Bijzondere Jeugdbijstand in Vlaanderen

1. Bijzondere Jeugdbijstand in Vlaanderen Staf Wouters Teamverantwoordelijke Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Brussel en Halle/Vilvoorde

2. Bijzondere jeugdbijstand in Vlaanderen • Algemeen wettelijk kader • Beknopte geschiedenis • Decreten Bijzondere Jeugdbijstand • Overgang van vrijwillige naar gedwongen hulpverlening • Doorverwijzing van gedwongen naar vrijwillige hulpverlening • Situering van het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg binnen de bestuurlijke organisatie • Werking van het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg, organisatie van de hulpverlenging • Bespreking/vragen

3. Algemeen wettelijk kader • Federaal: belangen van de federale staat • De Gemeenschappen: persoonsgebonden materies • Sociale bescherming • Gerechtelijke bescherming • Organisatie per gerechtelijk en per bestuurlijk arrondissement Gevolgen voor bevoegdheden: woonplaats van de minderjarigeis bepalend

4. Beknopte geschiedenis van kinder-en jeugdbescherming Wet op de kinderbescherming • 1912: Strafrechtelijke minderjarigheid tot 16 jaar • Nieuwe magistraat: jeugdrechter Wet op de jeugdbescherming • 8 april 1965 (Jeugdbeschermingscomité) • Strafrechtelijk minderjarig tot 18 jaar • Minder ontzetting uit ouderlijke macht • Splitsing tussen gerechtelijke en sociale jeugdbescherming Jeugdbescherming wordt vervangen door jeugdbijstand (decreet van 27/6/85) Ontstaan Comité voor Bijzondere Jeugdbijstand

5. Decreten Bijzondere Jeugdbijstand Vrijwillige hulpverlening: Comité voor Bijzondere Jeugdbijstand (CBJ) Tussenkomst bij problematische opvoedingssituaties (POS) • Toegang via: cliënten en doorverwijzers (CLB, Parket, VK, jeugdpolitie, sociale diensten,…) • Uitwerking en opvolging van hulpverlening: consulenten van de sociale dienst van het Comité voor Bijzondere Jeugdbijstand

6. Decreten Bijzondere Jeugdbijstand Gedwongen hulpverlening: Sociale Dienst bij de Jeugdrechtbank (SDJ) Tussenkomst bij als misdaad omschreven feiten (MOF) problematische opvoedingssituaties (POS) • Toegang via parket jeugdzaken • Maatregel door de jeugdrechter • Uitwerking en opvolging van de hulpverlening door de consulenten van de Sociale Dienst Jeugdrechtbank

7. Decreten Bijzondere Jeugdbijstand Het beleid van de Vlaamse regering voor Bijzondere Jeugdbijstand wordt gekenmerkt door: • Uitdrukkelijke scheiding van gedwongen en gerechtelijke hulpverlening • Rechten van de minderjarige: - gehoord worden onder 12 jaar - toestemming vanaf 12 jaar • Subsidiariteitsbeginsel: - minst ingrijpende maatregel eerst - alleen gerechtelijke hulpverlening wanneer vrijwillige niet meer mogelijk is

8. Decreten Bijzondere Jeugdbijstand • Differentiatie van het hulpaanbod: - op een individuele hulpvraag wordt een gepast antwoord gegeven - screening van de hulpvraag - van ambulante naar residentiële hulpverlening • Gezinsgerichte werking: - het gezin draagt de primaire verantwoordelijkheid - gezinsgerichte werking wordt vooropgesteld

9. Overgang van vrijwillige naar gedwongen hulpverlening Bemiddelingscommissie (geen beroepscommissie) Commissie waarbij via bemiddeling getracht wordt de vrijwillige hulpverlenging te behouden • Toegang door consulent/cliënt/voorzieningen, maar ook Parket Jeugdzaken • Mogelijkheden: - behoud vrijwillige hulpverlening - doorverwijzing naar het Parket Jeugdzaken - uit handen geven

10. Doorverwijzing van gedwongen naar vrijwillige hulpverlening Dit kan op twee manieren: (het gaat hier steeds over POS) • Vraag tot tussenkomst van het Parket Jeugdzaken, rechtstreeks aan het CBJ(op basis van art. 4 ten 2e van het decreet) Dit gebeurt meestal aan de hand van een PV van de politie • Vraag tot tussenkomt van het Parket Jeugdzaken via de Bemiddelingscommissie - op basis van art. 22 ten 2e van het decreet: doorverwijzing van het Parket Jeugdzaken met hoogdringende maatregel - op basis van art. 4 ten 2e van het decreet: doorverwijzing Parket Jeugdzaken

11. Situering van het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg binnen de bestuurlijke organisatie • 1 CBJ per bestuurlijk, 1 SDJ per gerechtelijk arrondissement • CBJ en SDJ vallen onder de bevoegdheid van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin • Vlaamse Overheid, IVA Jongerenwelzijn, Markiesstraat 1, 1000 Brussel • Regio Brussel Hoofdstedelijk Gewest en Vlaams Brabant Leuvenseplein 12, 1000 Brussel Zijn hier gehuisvest: Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Brussel en Halle/Vilvoorde Sociale Dienst bij Jeugdrechtbank Brussel (regio Halle-Vilvoorde valt hieronder) Preventieteam Multidisciplinair team Regiomanager

12. Werking van het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Comité 6 Bureauleden: - aangesteld door de bevoegde minister, - vertegenwoordigers van de maatschappij - mee verantwoordelijk voor de uitvoering van de hulpverlening o.l.v. een voorzitter Sociale Dienst O.l.v. een teamverantwoordelijke Voor Halle-Vilvoorde 8 consulenten, georganiseerd per regio (gemiddeld 6O dossiers per consulent)

13. Werking van het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Bijzondere De hulpverlening van het CBJ plaatst zich op een tweede lijn na het hulpaanbod van bijvoorbeeld algemeen welzijnswerk, Kind en Gezin, CLB, jeugdpolitie,…waarbij de tussenkomt van het CBJ een meerwaarde Kan bieden, of hulpverlening in 1e lijn onvoldoende is. Jeugdzorg Hulpverlening voor jongeren (0 tot 18 jaar, verlenging mogelijk tot 21 jaar) waarbij sprake is van een langdurige en ernstige crisis in de opvoedingssituatie tussen ouders en kinderen, die de ontplooiingskansen van de jongere in gevaar brengt. De tussenkomst van het CBJ gebeurt op vrijwillige basis, maar is niet vrijblijvend! aanklampende hulpverlening vanuit een maatschappelijke noodzaak Begrippen:aanklampend/tempo van de cliënt/maatschappelijke noodzaak

14. Organisatie van de hulpverlening De hulpverlening verloop via hulpverleningsprocessen: • Aanmelding (eerste selectie door de permanentie - intakegesprek op CBJ door consulent van permanentie - instroomoverleg op teamvergadering (wekelijks) binnen 10 dagen - doorverwijzing of toewijzing consulent • Case-onderzoek - prescreening – screening – diagnose – indicatiestelling – hulpvoorstel - Case-overleg (tweewekelijks): mogelijkheid tot verdieping in context en profiel - voorstelling maatregel op Bureauvergadering • Case-management - organiseren hulpverlening - opvolgen hulpverlening - evalueren van de hulpverlening - afsluiten van de hulpverlening