De knikkers en het spel een wetenschappelijke reflectie op de structuurvisie

1. De knikkers en het speleen wetenschappelijke reflectie op de structuurvisie Gert de Roo

2. Opzet • A. Het spel • Evolutie • Regels • Structuur • B. De knikkers • Schaal en verhaal • Visie en structuur • Participeren en motiveren • C. Het spel en de knikkers • Het spel met veranderende spelregels • Rollende knikkers • Balanceren in een dynamische omgeving

3. A. Het spel • Evolutie • Regels • Structuur

4. Evolutie

5. Evolutie Technocratisch 50-60 80 90 ? Omvattende strategisch-ruimtelijke plannen Specialistische en projectplannen Geprioriteerde strategisch-ruimtelijke plannen Consensus gericht 2020 Grassroots democratie

6. Evolutie • Waar staan we? • Vraagstuk: van procedé naar integraal • Schaal: regionaal? • Context: toenemende verwevenheid? • Sturing: pluriform? • Planning: zoekende? • Visie: Interbellum?

7. Evolutie • De positionering van het ruimtelijk vraagstuk • Gebiedsgerichte aanpak • Subsidiariteit • Van ‘gelijkheid’ naar ‘krachten bundelen’ • Van ‘toelaten’ naar ‘ontwikkelen’ • Van formele structuren naar tijdelijke verbanden

8. Evolutie • De institutionele kaders verschuiven: • Verschuivende verantwoordelijkheden binnen het ‘Huis van Thorbecke’ • De gelaagde overheid • Regionalisatie

9. Stabiel Evolutie Instabiel Toename wet- en regelgeving Gebrek aan uniformering Centraal en generiek beleid Gebiedsgericht beleid Bottom up Top down Decentralisatie + deregulering Weinig creativiteit en innovatie Instabiel Stabiel

10. Evolutie • De overheid in transitie: • Verschuivende verantwoordelijkheden binnen het ‘Huis van Thorbecke’ • De gelaagde overheid • Regionalisatie

12. Evolutie • De overheid in transitie: • Verschuivende verantwoordelijkheden binnen het ‘Huis van Thorbecke’ • De gelaagde overheid: • In Nederland: Wm, Wro • België? De VS? • Regionalisatie

13. Evolutie ge sp Rijk en ge of Provincie sp en ge of sp Gemeente en ge of Wijk sp GESP = GEneriek vs SPecifiek

14. Evolutie • De overheid in transitie: • Verschuivende verantwoordelijkheden binnen het ‘Huis van Thorbecke’ • De gelaagde overheid • Regionalisatie

15. Evolutie

16. Evolutie • Een cultureel-maatschappelijke transitie: • Van ‘functionaliteit’ per se, naar ‘kwaliteit’ per saldo Van Praal naar Pracht…

17. Evolutie • Kantelende tijdperken • Meebewegen • Functioneel • Kwaliteit Van functionele toedeling Naar kwalitatieve inbedding van functies ‘transitie’

19. Evolutie Er is slechts één constante Verandering

20. Planning Hoe dan goed te plannen? • Algemene vs specifieke condities? • Strategisch vs uitvoering? • Nationaal vs lokaal? • Centraal vs decentraal? • Generiek vs maatwerk? • Sectoraal vs gebiedsgericht? • Passief vs actief? • Probleemgericht of wensgedreven? • Waar zijn de ideeën en concepten?

21. Planning Wat is goede planning? • Blauwdruk • Voortschrijdend • Communicatief Besluit Evaluatie Plan Implementatie

22. Planning T = n Adaptieve systemen: Emergentie Zelf-organisatie Co-evolutie Niet-lineair Transitie Tijd Blauwdrukplanning Voortschrijdende planning Communicatieve planning T = 0 Gesloten systemen Feedback systemen Netwerk systemen Systeemtheoretisch perspectief op planning

23. Planning Wat is goede planning? • Blauwdruk • Voortschrijdend • Communicatief • Adaptief Adaptief plan Flexibel Robuust

24. Structuur • Wro vernieuwd • Van PKB naar Sturctuurvisie • Van ‘beslissing over kern’ naar ‘visie op structuur’? • Van procedé naar ‘vormvrij’ binnen kaders

25. Structuur • De Structuurvisie: • Visie als ‘enige’ verplichting • Visie als ‘beste’ op dat moment • Andere (deel-)visie is welkom • Progressieve visie-ontwikkeling (adaptief) • Levend document en doorlopend verhaal… • Alleen: • Volgens wie en door wie? • Volgens welke kaders en uitgangspunten? • Wat is toetsend en wat is visiedeel? • Verschil tussen gebiedsontwikkeling en lijnen voor infra? • Etc.

26. Structuur • Stuctuurvisie ‘vrij’? • Visie op structuur! • Robuust én flexibel • Gebiedsontwikkeling • Adaptief en zelf-organiserend • Lijnen • Co-evoluerende omgeving

27. Structuur • Vragen… • Structuurvisie voor gebied en infra gelijk? • Mirt: voor infra en voor bedrijfsterreinen en grote woningopgaven • Commissie Elferdink • Procedé: compacter • Inhoud: sneller naar zekerheid, eerder inspraak • Tracébesluit: karakter van bestemmingsplan / rijksinpassingsplan • Waarom nog een Tracéwet met nieuwe Wro?

28. B. De knikkers • Schaal en verhaal • Visie en structuur • Participeren en motiveren

29. Schaal en verhaal • Schaal • Globaal, lokaal of ‘multi-layered’? • Vraagstuk verbinden met beleid? • Verleden versus toekomst? • Generiek versus specifiek? • Verhaal • Ruimte, omgeving of gebied? • Gebiedstypologieën of gebiedseigen concepten? • Ruimtelijk-economisch of ruimtelijk-ecologisch? • Sectoraal beheer of kansen op kwaliteit? • Toetsend of visionair? • Etc.

30. Schaal en verhaal Toekomst Organisatorisch Institutioneel Materieel Macro Generiek Specifiek Meso Micro Verleden

31. Schaal en verhaal

32. Schaal en verhaal • Schaal • Globaal, lokaal of ‘multi-layered’? • Vraagstuk verbinden met beleid? • Verleden versus toekomst? • Generiek versus specifiek? • Verhaal • Ruimte, omgeving of gebied? • Gebiedstypologieën of gebiedseigen concepten? • Ruimtelijk-economisch of ruimtelijk-ecologisch? • Sectoraal beheer of kansen op kwaliteit? • Toetsend of visionair? • Etc.

33. Schaal en verhaal Generiek Ontwikkelings- concepten Niet-gelocaliceerde concepten Strategisch Toegepast Inrichtings- concepten Gelocaliceerde concepten Gebiedspecifiek Categorieen van planningconcepten

34. Visie en structuur • Visie • Adaptief (dynamisch interactief) • Verhaal (doorlopend) • Conceptueel (richtpunten en perspectief) • Meerdere scenario’s voor zelfde gebied? • Structuur • Intern consistent • Condities en kaders (robuustheid) • Toetsbaar en correctief • Emergent en zelf-organiserend? • Integrerend en verbindend? • Etc.

35. Visie en structuur Stimuleren en garanderen Adaptief / Integraal Toetsend Conceptueel Sectoraal / kaderstellend

36. Visie en structuur • Visie • Adaptief (dynamisch interactief) • Verhaal (doorlopend) • Conceptueel (richtpunten en perspectief) • Meerdere scenario’s voor zelfde gebied? • Structuur • Intern consistent • Condities en kaders (robuustheid) • Toetsbaar en correctief • Emergent en zelf-organiserend? • Integrerend en verbindend?

37. Visie en structuur beschermen Waddengebied Water Landschap Wonen Ecologie Klimaat risico mijden kansen nemen Leisure Wellness/Care Energie Water Landschap Wonen ontwikkelen

38. Visie en structuur urbaan ruraal 1 landbouw 2 industrie 3 diensten leisure wellness care 4 productiegebieden

39. Visie en structuur • Carrying structures • Corridors • Omgevingsanalyze • Twee netwerken • Etc…

40. Participeren (wie) en motiveren (wat + waarom) • Participeren: • Openheid (bv. digitale plannen) • Wie doen mee? • Geld en legitimiteit • Motiveren • Wat beoogt de visie te brengen? • Hoe komt de visie tot stand? • Welke knopen, gebieden of assen? • Welke thema’s staan centraal • Perspectief op ontwikkeling • Perspectief op bescherming • Etc.

41. C. Het spel en de knikkers • Het spel met veranderende spelregels • Rollende knikkers • Balanceren in een dynamische omgeving

42. Het spel met veranderende spelregels • Structuurvisie • Gebied en lijnen • Progressief + verbinden • Stimuleren + garanderen • Flexibel + robuust • Lerend en corrigerend • Delende waarden en opgelegde waarden • Etc.

43. Rollende knikkers • Verschil en overeenkomst gebied en infra • Wisselende bestuurlijke arrangementen • Regie: heldere rolverdeling • Kaderstellende regie: Op welke onderdelen heeft wie het voor het zeggen? • Conceptuele regie: wie organiseert de mix van creativiteit en realiteit, op basis van kansen en beperkingen?

44. Balanceren in een dynamische omgeving Adaptieve plan Flexibel Robuust

45. Bedankt voor uw aandacht