Stanisław Koziej PROJEKTOWANIE STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RP

1. Stanisław Koziej PROJEKTOWANIE STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RP (nowelizowanie obowiązującej strategii) www.koziej.pl

2. Tematyka • Koncepcja i plan gry strategicznej: cel – zaprojektowanie nowelizacji zapisów obowiązującej strategii BN RP • Główne problemy nowelizacji strategii bezpieczeństwa narodowego RP • Podstawowe kategorie i procedury strategiczne: cykl strategiczny • Polska jako podmiot strategii bezpieczeństwa narodowego: relacje między interesami i celami • Strategiczne środowisko (warunki) bezpieczeństwa narodowego Polski: szanse, wyzwania, ryzyka, zagrożenia • Koncepcja operacyjna strategii bezpieczeństwa narodowego Polski: zapobieganie (współpraca i odstraszanie), reagowanie kryzysowe, obrona • Koncepcja preparacyjna strategii bezpieczeństwa narodowego Polski: integracja, profesjonalizacja, powszechność www.koziej.pl

3. Materiały studyjne: • Zapraszam na stronę internetową www.koziej.pl oraz: • Strategia bezpieczeństwa narodowego RP, Warszawa 2007 • Strategia obronności RP, Warszawa 2009 • S. Koziej, Między piekłem a rajem, Toruń 2006 • H. Munkler, Wojny naszych czasów, Kraków 2004 • J. Baylis, J. Wrtitz, C. S. Gray, E. Cohen, Strategia we współczesnym świecie. Wprowadzenie do studiów strategicznych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009 • R. Smith, Przydatność siły militarnej. Sztuka wojenna we współczesnym świecie, PISM, Warszawa 2010; Info o książce: http://www.pism.pl/ksiazki_content/id/103 www.koziej.pl

4. Materiały studyjne (2): 7. Theory of War and Strategy,USArmy War College, Carlisle, June 2008 8. Global Trends 2025: A Transformed World, NIC, November 2008, http://www.dni.gov/nic/PDF_2025/2025_Global_Trends_Final_Report.pdf 9. The Joint Operating Environment, United States Joint Forces Command, 2010; http://www.jfcom.mil/newslink/storyarchive/2010/JOE_2010_o.pdf 10. Global Strategic Trends – Out to 2040, UK MoD, February 2010; http://www.mod.uk/NR/rdonlyres/D70F2CC7-5673-43AE-BA73-1F887801266C/0/20100202GST_4_Global_Strategic_Trends_Out_to_2040UDCDCStrat_Trends_4.pdf 11. Teaching Strategy: Challenge and Response, Edited by Dr. Gabriel Marcella, SSI, Carlisle Barrack, March 2010; http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pubs/display.cfm?pubID=976 www.koziej.pl

5. ZAŁOŻENIA WPROWADZAJĄCE www.koziej.pl

6. BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA = BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Strategia BN:jak wykorzystać wszystkie siły i środki państwa do przeciwstawienia się wszelkim rodzajom zagrożeń? Zagrożenia gospodarcze społeczne informacyjne militarne . . . inne Siły i środki państwa gospodarcze ochronne informacyjne militarne (siły zbrojne) . . . inne STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO www.koziej.pl

7. OBRONNOŚĆ = OBRONA NARODOWA = BEZPIECZEŃSTWO MILITARNE = CZĘŚĆ BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO Strategia obronności (ON):jak wykorzystać wszystkie siły i środki państwa do przeciwstawienia się zagrożeniom militarnym? Zagrożenia gospodarcze społeczne informacyjne militarne . . . inne Siły i środki państwa gospodarcze ochronne informacyjne militarne . . . inne STRATEGIA OBRONNOŚCI (ON) www.koziej.pl

8. Istota strategii = kompozycja interesów (i celów) oraz środków i sposobów, warunkowana przez środowisko (zewnętrzne i wewnętrzne warunki) strategiczne wyzwania Środowisko szanse Środowisko Środowisko ryzyka zagrożenia Środowisko www.koziej.pl

9. Cykl (procedura) strategiczny • Zdefiniowanie interesów (misji) i celów strategicznych • Ocena środowiska strategicznego (warunków strategicznych) • Sformułowanie operacyjnej koncepcji strategicznej (koncepcji działania) • Sformułowanie preparacyjnej koncepcji strategicznej (koncepcji przygotowania, w tym transformacji zasobów strategicznych - systemu bezpieczeństwa) www.koziej.pl

10. www.koziej.pl

11. Struktura (układ) strategii • Powinna odpowiadać cyklowi strategicznemu: • I rozdział: Interesy narodowe i cele strategiczne • II rozdział: Ocena środowiska bezpieczeństwa • III rozdział: Koncepcja operacyjna • IV rozdział: Koncepcja preparacyjna Czy tak jest w polskiej SBN? www.koziej.pl

12. Polska strategia bezpieczeństwa • Integracja bezpieczeństwa narodowego jako najważniejsze wyzwanie • Strategia 2007 przyjęta w okresie vacuum rządowego: potrzeba nowelizacji • Dobry krok w kierunku integracji bezpieczeństwa, ale nie dokończony • Zaniechanie Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego: tylko SPO oraz Strategia Obronności – to odwrót od idei integracji www.koziej.pl

13. Nowa strategia obronności – to odwrót od integracji!! www.koziej.pl

14. PLAN GRY www.koziej.pl

15. Założenia ogólne koncepcji gry Obowiązująca obecnie strategia bezpieczeństwa narodowego z 2007 roku będzie zapewne w niedalekiej przyszłości nowelizowana (przesłanki ku temu – np. przyjęcie nowej koncepcji strategicznej NATO, kolejne wybory w Polsce).Dlatego wskazane jest przeanalizowanie jej pod tym kątem: które jej treści należałoby pozostawić niezmienione, a które mogą lub powinny być znowelizowane w razie uruchomienia takiej procedury. www.koziej.pl

16. Zadanie studyjne Studenci PSPO tworząc dwie niezależne grupy studyjne przeprowadzają krytyczną analizę obowiązującego dokumentu i wypracowują projekt znowelizowanej strategii bezpieczeństwa narodowego zgodny z przewidywanymi przyszłościowo warunkami środowiska bezpieczeństwa narodowego RP. Końcowym efektem pracy powinny być dwa projekty znowelizowanej strategii bezpieczeństwa narodowego RP – w formie naniesienia na obecnie obowiązującym dokumencie zmian merytorycznych i redakcyjnych. www.koziej.pl

17. www.koziej.pl

18. www.koziej.pl

19. www.koziej.pl

20. www.koziej.pl

21. www.koziej.pl

22. POLSKA JAKO PODMIOT STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA www.koziej.pl

23. Interesy i cele Interesy danego podmiotu (społeczności międzynarodowej, narodu, grupy, osoby itp.) – to wyraz jego tożsamości, wyznawanych wartości, historycznego dorobku, tradycji, bieżących potrzeb oraz dążeń i aspiracji przyszłościowych. Cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa to nic innego, jak zoperacjonalizowane interesy. Zoperacjonalizowane – to znaczy określone w języku potrzebnego działania, stosownie do danych warunków, ujęte w określonym czasie i miejscu, z uwzględnieniem zewnętrznych i wewnętrznych potrzeb i możliwości. O ile interesy (narodowe i międzynarodowe) odzwierciedlają immanentne, stałe (ponadczasowe, niezależne od bieżących warunków) wartości, aspiracje i dążenia podmiotu, to cele strategiczne odnoszą się do konkretnych warunków w danym okresie historycznym istnienia podmiotu. www.koziej.pl

24. INTERESY NARODOWEwg Konstytucji RP • niepodległość i nienaruszalność terytorium • wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli • dziedzictwo narodowe • ochrona środowiska z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju www.koziej.pl

25. Rodzaje interesów narodowych (wg USA) ■■Vital interests: What are we willing todie for (destroy al Qaeda)? ■■ Important interests: What are wewilling to fight for (prevent genocide in Kosovo)? ■■Peripheral interests: What are wewilling to fund (deploy African Union peacekeepers to Darfur)? www.koziej.pl

26. Cele strategiczne – powinny być pochodną interesów narodowych Czy tak jest w Polskiej SBN? Jeśli nie jest – to jak to uporządkować? www.koziej.pl

27. STRATEGICZNE ŚRODOWISKO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO www.koziej.pl

28. Zjawiska i procesy kształtujące strategiczne środowisko bezpieczeństwa • Generalne trendy rozwojowe: globalizacja, rewolucja informacyjna, rewolucja polityczna itp. • Procesy i zjawiska państwowe oraz w relacjach międzypaństwowych: współpraca, sojusze i koalicje, kryzysy i konflikty międzypaństwowe itp. • Procesy i zjawiska niepaństwowe oraz w relacjach nie-państwowych (transnarodowe): terroryzm, proliferacja BMR, przestępczość transnarodowa, ruchy pokojowe, transnarodowe związki ekonomiczne, relacje międzycywilizacyjne itp. www.koziej.pl

29. Zmiana środowiska bezpieczeństwa • Globalizacja i rewolucja informacyjna - środowisko GLOBINFO – zglobalizowane i uinformacyjnione • Rewolucja polityczna – asymetryzacja środowiska -rozpad symetrycznego świata dwubiegunowego i erupcja asymetrycznych relacji bezpieczeństwa nuklearnego i konwencjonalnego • Rewolucja strukturalna - podmioty niepaństwowe, państwa problemowe (zbójeckie i upadłe), mocarstwa „wschodzące” www.koziej.pl

30. Struktura środowiska bezpieczeństwa Szanse – to okoliczności sprzyjające realizacji interesów oraz osiąganiu celów. Wyzwania – to z kolei dylematy, przed jakimi stoi podmiot (społeczność międzynarodowa, państwo) w rozstrzyganiu spraw bezpieczeństwa. Często generowane są przez partnerów i sojuszników, którzy prezentują pewne oczekiwania, windują standardy obowiązujące w sojuszach lub koalicjach. Ryzyka - to niepewności związane z własnym działaniem, z jego skutkami, to niebezpieczeństwo niepożądanych skutków własnego działania. Im bardziej jesteśmy aktywni w serze bezpieczeństwa, tym więcej ryzykujemy. Zagrożenia – to pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływania na podmiot. www.koziej.pl

31. Struktura środowiska bezpieczeństwa narodowego Polski • Szanse dla Polski (np. ESDP) • Wyzwania dla Polski (np. standardy NATO) • Ryzyka dla Polski (np. Afganistan) • Zagrożenia dla Polski (np. EURO 2012) W jaki sposób są one uwzględniane w polskiej SBN? Czy oceniane są z perspektywy celów strategicznych Polski? Czy trzeba coś zmienić w zapisach strategii? www.koziej.pl

32. Koncepcja Strategiczna (operacyjna i preparacyjna) www.koziej.pl

33. Układ koncepcji strategicznej Koncepcja strategiczna zawiera ogólne zasady i myśl przewodnią (zamiar) postępowania podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa oraz strategiczne zadania dla sił i środków wykonawczych w różnych okresach lub dziedzinach funkcjonowania danego podmiotu. www.koziej.pl

34. Struktura koncepcji strategicznej • Można wyróżnić dwie części (działy) koncepcji strategicznej: • Strategię operacyjną (koncepcja działania): co robić dla zapobiegania i przeciwstawiania się kryzysom i konfliktom • Strategię preparacyjną (koncepcja przygotowania): jak się przygotować do realizacji zadań operacyjnych www.koziej.pl

35. Struktura działów strategicznej koncepcji bezpieczeństwa narodowego Koncepcja preparacyjna strategii bezpieczeństwa narodowego Ogólne zasady i myśl przewodnia (zamiar) przygotowania państwa w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego Cele przygotowawcze podstawowych elementów systemu bezpieczeństwa narodowego Koncepcja operacyjna strategii bezpieczeństwa narodowego Ogólne zasady i myśl przewodnia (zamiar) działania państwa w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego Cele operacyjne podstawowych elementów systemu bezpieczeństwa narodowego Czy znajduje to swe odzwierciedlenie w treści polskiej SBN? www.koziej.pl

36. Główne problemy koncepcyjne strategii operacyjnej • Rodzaje działań strategicznych • zapobieganie (współpraca i odstraszanie), np. polityka nuklearna NATO • reagowanie kryzysowe, np. strategia udziału w operacjach międzynarodowych • obrona, np. art. 5., infrastruktura, plany • Sposoby działań strategicznych • Wykorzystywanie szans • Podejmowanie wyzwań • Redukowanie ryzyk • Przeciwstawianie się zagrożeniom Jak to jest odzwierciedlone w polskiej SBN? www.koziej.pl

37. Główne problemy koncepcyjne strategii preparacyjnej • Integracja systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, np. rola RBN i RCB • Profesjonalizacja wyspecjalizowanych ogniw systemu bezpieczeństwa narodowego, np. SZRP • Powszechność przygotowań w dziedzinie bezpieczeństwa, np. rola NSR Czy znajduje to swoje odzwierciedlenie w polskiej SBN? www.koziej.pl

38. Podsumowanie • Polska jako podmiot strategii bezpieczeństwa • Strategiczne środowisko bezpieczeństwa Polski • Operacyjna i preparacyjna strategia bezpieczeństwa narodowego RP www.koziej.pl