PRAWA CZŁOWIEKA

1. PREZENTACJA NA PRAWACH RĘKOPISU PRZEZNACZONA JAKO POMOC DLA SŁUCHACZY STUDIUM ADMINISTRACJI WPiA UAM PRAWA CZŁOWIEKA Cz. 4 RADA PRAW CZŁOWIEKA Zdzisław Kędzia

3. ŚWIATOWY SZCZYT 2005 R.DOJRZEWANIE PRZEMIAN • Uznanie, że Komisja Praw Człowieka wyczerpała swoją misję • Sekretarz Generalny w swoim raporcie "In larger freedom" uznając zasługi Komisji Praw Człowieka, dał też wyraz dość powszechnie wyrażanej frustracji z powodu postępującego upadku wiarygodności i profesjonalizmu tego ciała, "które rzucają cień na reputacje Organizacji Narodów Zjednoczonych jako całości.„ • PROPOZYCJE • USA – Kongres sfrustrowany agendą Komisji Praw Człowieka i jej częstym krytycyzmem wobec USA i jego sojuszników, a także niezdolnością do stanowczego stanowiska wobec notorycznych naruszeń praw człowieka: • radykalne zmniejszenie, • skład ograniczony do członków, których bilans praw człowieka upoważnia do zasiadania w światowym parlamencie praw człowieka, • wybór przez Zgromadzenie Ogólne większością 2/3, • usytuowanie na wyższym poziomie w strukturze ONZ.

4. ŚWIATOWY SZCZYT 2005 R.DOJRZEWANIE PRZEMIAN (2) • Propozycje Sekretarza Generalnego • Rada Praw Człowieka jednym z głównych organów ONZ, obok m.in. Zgromadzenia Ogólnego, Rady Bezpieczeństwa, Rady Gospodarczej i Społecznej lub organem pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego • członkowie wybierani większością dwóch trzecich Zgromadzenia Ogólnego, • zobowiązani do przestrzegania najwyższych standardów praw człowieka.

5. UTWORZENIE RADY PRAW CZŁOWIEKA (1) • Światowy Szczyt w 2005r. postanowił o powołaniu Rady Praw Człowieka. • awans praw człowieka w strukturze organizacji - Sekretarz Generalny: utworzenie "Rady przyzna prawom człowieka bardziej autorytatywną pozycję, korespondująca z prymatem praw człowieka w Karcie Narodów Zjednoczonych." • Ograniczone rezultaty Szczytu - generalne poparcie idei zastąpienia Komisji przez Radę • Sekretarz Generalny: "Narody, które mocno wierzą w prawa człowieka, pracowały usilnie w celu zapewnienia, że to nowe ciało znaczyć będzie rzeczywistą zmianę."

6. UTWORZENIE RADY PRAW CZŁOWIEKA (2) • rezolucja ZO 60/251 "Rada Praw Człowieka„ - 5 miesięcy negocjacji; większość 170 głosów, przy 4 przeciwnych (Izrael, Palau, USA, Wyspy Marszala) i 3 wstrzymujących się (Białoruś, Iran, Wenezuela) • Komentarze: • Sekretarz Generalny generalnie sceptyczny na temat rezultatów Szczytu • ambasador USA, John Bolton - sceptycyzm wobec rozumowania opartego na poszukiwaniu rozwiązania "wystarczająco dobrego, wyrażającego kompromis, przynoszącego maksimum tego, co mogliśmy osiągnąć, zamiast uczynić wszystko, co było w naszej mocy, aby promować prawa człowieka." • ambasador Szwajcarii, Peter Mauer, “My nie podzielamy bezkompromisowego i maksymalistycznego stanowiska pewnych delegacji, które chciałyby, abyśmy wierzyli, że tylko one walczą na rzecz ambitnej maszynerii praw człowieka" dodając "W istocie, zmiana jest procesem, a nie jednorazowym wydarzeniem."

7. RADA PRAW CZŁOWIEKASTATUS I SKŁAD • Status - organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego • Skład - 47 członków (6 mniej niż Komisja) • Wybór – Zgromadzenie Ogólne większością głosów wszystkich jego członków; podczas wyborów, państwa członkowskie winny kierować się wkładem kandydatów do promocji i ochrony praw człowieka oraz ich dobrowolnymi zobowiązaniami w tym zakresie • Kadencja - trzy lata, z możliwością jednej reelekcji bezpośrednio • Sankcje - zawieszenie członkostwa w Radzie wobec jej członków, którzy dopuścili się poważnych i systematycznych naruszeń praw człowieka; decyzja - Zgromadzenie Ogólne większością dwóch trzecich

8. SKŁAD RADY PRAW CZŁOWIEKA 2013

9. RADA PRAW CZŁOWIEKAPODSTAWOWE KOMPETENCJE • Centralne forum ONZ dla debaty o prawach człowieka, rozwoju strategii i programów oraz ustanawiania standardów • Status i organizacja pracy ulepszone w porównaniu z Komisją • Organ monitorujący • Okresowy przegląd powszechny (UPR) • Organ ochrony – interwencje • Procedura skargowa • Debata publiczna • Specjalnesesje • Specjalneprocedury • Organ kreujący • Ogólna ocena

10. RADA PRAW CZŁOWIEKATRYB PRACY Zasady • zasada permanencji – co najmniej 10 tygodni obrad w roku, w tym w ramach jednej głownej sesji (marzec 4 tyg., czerwiec, wrzesień 3 tyg) • sesje nadzwyczajne - stosunkowo łatwa procedura zwoływania (wniosek: każdy członek RPCz, minimalne poparcie: 1/3 członków) • zachowanie reguł dotyczących udziału organizacji pozarządowych przyjętych przez KPCz Praktyka • stosunkowo częste sesje nadzwyczajne • nowe formy debaty • głosy niepokoju dot. ograniczonego czasu dla specjalnych procedur i organizacji pozarządowych

11. RADA PRAW CZŁOWIEKAPLATFORMA DEBATY • RPCz - pomyślana przede wszystkim jako platforma międzynarodowej debaty o prawach człowieka • Rezolucja 60/251 – RPCz powinna m.in. • być odpowiedzialna za promocję uniwersalnego poszanowania praw człowieka, integrację praw człowieka w systemie ONZ oraz efektywną koordynację działań dot. praw człowieka w ramach tego systemu • służyć jako forum dla dialogu o tematycznych zagadnieniach praw człowieka • przygotowywać rekomendacje dla Zgromadzenia Ogólnego dot. dalszego rozwoju prawa międzynarodowego w dziedzinie praw człowieka • Zasady debaty: uniwersalność, bezstronność, objektywnośći nie-selektywność, konstruktywny międzynarodowy dialog i współpraca

12. RADA PRAW CZŁOWIEKAJAKO ORGAN MONITORUJĄCY • Rezolucja 60/251: RPCz odpowiedzialna za promocję pełnej implementacji zobowiązań przyjętych przez państwa w dziedzinie praw człowieka. • RPCz ma prawo do kontrolowania realizacji praw i obowiązek zapewnienia pomocy w ich realizacji, jeśli to konieczne • Środki monitorowania • Okresowy Przegląd Powszechny (UPR) oparty na obiektywnej i godnej zaufania informacji • specjalne procedury • procedury skargowe • rozpatrywanie raportów Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka

13. OKRESOWY PRZEGLĄD POWSZECHNY (1) • Szanse • zgoda co do okresowego przeglądu dorobku i niedociągnięć w dziedzinie praw człowieka wszystkich państw • proces przygotowawczy na poziomie krajowym oparty na zasadzie partycypacji • wypracowanie wspólnego podejścia do oceny realizacji praw człowieka w skali całej Rady – ograniczenie/wyeliminowanie tzw. podwójnych standardów • integracja organizacji pozarządowych • Wielu zwolenników ma pogląd, że sukces OPP jest szansą na uchronienie RPCz przed porażką - w innym przypadku?

14. OKRESOWY PRZEGLĄD POWSZECHNY (2) Wyzwania – ryzyka dla OPP • Proces polityczny a bezstronna ocena • Informacja a analiza • Ograniczona kontynuacja, ograniczona pamięć instytucjonalna • Asymetria informacji • Prawo RPCz do kontroli a obowiązek niesienia pmocy • Ograniczona rola społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych w debacie w RPCz • Duże oczekiwania – poważne ryzyko głębokiej frustracji

15. OKRESOWY PRZEGLĄD POWSZECHNY (3) Wyzwania – ryzyka z powodu OPP • OPP a system raportów przed organami traktatowymi • kwestia priorytetu • obecność w mediach i społecznej świadomości • możliwość niezgodności pomiędzy ocenami i rekomendacjami RPCz i organów traktatowych • obniżenie kryteriów w ocenach w związku z nieuchronną tendencją do poszukiwania wspólnego politycznego mianownika • zablokowanie Urzędu Wysokiego Komisarza • Porażka OPP = utrata wiarygodności przez RPCz i możliwa degeneracja Rady

16. RADA PRAW CZŁOWIEKAJAKO ORGAN INTERWENIUJĄCY • Rezolucja 60/251– Rada Praw Człowieka powinna podjąć działania w sprawie sytuacji naruszeń praw człowieka, włączając w to naruszenia na wielką skalę i systematyczne, a także formułować rekomendacje dot. takich sytuacji • Środki dla realizacji tego mandatu • procedura skargowa (poprzednio procedura 1503) - trwałe naruszenia na wielką skalę • podstawową zasadą: dialog • dobre ramy – wyzwania polityczne • debata publiczna w ramach pkt. 4 porządku obrad RPCz • specjalne sesje • dobre ramy – wyzwania polityczne • specjalne procedury