Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu szkolnictwo.pl

1. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2. BUDOWA I FUNKCJE KORZENIA Agata Koprowska

3. KORZEŃ Korzeń jest podziemnym organem rośliny, który jako pierwszy rozwija się podczas kiełkowania nasienia.

4. FUNKCJE KORZENIA: • umocowanie rośliny w podłożu • pobieranie wody i soli mineralnych • gromadzenie substancji zapasowych • rozmnażanie wegetatywne • symbioza z bakteriami i grzybami

5. BUDOWA ZEWNĘTRZNA KORZENIA Korzeń dzieli się na kilka odcinków, tak zwanych stref, różniących się budową i pełnionymi funkcjami.

6. strefa korzeni bocznych strefa włośnikowa strefa wydłużenia stożek wzrostu korzenia czapeczka BUDOWA ZEWNĘTRZNA KORZENIA

7. BUDOWA ZEWNĘTRZNA KORZENIA W budowie zewnętrznej korzenia można wyróżnić cztery zasadnicze strefy. Są to kolejno (patrząc od szczytu korzenia): • strefa wierzchołkowa (stożek wzrostu) okryta czapeczką • strefa wydłużenia (elongacji) • strefa włośnikowa • strefa korzeni bocznych

8. Strefa wierzchołkowa (stożek wzrostu) • odpowiada za wzrost komórek • składa się z drobnych komórek, które stale się dzielą • otoczona warstwa komórek osłaniających , które tworzy czapeczkę

9. Strefa wydłużenia • w strefie tej występują intensywne podziały komórkowe oraz wzrost korzenia

10. Strefa włośnikowa • strefa różnicowania się • w strefie tej komórki różnicują się w skórkę, korę pierwotną, walec osiowy • w strefie tej komórki skórki tworzą cienkie wypustki – włośniki, które odpowiadają za pobieranie wody z gleby

11. Strefa korzeni bocznych • korzeń tworzy odgałęzienia boczne, odpowiadające za utrzymanie rośliny w podłożu • zawiera uformowane tkanki stałe

12. BUDOWA WEWNĘTRZNA KORZENIA • skórka • kora pierwotna • drewno • łyko

13. BUDOWA WEWNĘTRZNA KORZENIA skórka kora pierwotna śródskórnia okolica (perycykl) drewno wiązki przewodzące łyko walec osiowy miazga (kambium)

14. Skórka • najbardziej zewnętrzna warstwa korzenia • komórki ściśle przylegają do siebie • wytwarza włośniki które pobierają wodę z solami mineralnymi • Stanowi ochrone przed czynnikami zewnętrznymi

15. Kora pierwotna • Utworzona z komórek miękiszowych o cienkościennych ścianach, z licznymi przestworami międzykomórkowymi

16. Drewno • transportuje wodę do wyżej położonych oganów • naczynia drewna skupione są w centrum korzenia i w przekroju poprzecznym przypominają gwiazdę, między jej ramionami znajduj się komórki łyka.

17. SYSTEMY KORZENIOWE Istnieją dwa typy systemów korzeniowych: • system wiązkowy np. u traw • system palowy np. u sosny, róży

18. KORZENIE PRZYBYSZOWE Korzenie wyrastające w nietypowych miejscach rośliny, np. z boku łodygi lub na liściach. Ich zadaniem jest stabilizacja rośliny. Występują przede wszystkim u roślin rosnących w lasach tropikalnych gdzie podłoże jest bardzo podmokłe (np. u figowców, palm, filodendronów, pandanów).

19. MODYFIKACJE KORZENIA U niektórych roślin korzenie ulegają modyfikacją. Przekształcenia dotyczą dodatkowych, często nietypowych funkcji. Istnieją więc: • korzenie spichrzowe • korzenie podporowe • korzenie oddechowe • ssawki • korzenie powietrzne • korzenie czepne

20. pełnią funkcję organów magazynujących substancje pokarmowe, zapasowe; są grube i mięsiste – charakteryzują się silnie rozrośniętym miękiszem spichrzowym; występują u marchwi, buraka, pietruszki, selera, dalii Korzenie spichrzowe

21. występują u roślin rosnących nad brzegami wód chronią roślinę przed zatopieniem występują np. u kukurydzy, figowców, palm Korzenie podporowe

22. mają postać długich stożków, wyrastających na powierzchnię gleby lub wody; zapewniają dostęp powietrza do systemów korzeniowych zalanych wodą; występują u niektórych roślin klimatu ciepłego rosnących na terenach bagnistych, gdzie jest mało tlenu ; spotykane np. u cypryśnika błotnego i namorzynów Korzenie oddechowe

23. występują u roślin pasożytniczych i półpasożytniczych np. jemioła; roślina pobiera za pomocą ssawek wodę lub substancje odżywcze ze swojego żywiciela Korzenie ssawki

24. zwisające swobodnie w powietrzu umożliwiają pobieranie wody z powietrza, wchłaniają parę wodną występują u niektórych epifitów rosnących w lasach tropikalnych Korzenie powietrzne

25. charakterystyczne dla pnączy i epifitów; służą do przymocowywania się do gałęzi lub pni drzew wysokich, skał, murów lub ścian; obecne są np. u bluszczu pospolitego. Korzenie czepne

26. OSMOZA Woda wnika do korzenia dzięki osmozie. Proces ten polega na ruchu cząsteczek wody przez błony półprzepuszczlne z roztworu o niższym stężeniu do roztworu o stężeniu wyższym. Woda przepływa tak długo, aż stężenie wyrówna się, czyli liczba cząsteczek wody po obu stronach będzie taka sama. Na sktek osmozy woda przenika z gleby do włośników, w których stężenie rotworu jest wyższe. Nastęonie przepływa z nich do komórek leżących obok, któe zawieają mniej wody.

27. Bibliografia i netografia: • Podręcznik do biologii do gimnazjum ,, Plus życia 1,, M.Jefimow, M.Sęktas, wyd. Nowa era 2009; • Zeszyt ćwiczeń do biologii do gimnazjum ,, Plus życia 1,, M.Jefimow, M.Sęktas, wyd. Nowa era 2009; • Podręcznik do biologii do gimnazjum ,, Biologia XXI, cz.1 praca zbiorowa pod redakcja A.Jerzmanowskiego, wyd. WSiP 2003 • www.wikipedia.pl • encyklopedia multimedialna PWN • www.wiem.pl • Vademecum gimnazjalisty ,,Biologia,, • Szkolny przewodnik ,,Biologia,,