330 likes | 927 Views
Casus; Anamnese (2002). - Jongetje, 7 jaar - Ouders van Turkse afkomst; consanguin - Altijd al lichte achterstand - Aandacht en concentratie problemen - Valt vaker - Minder zelfredzaam - Woordenschat neemt af - Epileptische aanvallen sinds maanden. Voorgeschiedenis.
E N D
Casus; Anamnese (2002) - Jongetje, 7 jaar - Ouders van Turkse afkomst; consanguin - Altijd al lichte achterstand - Aandacht en concentratie problemen - Valt vaker - Minder zelfredzaam - Woordenschat neemt af - Epileptische aanvallen sinds maanden
Voorgeschiedenis • Postpartum ‘94: verlengde neonatale hyperbilirubinemie • Vanaf ‘95: poli Revalidatie ivm trage motorische- en taalontwikkeling en vanaf ’99: poli Psychiatrie ivm aandacht- en concentratie stoornis ’00 verwezen poli Kinderneurologie
Poli Neurologie • ‘00: leverfunctiestoornissen (hoog ASAT 102 U/l) • Echografie: splenomegalie! • ‘02: epilepsie waarvoor ingesteld op carbamazepine
Casus; lichamelijk onderzoek - Sporadisch myoclonieën linker mondhoek en hand - Dystone stand linker hand en voet • Splenomegalie • Oogbewegingen normaal • Tijdens opname: in maanden geleidelijk • toenemende speekselvloed • verslikken • anarthrie • bedlegerigheid • ernstige toename dystonie
Symptomatologie • Progressieve encefalopathie • epileptische aanvallen • dystonie • slikstoornissen en anarthrie • normaal bewustzijn • Splenomegalie
Differentiaal Diagnose • progressieve neurologische verschijnselen en splenomegalie zonder hepatomegalie • met name bij lysosomale stapelingsziekten! • Niemann Pick type C • Gaucher type III • Tangier (hierbij echter polyneuropathie) • OMIM • Lyon, Adams & Kolodny; Neurology of hereditary metabolic diseases of children
Lysosomen • Enkele honderden lysosomen per cel • Zorgen voor afbraak van complexe moleculen • Via endocytose • 40 lysosomale enzymen bekend
Lysomale enzymdeficienties • Per ziekte zeer zeldzaam, doch als groep incidentie 1:1500 pasgeborenen • Lysosomaal enzymdeficientie leidt door stapeling tot cel- en weefselschade en organomegalie • Groot aantal heeft geen CZS verschijnselen • Ingedeeld naar substraat • Tay-Sachs, Krabbe, Z v Pompe
Casus (vervolg) Metabole screening normaal voor • aminozuren • organische zuren • sialotransferrines • mucopolysacchariden Bepaling activiteit Lysosomale enzymen: • sphingomyelinase normaal (Niemann-Pick A+B) • Glucocerebrosidase normaal (Gaucher ) • N.B. enzym Niemann-Pick type C onbekend
Huidbiopt voor Niemann Pick C • Fibroblastenkweek • Filipin kleuring positief; kleuring op intracellulair cholesterol • AZ Dijkzigt (dr v Diggelen) • in vitro verestering van cholesterol gestoord • LUMC (dr Ruijter) • Diagnose Niemann-Pick type C gesteld!
Niemann-Pick type C - Early-onset, rapidly progressive - Delayed-onset, slowly progressive - Klassieke vorm - 60-80 % van totaal - Late-onset, slowly progressive
Niemann-Pick type C • eerste symptomen 3-8 jaar • verlengde neonatale hyperbilirubinemie • Ontwikkeling initieel normaal of licht vertraagd • ataxie op voorgrond, soms dystonie • verticale (supranucleaire) oftalmoplegie • epilepsie (30%) • mentale regressie • katatonie • splenomegalie • overlijden 2e decade tgv aspiratie
Genetica • Autosomaal recessief • NPC1 Gen 18q11-12 (95%) • Codeert voor 1278 aminozuur eiwit • Eiwit zelf nog onbekend • Zowel puntmutaties als kleine deleties aangetoond • Cellijnen: stapeling van LDL cholesterol in lysosomen
Genetica • NPC2 Gen 14q24. (5%) • Codeert voor epididymal secretory protein: HE1 • NPC1 en NPC2 neurologisch identiek beeld • NPC2 leidt vroeg tot pulmonale problemen
Oogbewegingen • Volgbewegingen- langzaam - visuele prikkel - bewegend beeld blijft centraal op fovea vallen - Saccaden - snel: 800° /s - visuele, tactiele en auditieve prikkel • plaatsen ogen in één snelle beweging in bepaalde positie • Optokinetische nystagmus • Combinatie van volgbeweging & saccade
Niemann-Pick type C • Verticale oogbewegingsstoornis kan eerste symptoom zijn (22%). • In verloop van ziekte bij bijna alle kinderen klassieke vorm. • Volgorde van uitval: • Neerwaartse saccaden • Opwaartse saccaden • Verticale volgbewegingen • Horizontale oogbewegingen • Higgins JJ, Patterson MC, Dambrosia JM. Neurology 1992.
Oogbeweging bij Niemann-pick type C • Soms geen klachten • Problemen bij traplopen of lezen • Compensatoir knipperen of schudden hoofd
Oogbeweging bij Niemann-pick type C • Burst Neuronen • Nucleus interstitialis rostralis • Fasciculus longitudinalis medialis • Waarom selectief deze neuronen beschadigd raken, is onbekend?
Testen van oogbewegingen Electro-oculografie (electro-nystagmografie) te gebruiken voor registratie van - volgbewegingen - saccaden - optokinetische nystagmus
Electro-oculografie • 4 electrodes • 2x horizontaal en 2x verticaal • Registratie van • horizontaal en verticaal oogbewegingen • Oog is dipool • Cornea positief/ Lens negatief
Electro-oculografie Refer- entie Uit: M.J. Aminoff; Electrodiagnosis in clinical neurology
Casus; volgen / horizontaal Oogknipper Pendelbeweging 0.4 Hz : 20o links en 20o rechts
Casus; volgen / verticaal Pendelbeweging 0.6 Hz : 10o opwaarts en 10o neerwaarts
Casus; saccaden / horizontaal Saccaden: van 10o links naar 10o rechts vv.
Casus; saccaden / verticaal oogknipper Saccaden: van 10o opwaarts naar 10o neerwaarts vv.
Electro-oculografie bij NPC • 1 artikel • 3 jong volwassen vrouwen met NPC • alle 3 klinisch gestoorde oculomotoriek • Latentietijd tussen prikkel en aanvang saccade is normaal • Snelheid saccade is vertraagd Rottach et al. Vision Res 1997
Screening mbv electro-oculografie • Z van Gaucher • 8 kinderen 13 maand-18 jaar • 6 hiervan geen neurologisch verschijnselen • Bij electro-oculografie+video • 5/6 gestoorde saccaden in horizontale richting Harris, Taylor & Vellodi. Neuropediatrics 1999
Electro-oculografie • 144 kinderen met • afwijkende oogbewegingen, • afwijkende hoofdbewegingen • of verdenking metabole ziekte • Hiervan 26 kinderen • met afwezige verticale optokinetische nystagmus • of stoornis vorming verticale saccade • Alle 26 hadden normale langzame volgbewegingen Garbutt & Harris, Br J Ophthalmol 2000
Electro-oculografie • 13 stoornis vorming verticale saccade • 11 neurometabool ziekte: Gaucher of NPC • 1 MRI verdacht voor witte stofziekte • 1 dubbelzijdig occipitaal infarct • 13 met afwezige verticale optokinetische nystagmus • 12 afwijkende MRI: vermis, pons, mesencefalon, thalamus bdzs • 1 Normale MRI, geen diagnose Garbutt & Harris, Br J Ophthalmol 2000
Electro-oculografie • 9 kinderen met afwezige verticale en intacte horizontale optokinetische nystagmus • 6 hadden laesie rostrale mesencefalon Op MRI Garbutt & Harris, Br J Ophthalmol 2000
Conclusies • Langdurige ‘stationaire’ ontwikkelingsachterstand soms uiting vanneurometabole ziekte • Zoek naar diagnostische clous en probeer combinaties van verschijnselen te herkennen • Electro-oculografie is zinvol aantonen van “subklinische” oogbewegingsstoornis