İş Sağlığı ve Güvenliği Akademisi RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

1. İş Sağlığı ve Güvenliği AkademisiRİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ www.isgakademisi.com

2. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Amaç: Risk değerlendirme ve yönetimi ile ilgili kavramlar ile risk değerlendirme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak. Hedefler: • Risk değerlendirmesinin temeli, gerekliliği ve yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak, • Risk değerlendirmesi yapabilecek bilgi düzeyine erişmek. Konular: • Risk yönetimi ve genel yönetim • Tehlike ve risk kavramları • Risk yönetiminin bir parçası olarak risk değerlendirmesi • Risk değerlendirmesinin temel gerekçeleri • Risk analizi ve teknikleri • Risk değerlendirme uygulamaları • İlgili mevzuat

3. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Giriş: • Uluslararası kuruluşlarca yapılan araştırmalar iş güvenliği ile iş gücü verimliliği arasında karşılıklı etkileşim olduğunu, sağlıklı ve güvenli işyerlerinde verimliliğin arttığını ortaya koymuştur. • İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi sonucu iş güvenliğinin sağlanması; yan etki olarak işyerinde verimlilik ve üretim artışına da yol açmaktadır.

4. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ • Özellikle iş kazaları işin akışını durdurarak üretimi kesintiye uğramakta ve maddi kayba neden olmaktadır. • Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) araştırmalarında üretimde kullanılan makine ve tezgahlarda koruma sistemlerinin geliştirilmesi ile iş güvenliğinin sağlanması sonucunda önemli ölçüde üretim artışının sağlandığını saptamıştır.

5. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ • İşyerinde risk değerlendirmesi yapmak mevzuat yönünde zorunlu olduğu gibi, işletmenin ve ülkenin geleceği açısından da oldukça önemlidir. • İşyerlerinde meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda büyük maddi kayıplar meydana gelmektedir.

6. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ • Halbuki, gerek iş kazaları gerekse meslek hastalıkları, nedenleri önceden belirlenerek alınacak tedbirlerle önlenebilecek vakalardır. • Önceden belirleme de uygulanan işlemlerin toplamına risk değerlendirmesi veya risk yönetimi diyebiliriz.

7. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ • Risk değerlendirmesi; İşyerlerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin, işçilere, işyerine ve çevresine verebileceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.

8. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ • Risk yönetiminin amacı; İş kazaları ve meslek hastalıklarını oluşturan nedenler ve bunları etkileyen faktörler ile ilgili mümkün olan en geçerli ve doğru bilgiyi toplayarak tehlikelerin ortaya çıkarılmasını ve kontrol önlemlerini belirlemek amacıyla bir güvenlik ağı kurmaktır.

9. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; • Ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki temel yasa olan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ülkemizce kabul edilmiş olan 155 ve 161 sayılı ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) sözleşmeleri de dikkate alınarak hazırlanmıştır.

10. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde:4 İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.

11. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; • a) İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Madde:5 • (1) İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. • (2) Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. • (3) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.

12. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; b) Gürültü Yönetmeliği Gereğince İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü Madde:9 Risk değerlendirmesi yapılırken, Gürültü Yönetmeliği’nin 6’ncı maddesi gereğince; gürültüye maruziyetin düzeyi, türü, süresi ve maruziyet sınır değerleri ile maruziyet etkin değerleri dikkate alınmak suretiyle, gürültünün risk gruplarına dahil işçilerin sağlıklarına olan etkilerini değerlendirmek zorundadır.

13. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; c) Titreşim Yönetmeliği Gereğince İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü Madde:6 Özellikle, titreşim veya tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil olmak üzere maruziyetin türü, düzeyi ve süresi, maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri ve mekanik titreşim ile işyeri veya başka bir iş ekipmanı arasındaki etkileşimden kaynaklanan ve işçinin güvenliğine tesir eden dolaylı etkileri belirleyerek risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdürler.

14. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; d) Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Gereğince İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü; • İşveren, işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit etmek ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden olumsuz etkilerini belirlemek üzere, risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.

15. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; • Risk değerlendirmesinde özellikle; kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları, imalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak malzeme güvenlik bilgi formu, maruziyetin türü, düzeyi ve süresi, kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı, mesleki maruziyet sınır değerlerive biyolojik sınır değerleri, alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi, önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçlarını değerlendirecektir.

16. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; e) Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik Gereğince İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü; Madde- 6: • İşveren, işyerinde risk değerlendirmesi yaparken patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alacaktır: a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı, b) Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,

17. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; c) İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri, d) Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü. Patlama riski, patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen diğer yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilecektir.

18. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; f)Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri HakkındaYönetmelik Gereğince İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü Madde 5: İşveren; kanserojen ve mutajen maddelere maruziyet riski bulunan işlerde çalışanların, bu maddelere maruziyet şeklini, maruziyet miktarı ve maruziyet süresini belirleyerek risk değerlendirmesi yaptırmak ve alınması gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerini tespit ettirmek yükümlüdür.

19. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; g) Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Gereğince İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü Madde:5; İşveren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda, asbestin türü ve fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkate alarak Asbestle çalışmalarda risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.

20. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; h) Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Gereğince İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü; Her işverenin, bu yönetmeliğin 8’inci maddesi gereğince; toplu koruma yöntemleri ile risklerin önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda, kişisel koruyucu donanımlardan işçilerin sağlık ve güvenlikleri için gerekli olanları Ek-I’de örneği verilen tabloya göre risk değerlendirmesini yapma yükümlülüğü bulunmaktadır.

21. Mevzuat yönünden işverenin risk değerlendirme yükümlülüğü; ı) Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik Gereğince İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü; Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir çalışmada işverenlerin, bu yönetmelik’in 5’inci maddesine gereğince; işçinin maruziyetinin türü, düzeyi ve süresi, zararlı biyolojik etkenlerin tümünün oluşturduğu tehlikeleri de dikkate alarak risk değerlendirmesi yapma zorunluluğu bulunmaktadır.

22. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ B- Sağlayacağı Psiko-sosyal Ve Ekonomik Yararlar Yönünden Risk Değerlendirmesi: Risk değerlendirmesi sadece yapılması zorunlu bir gereklilik olarak görülmemeli, işletmenin geleceği yönünden önemi üzerinde de durulmalıdır. Risk değerlendirmesi yapmak geleceğe yönelik projeksiyonların hazırlanmasına da ışık tutacaktır. Çünkü, risk değerlendirmesi iş verene, işletmenin durumu hakkında yeterli bilgi sağlayacak, üretimde sürprizle karşılaşma durumunu ortadan kaldıracak ve geleceğe güvenle bakmasına katkıda bulunacaktır.

23. Sağlayacağı psiko-sosyal ve ekonomik yararlar yönünden risk değerlendirmesi: 1-İşletmeye sağlayacağı yararlar: İş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik yapılacak bu çalışmaların sonucunda alınacak önlemlerle; a- İşletmenin sağlık giderleri azalacak, b- Tazminat giderleri azalacak, c- Güvenli çalışma ortamında verimlilik artacak, d- Üretimde kalite yükselecek, e- İşletme güven ve prestij kazanacak, f- Pazar payı yükselecek, g- Ekonomik yönden güçlü hale gelecek.

24. Sağlayacağı psiko-sosyal ve ekonomik yararlar yönünden risk değerlendirmesi: 2-Ülkeye sağlayacağı yararlar: a- Çalışanlardan hastalanan ve iş göremez durumuna düşenlerin sayısı azalacak, b- iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle Gayri safi milli hasılanın yaklaşık %3’ü kadar kayıp azalacak, bu elde edilen gelir ülke kalkınmasında kullanılacak c- Sağlık ve rehabilitasyon harcamaları azalacak, d- Bir bütün olarak toplum sağlık göstergeleri iyileşecek, e- Çalışma barışına katkı sağlayacak, f- Refah toplumuna dönüşümü hızlandıracak, g- Ülkemiz uluslararası alanda prestij kazanacaktır.

25. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk Yönetimi; Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda elde edilen veriler ışığında işletmede uygulanacak iyi bir risk yönetimi işletmenin sahip olduğu kaynakların, işletmede bulunan risklerden doğabilecek, iş kazası ve meslek hastalığı gibi olumsuz etkilerin önlenmesinde, güvenlik kültürünün yerleştirilmesinde, üretim süreçleri ve yapılanmada verimli olarak kullanılmasına dolayısıyla işletmenin atılım yapmasına büyük katkı sağlayacaktır.

26. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk Yönetiminin ana unsurları; • İşyerlerinde ortaya çıkabilecek risklerin belirlenmesi, • Bu risklerin işletme üzerindeki etkilerinin belirlenmesi, • Bu risklerin bertaraf edilmesi için gereken eylemlerin belirlenmesi, • Bunların doğuracağı etkilerin tahmin edilmesi, • Bu işlemler sonucunda elde edilenlerin, işletmelerin genel yönetiminde ve de ileriye yönelik planlamalarında kullanılması.

27. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk ve Risk Değerlendirme Kavramı; Risk yönetim sürecinde karşımıza çıkacak tehlike, risk,risk analizi ve risk değerlendirmesi kavramlarına açıklık getirmek konunun anlaşılmasını sağlayacaktır. ISO/IEC73’e ve OHSAS 18001’e göre Risk, “bir olayın gerçekleşme olasılığı ile, etkilerinin bir kombinasyonu” olarak tanımlanmaktadır.

28. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk ve Risk Değerlendirme Kavramı; Ancak ISO/IEC 73 standartına göre risk hem tehdit hem de fırsat olarak değerlendirilmekte, tehlikenin önceden fark edilmesinin işverenlerce bir fırsata dönüşebileceği ifade edilmektedir. Risk, ISO/IEC 73’de; zarar, kayıp, hedeflere ulaşamama, istenmeyen bir sonuçla karşılaşma olasılığı, ve gerçekleşmesi halinde bu olumsuz sonuçların oluşturacağı etki olarak tanımlanmaktadır. Ancak, her riskin gerçekleşmeyeceği olasılığı da dikkate alındığında veya doğru bir yönetimle, bir fırsatın da ortaya çıkabileceği kaçınılmaz bir gerçektir.

29. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk ve Risk Değerlendirme Kavramı; Risk Değerlendirme ise OHSAS 18001’de; riskin büyüklüğünü hesaplama ve riskin tolere edilebilir olup olmadığına karar verme yani riskleri makul bir seviyeye indirebilmek için gerekli tedbirlerin belirlenmesi ve bu tedbirlerin hangilerinin öncelikle alınması gerektiğine karar verilmesi işlemi olarak tarif edilmiştir.

30. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risk ve Risk Değerlendirme Kavramı; Çerçeve Direktif 89/391/EEC Sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi’nde (İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği) ise “İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin, işçilere, işyerine ve çevresine verebileceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla yapılması gerekli çalışmalar.” olarak tanımlanmıştır.

31. TEHLİKE Bir kişiye, maddeye,cihaza,işe veya işin yürütümüne; Hasar, kayıpzarar Verme potansiyeli olan her şey.....

32. TEHLİKE İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun

33. TEHLİKE • İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlem. (OHSAS-18001)

34. RİSK Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

35. RİSK “Risk tehlikelerden kaynaklanan bir olayın, meydana gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bir bileşkesidir. ”

36. RİSK “Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasınınciddiyet derecesinin birleşimi” (OHSAS 18001)

37. KABUL EDİLEBİLİR RİSK “Kuruluşun, yasal zorunluluklara ve kendi İSG politikasına göre, tahammül edebileceği düzeye indirilmiş risk.” (OHSAS 18001) Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesini, İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği

38. RİSK ANALİZİ Risk analizi, mevcut bilginin, tehlikelerin tanımlanması ve bireylere, topluma, mallara veya çevreye karşı risklerin tahmin edilmesi amacıyla sistematik biçimde kullanılmasıdır. IEC-1995

39. RİSK ANALİZİ Risk analizi ile tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti ve bu zarar, hasar veya yaralanmanın ortaya çıkma olasılığı belirlenir. Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.

40. RİSK DEĞERLENDİRMESİ Risk analizi sonucu belirlenen risklerin ağırlık oranlarının hesaplanarak derecelendirmesi ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilmesidir.

41. RİSK DEĞERLENDİRMESİ İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

42. RİSK DEĞERLENDİRMESİ Tehlikelerden kaynaklanan riskinbüyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses. (OHSAS-18001)

43. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi; İşyerlerinde mevcut olan yada dışarıdan gelebilecek tehlikelerin ve bu tehlikelerin çalışanlar, işyeri yada işin yürütümünde kullanılan makine, araç gereç ve ekipmanlarda oluşturabileceği zararların belirlenmesi için uygulanan süreçtir. Bu süreçte; • İşyerindeki tüm tehlikelerin belirlenmeli, • Risklerin (etkilerinin)ölçülmeli, • Risklerin kontrolü için alınacak önlemler seçilmelidir

44. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Olası Tehlike Kaynaklarına Örnekler; A- İşyeri yönetimi B- İşyeri seçimi C- Projelendirme Ç- İşletme içindeki tehlikeler D- Nihai ürün E- Çalışanlar

45. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ A-Yönetimden Kaynaklanabilecek Tehlikeler; • Yönetimin İş Sağlığı ve Güvenliği politikasının olmaması veya eksikliği, • İş Sağlığı ve İş Güvenliği ile ilgili bir hedefin olmaması veya hedefin tam belirlenmemesi, • Hedef belirlenmiş olsa bile, başarı oranının tespit edilmemesi, • Hedefe ulaşılmasını engelleyen unsurların tespit edilmemesi,

46. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ A-Yönetimden Kaynaklanabilecek Tehlikeler; • İşletmede sağlık ve güvenlik organizasyonunun bulunmaması,• • Varsa çalışma yöntemleri ve etkinliğinin değerlendirilmemesi, • Başarısızlıkların nedenlerinin araştırılmaması, • Yapılacak sağlık ve güvenlik yatırımlarına; a- Finansman sağlamama, (bütçe ayırmama, ya da yeterince ayırmama) b- Önemsememe yada öncelikli görmeme,

47. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ A-Yönetimden Kaynaklanabilecek Tehlikeler; • İşyerinde yapılan çalışmanın doğru olarak düzenlenmemiş olması, a- Çalışma saatleri, (sürenin uzunluğu) b- Rotasyon yapılmaması, c- Çalışma saatleri, (vardiyalı çalışma, kısmi süreli çalışma vb.) d- Çalışanın statüsü. (kısmi süreli çalışan, kaçak çalışan, sendikalı çalışan/çalışmayan)

48. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ B-İşyerinin Bulunduğu Bölgeden Kaynaklanabilecek Tehlikeler; • Heyelan veya göçük, • Sel baskını, • Çığ düşmesi, • Deprem, • Yangın (çevreden gelecek), • Meteorolojik şartlar(fırtına, kasırga,), • Yıldırım düşmesi, • Sabotaj.

49. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ C-Hatalı veya Eksik Planlama ve Projelendirmeden Kaynaklanabilecek Tehlikeler; • Proje dışı ilave tesis kurulması • Elle veya araçla taşımanın artması • Yıkıp yeniden yapmak zorunda kalınması • Isıtma, havalandırma ve enerji sistemlerine ilave yük getirmesi • Arıtma tesislerine ilave yük getirmesi

50. RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Ç-İşletme İçinden Kaynaklanan Tehlikeler; a-MEKANİK TEHLİKE KAYNAKLARI; • Pürüzlü, engebeli veya kaygan işyeri zemini, • Hareketli araç ve makineler, • Hareketli makine parçaları, • Keskin, yüzeyi çıkıntılı malzeme ve parçalar, • Sıcak veya soğuk yüzeyli malzeme ve parçalar, • Yüksekte çalışma ve tırmanma noktaları, • El aletleri,