Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia)

2. Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) • Nazwa szkoły: • Gimnazjum im. Ireny Sendler w Lamkach • ID grupy: • 98/45_mf_g2 • Kompetencja: • Matematyczno-fizyczna • Temat projektowy: • W świecie dźwięków i ciszy • Semestr/rok szkolny: • Semestr II/2010/2011

3. Trudny wybór – mało czasu • Drugi semestr rozpoczynamy od wyboru nowego tematu. Chcieliśmy, aby był ciekawy, interesujący, no i taki, o którym nic nie wiemy, a chcemy się dowiedzieć o co chodzi? ;P. Tematów, które spełniały te kryteria było sporo. Ale w końcu wybraliśmy: • Na kolejnych zajęciach ostro braliśmy się do pracy. Miały one charakter organizacyjny  W świecie dźwięków i ciszy

4. Nasza szkolna orkiestra • Puste butelki, kieliszki, niby przedmioty codziennego użytku, a jednak stanowią one instrumenty. Jak to działa? • Nalewamy wodę do butelki, dmuchając w nią usłyszymy dźwięk raz wyższy raz niższy w zależności od tego ile było wody w butelce. • Nalewamy wodę do kieliszka, tym razem moczymy delikatnie palec i pocieramy o krawędź, również usłyszymy dźwięk. Im więcej wody tym dźwięk jest niższy i odwrotnie.

5. Jaką częstotliwość ma głos? • Urządziliśmy konkurs : kto osiągnie najwyższą częstotliwość głosu? • Anka F¹= 0,8kHz F²= 1,6kHz • Aga F= 1kHz • Gosia F= 2,3 kHz • A chłopacy musieli wydobyć najniższą częstotliwość głosu • Kuba F= 0,2 kHz • Dominik F= 0,3 kHz Śpiewająca Anka

6. Fale dźwiękowe to rodzaj fal ciśnienia. Należą one do podłużnych fal mechanicznych . Ośrodki, w których mogą się poruszać, to ośrodki sprężyste (ciało stałe, ciecz, gaz). Dźwięk jest falą podłużną. • Dźwiękimogą rozchodzić się zarówno w gazach jak i w cieczach i ciałach stałych. Rozchodzące się zaburzenie prowadzi do wytworzenia wrażenia słuchowego. Zakres częstości słyszalnych to wartości od około 16 lub 20 Hz do 20kHz. Powyżej 20 kHz to ultradźwięki, poniżej 20 Hz to infradźwięki. galaxxy69.blog.onet.pl

7. galaxxy69.blog.onet.pl amplituda- największe wychylenie ciała z położenia równowagi (A) okres- to czas, w którym ciało wykonuje jedno pełne drganie, tzn. przebywa drogę od jednego skrajnego położenia do drugiego i z powrotem (T) częstotliwość- to liczba drgań w jednostce czasu (f)

8. Podziałfal Fale poprzeczne Falepodłużne fizyka.ckumm.edu.pl fizyka.ckumm.edu.pl fale dźwiękowe w cieczach, gazach i ciałach stałych fale dźwiękowe w ciałach stałych

9. Prędkość dźwięku w ciałach stałych zależy w znacznym stopniu od naprężeń. W ciałach stałych fale dźwiękowe mogą być i podłużne i poprzeczne. W cieczach fale akustyczne są falami podłużnymi i polegają na przesuwaniu się zagęszczeń i rozszerzeń cząsteczek.

10. Fala harmoniczna Wzmocnienie dźwięku

11. Samolot nazywamy naddźwiękowym, jeżeli jest w stanie praktycznie przekroczyć prędkość dźwięku wynoszącą Mach 1 (340m/s). • Samoloty ponaddźwiękowe zwykle wyraźnie różnią się konstrukcją od samolotów poddźwiękowych. Rzuca się w oczy profil skrzydeł, które w samolotach naddźwiękowych są pod dużym kątem w stosunku do kadłuba i mają stosunkowo mniejszą siłę nośną. • Przekroczenie prędkości dźwięku jest kłopotliwe. Towarzyszy temu wyraźny wzrost oporu ruchu, nazywany barierą dźwięku. Samolot poruszający się z prędkością naddźwiękową wytwarza grom dźwiękowy, potężną falę uderzeniową. Concorde, czyli pasażerski samolot ponaddźwiękowy.

12. Ernst Mach (ur. 19 lutego 1838, zm. 19 lutego 1916) - fizyk i filozof austriacki. Zajmował się zjawiskami z zakresu mechaniki aerodynamiki,  optyki i termodynamiki. Od jego nazwiska nazwano liczbę Macha (skrót Ma). • Liczba Macha, mach (M, Ma) – liczba podobieństwa wyrażająca: • stosunek prędkości przepływu płynu w danym miejscu do prędkości dźwięku w tym płynie w tym samym miejscu. • stosunek prędkości obiektu poruszającego się w płynie do prędkości dźwięku w tym płynie niezakłóconym ruchem obiektu, czyli formalnie – w nieskończoności. • gdzie: • v – prędkość przepływu lub obiektu • a – prędkość dźwięku w płynie w danym miejscu lub – odpowiednio – w nieskończoności

13. Fala uderzeniowa – cienka warstwa, w której następuje gwałtowny wzrost ciśnienia gazu, rozchodząca się szybciej niż dźwięk. Fale uderzeniowe powstają podczas silnego wybuchu, ruchu ciała z prędkością ponaddźwiękową (np. samolot). • W powietrzu przelotowi intensywnej fali uderzeniowej w bliskiej odległości od źródła, towarzyszy wytworzenie charakterystycznej mgiełki (Obłok Prandtla- Glauerta), zjawisko to jest zauważalne gołym okiem w bezpośrednim otoczeniu samolotu poruszającego się z prędkością naddźwiękową Obłok Prandtla- Glauerta

14. Rezonansto zjawisko, które bierze się stąd, że prawie każdy układ mechaniczny ma możliwość drgania z charakterystyczną dla siebie częstością (lub częstościami); jeżeli więc popychać go z taką właśnie częstością (lub współmierną z częstością jego drgań własnych), czyli w rezonansie, to małą siłą można wzbudzić duże drgania • Rezonans zachodzi wówczas, gdy częstotliwość siły wymuszającej jest równa częstotliwości drgań własnych układu drgającego • Po czym można poznać, że zaszedł rezonans? • Po tym, że znacznie zwiększyła się amplituda drgań układu drgającego. • Gdyby nie rezonans, słuchanie muzyki byłoby niemożliwe. To właśnie dzięki temu zjawisku dźwięki nabierają siły. 

15. Rezonansem mechanicznym nazywamy zjawisko wzmocnienia drgań przy pobudzaniu układu drgającego z częstotliwością bliską częstotliwości jego drgań. Na rozciągniętej nić zawiesza się trzy odważniki, tak jak pokazano na rysunku. W ten sposób mamy przymocowane do tej samej bazy trzy wahadła. Jedno środkowe krótsze, dwa skrajne o takiej samej długości ( ale) Co zaobserwujemy jeśli jedno ze skrajnych wahadeł pobudzimy przez wychylenie do drgań? Obserwując drgania wahadła pierwszego zauważamy, że powoli gasną. Drugie, bliższe wahadło o długości nadal pozostaje w spoczynku, natomiast zaczyna drgać to dalsze, które ma długość identyczną z pierwszym  www.moskat.pl

16. Negatywne skutki rezonansu: • 1831 – most w pobliżu Menchesteru w Anglii zawalił się pod zaledwie 60 ludźmi • most w Angers – 280 żołnierzy • 7.11.1940 –cieśnina Tacoma w stanie Waszyngton (v = 17 m/s, A = 1,5 m f = 0,6 Hz) • trzęsienie ziemi w Meksyku we wrześniu 1985r • Pozytywne skutki rezonansu • rozhuśtanie huśtawki • wypchnięcie samochodu z dołka • strojenie radia i telewizora • strojenie gitary Dla konstruktorów maszyn i budowli drgania i rezonans oznaczają przede wszystkim problemy. Wibracje są szczególnie groźne dla mostów wiszących. Wiejący wiatr lub rytm kroków przechodzących ludzi mogą wywołać rezonans i drgania o niebezpiecznej amplitudzie. Lawinę może spowodować nawet mała wibracja cząsteczek powietrza. Z tego właśnie powodu lekkomyślne pokrzykiwanie w górach grozi śnieżną katastrofą, której doświadczyło już wielu turystów.

17. Rezonans magnetyczny wykorzystuje magnetyczne właściwości atomów, z których składa się wszystko, także ludzkie ciało. Do wykonania badania potrzebne jest silne pole magnetyczne, fale radiowe oraz komputer zamieniający dane na obrazy.  • W biochemii wykorzystuje się metodę rezonansu jądrowo magnetycznego – jest to metoda oznaczania zawartości wody i suchej substancji w produktach spożywczych. • Rezonans Magnetyczny jest szczególnie przydatny do oceny ośrodkowego układu nerwowego (mózgowia i rdzenia kręgowego), stawów i tkanek miękkich oraz narządów jamy brzusznej i miednicy. Metoda ta jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się techniką obrazową, która pozwala obecnie na ocenę morfologii i funkcji narządów.

18. Rezonans elektryczny polega na wzroście amplitudy napięcia lub prądu w obwodzie rezonansowym pod wpływem zewnętrznego prądu zmiennego o odpowiedniej częstotliwości. • Najprostsze układy rezonansowe to obwody typu RLC, zbudowane z opornika (R), cewki (L) i kondensatora (C). Obwody takie, podobnie jak układy mechaniczne, mają częstotliwości własne. Dzięki temu podłączenie źródła prądu zmiennego o odpowiednio dobranej częstotliwości (np. gniazdko elektryczne jest takim źródłem i daje prąd o napięciu 220V i częstotliwości 50 Hz) może doprowadzić do rezonansu. • Gitary elektryczne są instrumentami, które przekształcają drgania strun w napięcie elektryczne za pośrednictwem przetworników elektromagnetycznych. Dla wielu osób może to zabrzmieć zbyt skomplikowanie, więc mówiąc w skrócie - dźwięk gitary jest obrabiany przez elektronikę i można go skierować do dodatkowych wzmacniaczy, 

19. Głos ludzki jest wytwarzany przez wargi (struny) głosowe i wzmacniany w drogach głosowych. Składa się on z wielu harmonicznych, których amplitudy oraz częstości (barwa) silnie zależą od kształtu dróg głosowych i sposobu drgań warg głosowych. Dzięki temu możliwe jest wytwarzanie przez człowieka zróżnicowanych sekwencji dźwięków w postaci mowy. wersus.com.pl

20. Rodzaje głosów • żeńskie: sopran sopran koloraturowy sopran liryczny sopran dramatyczny mezzosopran mezzosopran liryczny mezzosopran dramatyczny alt kontralt Męskie: kontratenor tenor tenor liryczny tenor dramatyczny baryton baryton liryczny baryton dramatyczny bas-baryton bas bassoprofondo

21. Ciało człowieka-rezonator • W cieleczłowiekaistniejeszeregnaturalnychrezonatorów, któremodyfikujądźwiękkrtaniowy, zmieniającjegoskładoweczęstotliwościIstniejądwiegrupytakichrezonatorów: • Rezonatory grupy pierwszej nie posiadają możliwości zmiany swojego kształtu. Są to: jama nosowa i dodatkowe zatoki oboczne. • Rezonatory grupy drugiej, ważniejszeodrezonatorówgrupypierwszej, posiadajątakąmożliwość. Wrazzezmianąichkształtuzmieniasięichfunkcjaakustyczna. Zaliczamy do nich: rezonatoryklatkipiersiowej, przedsionekkrtani, jamęgardłaijamęustną.

22. Detekcja dźwięku • Detekcja to wykrywanie dowolnych sygnałów, np. elektrycznych, promieniowania, w tym np. jonizującego. Człowiek jest w stanie usłyszeć dźwięki o częstotliwościach od około 20 Hz do około 20kHz.Taki dźwięki nazywamy słyszalnymi. Dźwięki o niższych częstotliwościach powodują wyraźnie odczuwalne drgania ciała i są raczej odczuwalne niż słyszalne. Górna granica zakresu słyszalności jest cechą osobistą i obniża się wraz z wiekiem. Dla porównania nietoperze słyszą dźwięki w zakresie od 1 do 100kHz. Z częstościami dźwięku związana jest ściśle wysokość słyszanego tonu.Fala dźwiękowa o niskiej częstości jest słyszana jako głęboki i niski głos- bas. Przeciwnie, dźwięk o wysokiej częstości, wysoki i przenikliwy- sopran.

23. Ucho… • Ucho – narząd słuchu występujący jedynie u kręgowców. Najbardziej złożone i rozwinięte uszy występują u ssaków. Ucho odbiera fale dźwiękowe, przekształca je w drgania mechaniczne, a drgania w impulsy nerwowe. Odpowiada także za zmysł równowagi (błędnik). • Ucho składa się z trzech części: ucha zewnętrznego, ucha środkowego oraz ucha wewnętrznego. Ucho zewnętrzne i środkowe odpowiadają głównie za słuch, ucho wewnętrzne zawiera także elementy odpowiedzialne za równowagę. Kot rusza uszami aby okazać swoje uczucia.

25. Ucho zewnętrzne wychwytuje fale dźwiękowe, wzmacnia je i kieruje na błonę bębenkową. Składa się z małżowiny usznej, przewodu słuchowego zewnętrznego i powierzchni zewnętrznej błony bębenkowej. • Ucho środkowe to niewielka przestrzeń w czaszce wypełniona powietrzem. Jego zadaniem jest mechaniczne wzmocnienie i doprowadzenie fal dźwiękowych do ucha wewnętrznego (poprzez okienko owalne). Część drgań przechodzi też bezpośrednio na okienko okrągłe. W skład ucha środkowego wchodzi błona bębenkowa, trzy kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko, strzemiączko) oraz trąbka Eustachiusza, a także powierzchnia zewnętrzna okienka owalnego. • Ucho wewnętrzne to najbardziej skomplikowany odcinek narządu słuchu. Składa się ono z przestrzeni wewnątrz kości czaszki, zwanych błędnikiem kostnym. W jego wnętrzu mieści się błędnik błoniasty wypełniony płynem. Część błędnika przylegającego do ucha środkowego to przedsionek. Łączą się z nim ślimak i kanały półkoliste. Kanały półkoliste służą do rejestrowania zmian położenia ciała; są narządem zmysłu równowagi. W skład wchodzą: ślimak, trzy kanały półkoliste i nerw słuchowy.

26. Słuch– zmysł umożliwiający odbieranie fal dźwiękowych. Narządy słuchu nazywa się uszami. Słuch jest wykorzystywany przez organizmy żywe do komunikacji oraz rozpoznawania otoczenia. • Fale dźwiękowe: Przez powietrze docierają do małżowiny usznej, następnie przewodem słuchowym zewnętrznym do błony bębenkowej. Pod wpływem drgań powietrza błona bębenkowa porusza przylegający do niej młoteczek. Drgania z młoteczka są przekazywane na kowadełko i strzemiączko, za pośrednictwem okienka owalnego trafiają do ucha wewnętrznego, gdzie drgania są zamieniane na impulsy nerwowe, które nerwem słuchowym docierają do ośrodków słuchowych w korze mózgowej. • Próg słyszalności u człowieka wynosi 0 dB • Natomiast próg bólu u człowieka wynosi 140 dB

27. Poziomy natężenia przykładowych źródeł dźwięku: • 10 dB– szmer liści przy łagodnym wietrze • 20 dB– szept, cichy ogród • 30 dB– bardzo spokojna ulica bez ruchu kołowego • 40 dB– szmery w mieszkaniu, darcie papieru • 50 dB– szum w biurach • 60 dB–90 dB– odkurzacz • 70 dB– wnętrze głośnej restauracji • 80 dB– głośna muzyka w pomieszczeniach, klakson • 100 dB– motocykl bez tłumika • 120 dB– śmigło helikoptera w odległości 5 m • 160 dB– wybuch petardy • 190 dB– prom kosmiczny • 220 dB– bomba atomowa • 300- 350 dB(huk był słyszalny z odległości 5000 km) – wybuch wulkanu Krakatau – prawdopodobnie najgłośniejszy w historii wyemitowany dźwięk na Ziemi

28. Pętla indukcyjna • Pętla indukcyjna, zwana także pętlą induktofoniczną, jest to urządzenie współpracujące z indywidualnymi aparatami słuchowymi. Składa się ono z: • ­- wzmacniacza elektroakustycznego wyposażonego w mikrofon lub zespół mikrofonów, a także wejścia dla innych urządzeń technicznych, które emitują dźwięki (radio, telewizor, magnetofon, odtwarzacz kompaktowy itp.), • - otaczającego pomieszczenie lub jego część odpowiednio dobranego przewodu, zazwyczaj miedzianego, zamkniętego w pętlę.

29. W czasie pracy wzmacniacza, wewnątrz obwodu pętli oraz w jego bezpośrednim sąsiedztwie wytwarza się zmienne pole elektromagnetyczne. Pole to jest odbierane i przetwarzane na dźwięk przez znajdujące się w jego zasięgu indywidualne aparaty słuchowe wyposażone w funkcję odbioru indukcyjnego (zazwyczaj oznaczaną na aparacie literą T). Pętle indukcyjne są instalowane w salach dydaktycznych dla osób z wadą słuchu oraz w innych pomieszczeniach, z których korzystają osoby słabo słyszące. • ZASTOSOWANIA PUBLICZNE • Przykładem są pętle zainstalowane wtakich miejscach jak: recepcje, stanowisko obsługi petentów, kasy, punkty informacyjne, kina, teatry, sale konferencyjne, sale wykładowe, kościoły. ZASTOSOWANIA DOMOWE Istnieją małe przenośne pętle induktofoniczne nie posiadające własnego wzmacniacza, a korzystające z nadwyżek mocy urządzenia, które obsługują (np. telewizor).

30. Elementy odpowiedzialne za słuch • * Okienko owalne (przedsionka) – błona stykająca się bezpośrednio ze strzemiączkiem, ułatwiająca przejście drgań z ucha środkowego do wnętrza ślimaka. Drgania przechodzą do schodów przedsionka, czyli zewnętrznej komory ślimaka. • * Okienko okrągłe – błona nie stykająca się z zewnątrz z żadną z kostek, ale również mogąca przekazywać (nie wzmocnione) drgania do wnętrza ślimaka. Stanowi wyłom stykający się ze schodami ślimaka (środkowa komora ślimaka). • * Ślimak – najważniejsza część ucha wewnętrznego, z wyglądu przypominająca muszlę ślimaka. Jest to długi, zwężający się kanał kostny, zwinięty spiralnie i wypełniony w całości płynem, w którym zawieszone są otolity (kryształki CaCO3). W środku przedzielony jest dwoma błonami – błoną podstawową i błoną Reisnera (inaczej przedsionkową). Dzielą one ślimaka na trzy komory nazywane schodami przedsionka, ślimaka i bębenka. Wewnątrz schodów ślimaka znajduje się narząd Cortiego, który zamienia pobudzenia znajdujących się na nim rzęsek w impulsy nerwowe. Zniszczenie narządu Cortiego powoduje całkowitą głuchotę.

31. Narząd cortiego • Narząd Cortiego, narząd spiralny – właściwy narząd słuchu znajdujący się w ślimaku w przestrzeni zwanej schodami środkowymi (przewód ślimakowy). Rozciąga się on wzdłuż przewodu ślimakowego poza jego częścią zwaną kątnicą przedsionkową. Położony jest na błonie podstawnej. Przypomina "wał", który po swojej wewnętrznej stronie zwrócony jest w kierunku bruzdy (blaszki) spiralnej wewnętrznej. Przyśrodkowo od narządu znajduje się rąbek spiralny).

32. Wady słuchu • Wady słychu wrodzone np. • zespół Ushera, • zespół Waardenburga. • rozszczepy podniebienia • Wady słuchu nabyte np. • oddziaływanie związków ototoksycznych (chinina, arsen) • urazy czaszki. • powikłanie po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych 

33. Słuch człowieka - podstawowe dane

34. Ochronniki uszu Nauszniki przeciwhałasowe składają się z dwóch czasz tłumiących, które obejmują małżowiny uszne i przylegają do głowy miękkimi poduszkami uszczelniającymi wypełnionymi zwykle pianką ze sztucznego tworzywa lub cieczą. • Ochronniki słuchu są najprostszym i najszybszym sposobem ochrony narządu słuchu przed skutkami oddziaływania hałasu. • Ochronniki słuchu dzieli się na: • *nauszniki przeciwhałasowe • *wkładki przeciwhałasowe. Wkładki przeciwhałasowe są to ochronniki słuchu noszone w zewnętrznym kanale słuchowym lub w małżowinie usznej. Są one przeznaczone do szczelnego zamknięcia kanału słuchowego

35. Zjawisko dopplera • Christian Andreas Doppler(ur. 29 listopada 1803 r. w Salzburgu, zm. 17 marca 1853 r. w Wenecji) - austriacki matematyk i fizyk. Doppler jako pierwszy zaobserwował i opisał zjawisko nazwane potem od jego nazwiska efektem Dopplera.

36. Efekt Dopplera powoduje zwiększenie się fali dźwiękowej lub świetlnej zbliżającego się źródła pojazdu i zmniejszenie się jej dla źródła oddalającego się, czyli polega na pozornej zmianie częstotliwości fal wysyłanych przez źródło, w wyniku względnego ruchu obserwatora i źródła.

37. Dźwięk jadącej karetki najpierw jest wysoki, kiedy jest ona daleko, obniża się stopniowo, w miarę zbliżania karetki i staje się niski, oddalając się. http://sniezek.pl/fizyka/lekcje/ph14pl/dopplereff_pl.htm

38. Na efekcie Dopplera opiera się zasada działania radaru dopplerowskiego. Gdy fale radiowe odbijają się od ruchomego obiektu, ich częstotliwość postrzegana przez nieruchomego obserwatora jest zależna od prędkości ruchu. • Meteorologiczne radary dopplerowskie stosowane są do wykrywania ruchu chmur i powietrza, dostarczając dane do obserwacji i prognozowania pogody. Dzięki takim pomiarom można wcześniej ostrzec ludność zagrożoną przez gwałtowne zjawiska atmosferyczne, takie jak burze fronty atmosferyczne i tornada. Obraz z radaru dopplerowskiego przedstawiający Huragan Katrina. Kolor czerwony pokazuje ruch oddalający się od radaru, a zielony przybliżający się.

39. Zastosowania efektu dopplera • Zmiana barwy światła pochodzącego z oddalających się galaktyk • Efekt Dopplera obserwowany dla światła gwiazd ma ogromne zastosowanie w astronomii. Światło gwiazdy charakteryzuje się liniami widmowymi zawartych w nich atomów. Jeżeli gwiazda oddala się (ucieka) od obserwatora, to linie widmowe będą przesunięte w kierunku czerwieni (większych długości).Gdy na początku XX w. astronomowie zaczęli obserwować światło galaktyk okazało się, że wszystkie one mają linie widmowe przesunięte ku czerwieni. Oznacza to, że gwiazdy te oddalają się od nas, Na dodatek, im dalej galaktyka się znajduje, tym szybciej od nas ucieka, a jej światło jest bardziej przesunięte w kierunku większych długości fali (czerwone). Pomiary te doprowadziły do sformułowania prawa Hubble'a oraz teorii rozszerzającego się wszechświata. Zmiana barwy światła pochodzącego z oddalających się galaktyk

40. W obrazowych badaniach diagnostycznych cenną informacją jest nie tylko kształt anatomicznych struktur, lecz także kierunek i prędkość poruszania się tkanek. Ruch takich płynów ustrojowych jak krew można obserwować mierząc zmiany częstotliwości oraz fazy fal dźwiękowych odbitych od płynącej cieczy. • Udoskonaleniem konwencjonalnych aparatów ultrasonograficznych było wprowadzenie ultrasonografii dopplerowskiej. Jeżeli głowica ultradźwiękowa potrafi rejestrować nie tylko opóźnienie echa wysyłanego dźwięku, lecz również jego częstotliwość, wtedy na obrazie diagnostycznym można umownymi kolorami zobrazować ruch organu lub płynu ustrojowego. • Dla kardiochirurgów bardzo ważne jest określenie nie tylko struktury anatomicznej serca, ale również prędkości i kierunku ruchu krwi przepływającej w tej biologicznej pompie. Obraz ultrasonografii dopplerowskiej płodu (niebieski- tętnice, czerwony – żyły)

41. Fale sejsmiczne • Fale sprężyste rozchodzące się w Ziemi, powstałe wskutek trzęsień ziemi, wywołane przez eksplozję materiałów wybuchowych lub powodowane działalnością górniczą. • Wyróżniamy dwa typy fal sejsmicznych: • fale objętościowe, • fale powierzchniowe.

42. 1. fale objętościowe, rozchodzące się wewnątrz Ziemi: • podłużne- cząsteczki ośrodka drgają wzdłuż kierunku rozchodzenia się fali, modelem fal podłużnych może być ściskana i rozciągana sprężyna. • poprzeczne - cząsteczki ośrodka drgają poprzecznie do kierunku rozchodzenia się fali, modelem fal poprzecznych może być sznur, na którym generowane są fale poprzez ruch ręki w kierunku prostopadłym do kierunku napięcia sznura.

43. 2. fale powierzchniowe, rozchodzące się po powierzchni Ziemi są najbardziej katastrofalne w skutkach.

44. Jak zajrzeć do wnętrza ziemi? • Jak zajrzeć do wnętrza Ziemi? Z jakich skał, minerałów jest zbudowana nasza planeta? Jest to pytanie, której nurtuje człowieka od bardzo dawna. Bezpośrednio możemy zbadać tylko warstwy przypowierzchniowe: w odkrywkach geologicznych, skały które w trakcie procesów tektonicznych zostały wyniesione na powierzchnię lub dzięki wierceniom geologicznym. Najgłębsze wiercenia dochodzą jednak do około 10 km w głąb, a na powierzchni możemy obserwować skały wyniesione nawet z głębokości 80 km, ale co jest głębiej? Nie mając możliwości zajrzeć bezpośrednio do wnętrza Ziemi, zostają nam tylko metody pośrednie. Na początku XX wieku zauważono, że fale sejsmiczne generowane w czasie trzęsień ziemi niosą informację o jej budowie. Na podstawie czasów przejścia przez Ziemię fal sejsmicznych i ich amplitud rejestrowanych na powierzchni możemy próbować odtwarzać rozkłady prędkości fal we wnętrzu Ziemi, a co za tym idzie własności materiału, z którego jest zbudowana.

45. Prędkości fal podłużnych we wnętrzu Ziemi przyjmują następujące wartości: • • skorupa: około 2.0-7.4 km/s, • • płaszcz: około 7.6-13.7 km/s, • • jądro zewnętrzne: około 8.9-10.4 km/s • • jądro wewnętrzne: około 11.3 km/s. • Prędkości fal poprzecznych są około dwa razy mniejsze.

46. Ultradźwięki w medycynie • Zastosowanie techniki ultradźwiękowej w medycynie rozpoczęto w latach czterdziestych wykorzystując początkowo reflektoskopy (defektoskopy) opracowane do wykrywania wad materiałowych. W medycynie ultradźwięki mogą być wykorzystywane do leczenia np. w okulistyce do leczenia chorób oczu, i w diagnostyce medycznej; w położnictwie, kardiologii, onkologii itp. Ultradźwięki o określonych częstotliwościach mogą się rozchodzić w tkankach miękkich i kostnych. defektoskop

47. Echoencefalograf i lfd • Badanie EEG jest badaniem czynności mózgu, które przeprowadza się za pomocą aparatu nazywanego Elektroencefalografem. Aparat ten zapisuje zmiany elektryczne, które powstają w milionach komórek nerwowych mózgu. Taki zapis wskazuje przyczynę dolegliwości. Badanie nie jest bolesne, nie jest szkodliwe, bowiem w czasie badania zapisuje się wyłącznie czynność mózgu podobnie jak w czasie EKG zapisuje się czynność serca. Dopplerowski przepływomierz laserowy (LFD)- jest urządzeniem wykorzystującym promienie laserowe. Skierowane na powierzchnię badanej tkanki ulegają odbiciu, absorpcji i rozproszeniu na stałych i ruchomych elementach tkanki.

48. Echolokacja – system określania położenia przeszkód lub poszukiwanych obiektów w otoczeniu z użyciem zjawiska echa akustycznego. Metoda stosowana przez niektóre zwierzęta (nietoperze, walenie, ptaki) do nawigacji, wykrywania i chwytania zdobyczy oraz w komunikacji międzyosobniczej. Znane są również przypadki wykorzystania echolokacji przez ludzi, głównie niewidomych. Urządzenie stosujące echolokację w nawigacji morskiej to echosonda lub sonar. Termin echolokacja wprowadził w 1944 Donald Griffin, amerykański zoolog zajmujący się badaniem nietoperzy. http://przyroda.polska.pl/multimedia/presentation,Echolokacja_czyli_jak_nietoperz_widzi_przy_pomocy_dzwiekow,id,251439.htm

49. INSTRUMENTY MUZYCZNE …CZYLI SPOSOBY WYWOŁYWANIA DŹWIĘKÓW

50. Podział konwencjonalnych instrumentów muzycznych ze względu na sposób wywoływania dźwięku