3-7 sini etkiler • % 90 ı gestasyoneldiabettir
Tip 2 DM • % 80–85, prevalans tüm dünyada artıyor • Orta / ileri yaş • Bazılarında gestasyoneldiabet gelişir • İnsuline direnç ya da yetersiz insulin yapımı vardır • Obesite ve fiziksel aktivite azlığı kolaylaştırıcı faktör
Esterifiye olmamış yağ asitleri (NEFA) artar • NEFA kasların glukoz kullanımını önler ve karaciğerde glikoneogenezi artırır • Diyet ve hipoglisemik ajanlar • Kardiyovasküler morbidite ve mortalite artar
Patofizyoloji • Tüm dokularda glukoz metabolizması esas olarak insulin tarafından kontrol edilir. • İnsulin pankreas beta hücrelerinde yapılır. • Kullanıldıkça insulin seviyesi düşer • İki nedenle kan kan şekeri seviyesi yükselir
Patofizyoloji 2 • Beta hücresinin yetersiz insulin yapımı • İnsulin etkinliğinin azalması ( insulin direnci)
Patofizyoloji 3 • Plasentada estrojen, progesteron, kortizol, humanplasentallaktojen ve humankorionikgonadotropin vb çeşitli hormonlar yapılmaktadır • Plasentanın yaptığı hormonlar insulin tersi etki gösterirler (antagonist) • Gebeliğin son üç ayında insuline hassasiyet % 40 azalmaktadır. Gestasyoneldiabetin nedeni budur • Doğumla plasental hormonlar ortadan kalktığından kan şekeri ve insuline direnç normale döner
GDM Tanısının Konulması • İlk vizitte risk değerlendirmesi yapılmalıdır. Özellikle : • Şişman hastalarda • GDM hikayesi olanlarda • Glukozuri varsa • Kuvvetli aile öyküsü
GDM Tanısının Konulması • Tüm düşük riskli kadınlara 24-28. haftalarda 50 g glukoz yükleme testi yapılmalıdır. • Düşük Risk: • <25 yaş • Gebelikten önceki kilonun normal olması • Birinci derece yakınlarında DM yoktur • Kötü obstetrik öykü yada anormal glukoz toleransı öyküsünün olmaması
180 mg/dL ise AKŞ bakılır >95 Diabetik Eğitim, Diyet, A1C Aksi taktirde, 3-h 100-g OGTT yap (2 veya daha fazla değer anormalse hasta GDM) 1 h 180 mg/dL 2 h 155 mg/dL 3 h 140 mg/dL 140–180 mg/dL AKŞ bak ve ayrı bir günde 3-h 100-g OGTT Gebeliğin ilerleyen döneminde yeniden tarama yap AKŞ95 mg/dL ise hasta GDM Diyet ve Eğitim Takip 130 mg/dL ise Hastada GDM yok GDM için risk faktörleri varsa 24–28 . Haftalarda tarama yap GDM Taraması ve TanısıUluslararası Tarama Programı Orta / Yüksek Riskli : Başlangıçta taranırDüşük Risk: 24-28. haftalarda taranır 1 saatlik 50 g şeker yükleme testi Jovanovic-Peterson L et al. Am J Perinatol. 1997;14:221-228 /ADA 2006 Diabetes Care
GDM : TanıOGTT Üst Sınırlar • Tarama testi (50 g): Plazma şekeri, 1. saatte 130–140 mg/dl • Oral GTT NDDG Carpenter • Açlık 105 95 • 1. saat 190 180 • 2. saat 165 155 • 3. saat 145 145
Ne Zaman İnsulin Tedavisine Başlanmalı ? Diyet ve egzersizle yeterli kontrol sağlanamamışsa
GestasyonelDiabet İlk kez gebelik sırasında farkedilen değişik derecelerdeki glukoz intoleransı • Tedavideki ana hedef diyet tedavisidir • Diyetle glukoz seviyesi normalleşmezse insulin başlanır • Tedavi edilmediği taktirde: • Geç/termintrauterinfetal ölümler • Fetal makrozomi • Neonatal hipoglisemi ve/veya sarılık • Maternal hipertansiyon • Gelecekte çocukta diabet / obesite
Diabetik Gebelikte Kan Şekerine Bakma Sıklığı ve Nedenleri *Noktrunal hipoglisemi şüphesi varsa saat 2:00–4:00 de bakılır
Diabetik Gebelik General Diyet Prensipleri • 3 öğün yenilir; aralarda küçük öğünler • Küçük bir kahvaltı yapılır • Karbonhidrat alımı kontrol edilir: düşük glisemik indeksli gıdalar alınır, günlük 130 g ın altına düşülmez • Liften zengin, posalı yiyecekler tercih edilir • Doymuş yağ asitlerinden fakir diyet alınır • Konsantre tatlılardan kaçınılır • Multivitamin, demir , folik asit ve kalsiyum alınır
Gebelikte Suni Tatlandırıcılar • Aspartame - Plasentayı geçmez,yan etkisi yoktur • Sucralose– kullanılabilir • Acesulfame K – kullanılabilir • Saccharin – Plasentayı geçer, kullanımı uygun değildir • Cyclamate - kullanılmaz
Diabetik Gebelik Fiziksel Aktivite • Periferikinsulin direncinin ve kan şeker seviyesinin düzelmesine yardımcıdır • İnsulin ihtiyacını azaltır • Gebelikle ilgili sorun yoksa önerilmelidir • Annede hipertansiyon, fetal sıkıntı varsa fiziksel aktiviteden kaçınılmalıdır • Üst vücut , kardiyo egzersizleri faydalıdır Jovanovic L, ed in chief. Medical Management of Pregnancy Complicated by Diabetes. 3rd ed.Alexandria, Va: American Diabetes Association; 2000:111-132 Jovanovic-Peterson L et al. Am J Obstet Gynecol. 1989;161:415-419
Diabetik Gebelik Yeniden Değerlendirme ve Eğitim • Klio alımı kötü • İdrarda keton varlığı • Kan şekeri hedeflerin dışında • Diğer sorunlar
GDMTedavi • Diyetlekontrol edilebilen hastalar • Açlık, yemek sonrası 1. ve 2. saat kan şekeri (plazma glukozu) takibi (hedef 1. saatte<130, 2. saatte<120). • 34-36. haftalarda büyümeyi değerlendirmek için ultrasonografi yapılır • Sadece diyetle kontrol edilemeyen hastalar • Açlık, yemek sonrası 1. ve 2. saat kan şekeri (plazma glukozu) takibi (hedef 1. saatte < 120/130, 2. saatte <120 •İnsulin yada oral ajanlar başladıktan sonra her 4 haftada bir ultrasonografiyle büyümenin değerlendirilmesi (26. hf dan sonra) • 28-32. hf dan sonra haftada iki kez NST+AFİ
Gebelikte Oral Antidiabetikler • Anovulatuar PCOS luinfertil , ya da Tip2 DM lu hastalarda Metformin1. trimesterde devam edilebilir. • İlk kontrolde hastalara insulin tedavisi başlanırve metformin kesilir.
Diğer İlaçlar • ACE inhibitorleri gebelikten önce bırakılır. Zorunluluk halinde ilk trimester sürdürülür. Çünkü bebekteki harabiyet 2 ve 3. trimesterde olmaktadır • ARB leri bırakılır ( Uzamış salınımlı Diltiazem bir alternatif olabilir) • Tüm kolesterol ilaçları bırakılır Joslin Diabetes Center and Joslin Clinic; Guideline for Detection andManagement of Diabetes in Pregnancy 9/14/2005
GDMİnsulin Tedavisi Vücut ağırlığı (kg)x (0.2-1.0 units) = Günlük toplam doz (GTD) GTD sadece bir başlangıç noktasıdır. Insulin Kan şekeri kontrolüne göre doz ayarlanır Kısa ve orta etkili insulinler kullanılır Kısa etkili öğünlerden 15 dakika önce veya yemek sonrası uygulanır NPH insulin geceyi ve sabah şekerini kontrol eder Kısa etkili insulin: GTDx .25 kahvaltı öncesi GTDx .25 Öğlen yemek öncesi GTDx .25 Akşam yemek öncesi GTDx .25 NPH yatarken
Gebelikte İnsulin TedavisiGDM : Hastaya İnsulin Başlanması • Diyetle kan şekeri regüle olmadığında insulin tedavisine başlanır • İnsulin dozu açlık ve postprandial 1. saat kan şekeri düzeyine göre ayarlanır • AKŞ yüksekse yatarken NPH verilir • Akşam yemeği öncesi KŞ yüksekse kahvaltı öncesi NPH verilir • Gece yatarkenki hiperglisemi için akşam yemek öncesi NPH verilir • Yemek sonrası yüksek çıkan şekerler için kısa etkili insulin kullanılır. Hemen yemmek öncesi yapılır • Günde 6 enjeksiyona kadar gereksiznim olabilir ( 3 NPH, 3 kısa etkili) , önceden diabeti olanlarla aynı protokol uygulanır • 1 hafta sonra değerlendirilir ve KŞ sonuçlarına göre gerekli düzeltmeler yapılır. Amaç KŞ nin yemek öncesi <90 mg/dL, postprandial 1. saatte <120 mg/dL civarında tutulmasıdır Jovanovic L, ed in chief. Medical Management of Pregnancy Complicated by Diabetes. 3rd ed. Alexandria, Va: American Diabetes Association; 2000:111-132
Rapid (Lispro,Glulisine, Aspart) Short (Regular) Intermediate (NPH) Long (Detemir,Glargine) Insulin Time Action Curves 140 120 100 80 Insulin Effect 60 40 20 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Hours adapted from R. Bergenstal, IDC
Kahvaltı Kısa etkili insulin Öğlen Kısa Etkili insulin Akşam Yemeği Kısa etkili insulin Günlük 6 Doz İnsulin Tedavisi Algoritmi3 Kez NPH + Yemek Önceleri Kristalize Plazmainsulini 24:00 4:00 24:00 16:00 8:00 12:00 20:00 NPH NPH NPH NPH Zaman
İnsulin PreparatlarıGebelikte Avantaj ve Dezavantajları Avantajları Dezavantajları Regularhuman insulin Lispro Aspart Glulisine NPH Glargine Detemir • ucuz • kısa etki • yemek öncesi • çok etkin • güvinirlikle ilgili sınırlı • bilgi • Uzun süreli • tecrübe • 24 saatlik etki için çok • sayıda enjeksiyon • gereksinimi • Daha az • enjeksiyon • 24 saat kontrol • Gebelikte emniyetiyle • ilgili yeterli bilgi yok
Avantajları Programlama bolus dozun risklerini azaltmaktadır Glucose oynamaları Hipoglisemi Hiperglisemi Çok sayıda günlük enjeksiyon gerekmez Diyet ve yaşam şeklinde büyük esneklik Yüksek hasta uyumu ve sağlık personeliyle temas Dezavantajları Karmaşık rejimlerde hastanın uyanık olması gerekmektedir Pompadaki mekanik bozukluklar ketoasidoz veya hiperglisemiye neden olabilir İğne giriş yerinde enfeksiyon riski artar Kateter karın duvarına girmeyebilir, alternatif giriş yerleri gerekebilir Kateter yerinde çıkarsa hızla ketoasidoz gelişebilir Gebelik Sırasında Sürekli Subkütanİnsulin Enjeksiyonunun Avantaj ve Dezavantajları Gabbe SG. J Matern Fetal Med. 2000;9:42-45
Bazalİnsulin Pompa Rejimi Bazal İhtiyaç(saatlik infüzyon oranı) Bazal (B/24) Bazalin % altı (B/24 x 0.5) Bazalden % 50 fazla (B/24 x 1.5) Periyod 10:00 AM– Geceyarısı Gece Yarısı– 4:00 AM 4:00 AM– 10:00 AM Gerçekçi NA Düşük Maternal Kortizol Düşüşün engellenmesi Bazal (B)=Toplam günlük dozun yarısı B/24=saatlik miktar Ara ara KŞ kontrolleri yapılarak , gerekli doz değişiklikleri yapılmalıdır Jovanovic L. In: Leahy JL, Cefalu WT, eds. Insulin Therapy. New York, NY: Marcel Dekker Inc; 2002:139-151
Gebelik Boyunca İnsulin İhtiyacıÖnceden Diabeti Olan Gebe Gebelik haftası İnsulin dozu 4–12 12–24 24–38 38–42 0.7 U 0.8 U 0.9 U 1.0 U Gebenin o dönemdeki ağrılığıyla (kg) çarpılır Jovanovic L. In: Leahy JL, Cefalu WT, eds. Insulin Therapy. New York, NY: Marcel Dekker Inc; 2002:139-151