GENEL İLETİŞİM

1. GENEL İLETİŞİM Y.Doç.Dr. Ünal UYSAL

2. İLETİŞİM NEDİR ? • TANIM 1: İletişim sözcüğü, Latince kökenli “communication” sözcüğünün karşılığıdır. Birbirlerine ortamdaki nesneler, olaylar, olgularla ilgili değişmeleri haber veren, bunlara ilişkin bilgilerini birbirine aktaran, aynı olgular, nesneler, sorunlar karşısında benzer yaşam deneyimlerinden kaynaklanan, benzer duygular taşıyıp bunları birbirine ifade eden insanların oluşturduğu topluluk ya da toplum yaşamı içinde gerçekleştirilen tutum, yargı,düşünce, duygu bildirişimlerine iletişim diyoruz.

3. İLETİŞİM NEDİR ? • TANIM 2: İletişim, belli bir coğrafya parçasında aynı doğa koşulları içinde varlıklarını sürdürmek için araç ve gereçler bulan, bu konuda çeşitli bilgiler üretmiş bulunan, bunları belirli iş bölümleri yöntemlerine göre kullanan, kendi aralarındaki bu iş bölümünden kaynaklanan farklılaşmaları haklılaştırmak için çeşitli değerler ve inançlar üreterek toplumun farklı kesimlerini ortak üst kimlikler içinde kaynaştırmayı amaçlayan insanların etkinliğidir.

4. İLETİŞİM NEDİR ? • TANIM 3: Modern sözlükler, örneğin Ana Brittanica (1988) iletişimi, “bireyler arasında ortak bir simgeler sistemiyle gerçekleştirilen anlam ve bilgi alışverişi” ve TDK Öztürkçe Sözlük (1975), “kişiler arasında duygu, düşünce, bilgi, haber vb. bakımından karşılıklı alışveriştir” şeklinde tanımlanmaktadır.

5. İLETİŞİM NEDİR ? • TANIM 4: Akademisyenlerin ve araştırmacıların genel olarak paylaştıkları tanımlarda ise, “bilgi, düşünce ve tutumların ortak semboller sistemi aracılığıyla kişiler veya gruplar arasında değiş tokuş edildiği bir süreç”, “fikir ve bilginin herkesçe aynı şekil ve değerde anlaşılır hale getirilmesi, paylaşılması ve karşılıklı etkinin sağlanmasıdır” şeklinde değerlendirilmektedir.

6. İletişimin Tarihi Gelişimi

7. İletişimin Tarihi Gelişimi

8. İletişimin Tarihi Gelişimi

9. İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ • İnsanlar arası iletişimler temel olarak duygu ve düşünce alışverişini yürütme düzenleridir. Burada ana öğe “anlamak” tır. İletişimi kuran ve başlatan kişi kendisini, duygu ve düşünce dünyasını, ilişkilerini, ilişkilerinin kendisindeki karşılıklarını açıklamak ve karşısındakine iletmek ister. Kişilerin anlatma eylemlerinin iletişim açısından amacı “anlaşılmak”tır. • İletişimde anlaşmaya zemin hazırlayacak ve anlaşmayı kolaylaştıracak bazı özellikler vardır.

10. İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ • İLETİŞİMDE İLK DAKİKANIN ÖNEMİ • İLETİŞİM BİLGİ ALIŞ VERİŞİ DEĞİLDİR • İLETİŞİM KİŞİYLE DEĞİL KİŞİYE YAPILIR • İLETİŞİM BİR BÜTÜNDÜR

11. İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ • İLETİŞİMDE İLK DAKİKANIN ÖNEMİ • Karşı karşıya gelen iki kişi arasındaki ilk etkileşim, iletişim sürecinin önemli bir belirleyicisidir. Bu etkiyi oluşturan faktörler, karşılaşılan kişinin beden dilinden, kullandığı kelimelere ve kişinin taşıdığı bütün aksesuarlardan içinde bulunduğu fizikİ ortam nesnelerine kadar geniş bir dağılım gösterir. İşte bütün bu faktörlerin bileşkesi “algılayan kişinin” değerlerinde bir yer bulur ve o çerçeve içerisinde yorumlanır. Algılayanın kişisel özellikleri toplumsal normları ile kalıplaşmış olan yargılar, etkileşim verilerine bağlı olarak iletişimin ilk anında bir “karar” verdirir ve insan karşısındaki kişiye zihninde bir etiket yapıştırır. Bu karar olumlu veya olumsuz olabilir.

12. İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ “Duruşundan hiç hoşlanmadım”, “Bakışını sevmedim”, “bir görüşte kanım ısındı”, “ben onu gördüğüm an işe yaramaz olduğunu anlamıştım” gibi değerlendirmeler, o kişi ile gelişecek iletişimin temelini oluşturur. Yalnız bu kararlar her zaman böylesine açık ve bilinçli olmayabilir. Kişi bunları bilinç düzeyine çıkarsa da, ilk algılarımızın oluşturduğu yargının, iletişim biçimimizde ve o kişiye atfettiğimiz değerde önemli bir rol oynadığı bilinir.

13. İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ • İLETİŞİM BİLGİ ALIŞ VERİŞİ DEĞİLDİR İnsanlar arası iletişim sadece bir bilgi alışverişi değildir. Duygu ve düşüncelerin bir bilgi olarak aktarılmasındaki eylemler ve bu eylemlerin biçimi iletişimin özünü yapılandırır. Bu, iletişimin evrensel yönüdür. Bilgiyi veriş biçimi, bir başka deyişle, sözlerin bedendeki karşılıkları, iletişimi değerlendirmemizde ikinci önemli noktadır. İletişimde bilgilenmek ve öğrenmek “anlamak” değildir. İletişimin ana amacı anlayarak kavramaktır. Kelimelerin sözlük anlamlarını ya da sizde çağrıştırdıkları anlamlar, karşımızdaki kişinin eylem biçimleri ile değerlendirmek doğru iletişime imkan verir. Kendimizden farklı olabilecek bir dünyanın anlamlarını tanımaya açık olabildiğimiz oranda, karşımızdaki insanın dünyasını kavramaya yönelebiliriz.

14. İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ • İLETİŞİM KİŞİYLE DEĞİL KİŞİYE YAPILIR İletişim başka bir kişiyle birlikte yapılandırılan bir süreçtir. İletişim, onu oluşturan bireylerden birinin aktif oluşu, diğerinin ise bu eylemi seyredişi ile kurulamaz. Eğer alıcı kişi hazır değilse, iletişim yolu tıkanır. Böyle bir ilişki; düşündüğümüz anlamda doğru ve sağlıklı bir anlama ve anlaşma doğurmaz. Mesajları verenin duygu ve düşünceleri, iletişim sürecinin her hangi bir yerinde sözü edilen konunun tamamen dışındaki duygu ve düşüncelerle kesilebilir.

15. İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ • İLETİŞİM KİŞİYLE DEĞİL KİŞİYE YAPILIR Kısacası iletişimden söz edebilmek için ortak bir platformda buluşmaya gerek vardır. Bu ortak platformda en az iki kişi, ortak paylaşım içinde iletişimi sürdürebilir. İnsanların fizik varlıklarıyla aynı ortamda bir arada olmaları iletişim içinde oldukları anlamına gelmez. İletişim süreci mesajı veren ve alanların iletişimde aktif rol almalarıyla devam eder. Aynı ortamda birbirlerine sırtını dönmüş iki kişi arasında da bir iletişim söz konusudur. Ancak bu anlamaya ve anlaşmaya dönük bir iletişim olmayıp, birbirini reddetmeye dönük bir iletişimdir.

16. İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ • İLETİŞİM BİR BÜTÜNDÜR İletişimi kelimeler, eller, gözler gibi bütünlüğünden soyutlayarak ve süreçteki bir kesite bakarak değerlendirmeye çalışmak bizi yanıltabilir. Sözsüz iletişim işaretlerini veya sözlü iletişim içeriğini tek tek değerlendirerek sonuçlara varmak yanıltıcı olabilir. İletişim biçimindeki bütün özellikler ve iletişim süreci, iletişimin birbirinden ayrılmayan parçalarıdır.

17. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER

18. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • iletişimi başlatan kişi, • anlam kodlama, • mesaj, • iletişim biçimi, • gönderme becerileri, • alıcı kişinin özellikleri • geri bildirim

19. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • Verici kişi (KAYNAK) İletişim süreci içerisindeki kişilerden, iletişimi başlatan kişiye verici kişi denir. Verici, herhangi bir durumda diğer insanlara düşünce ve duygularını aktarma girişiminde bulunan kişidir. Bu nedenle “verici” kendi duygu ve yaşantılarını, alıcı durumunda olanların bütün duyularına ulaşabilecek biçime getirmeye çalışır. Vericinin, aktardığı duygu ve düşüncelerde o olay öncesindeki ihtiyaç ve beklentilerin rolü çok önemlidir. Vericinin iletişim odağı olan duruma ilişkin algıları, onun sözlü ve sözsüz mesajlarının hem içeriğini, hem de duygusal tonunu belirler. Algı, çevreden gelen uyarıların toplanma, organize edilme, anlaşılma ve değerlendirilme sürecidir.

20. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • Alıcı kişi (HEDEF) İletişim sürecinde alıcı konumunda olan kişi çok önemlidir. Vericinin kodladığı anlamı, alıp çözecek ve değerlendirecek kişi alıcıdır. İletişime yapıcı etkinliğini kazandıran, vericiden gelen sözlü ve sözsüz mesaj kodlarının alıcıda gerçek anlamları ile değerlendirilmesidir. İletişim sürecinin diğer ucunda yer alan alıcı kişi, bir dinleyici konumundadır. Bu rol zaman zaman değişikliğe uğradığı halde, mesaj akışında alıcı kişinin tutumu, iletişimin akışını belirleyen önemli bir etkendir. Doğru dinleme, doğru ve sağlıklı iletişimin en önemli parçasıdır. Etkin dinleme, bütün insanların geliştirmesi gereken bir dinleme becerisidir. Sağlılık insan ilişkilerinin temeli, çok basit gibi gözüken ama çok ihmal edilen etkin dinlemenin doğru olarak uygulanmasıdır

21. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • - Anlamın kodlanması Anlamın kodlanmasında etkin olan üç temel faktör vardır. • İlişkinin biçimi, • ilişkinin bağlamı • ilişkinin amaçları Bunlar iletişimde yer alan kişilere ve iletişimin yapıldığı ortama bağlı olan faktörlerdir.

22. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • İletişimin biçimi Anlamı kodlama konusunda iletişim içindeki kişilerin temsil ettiği statü, roller ve durum önemli bir işleve sahiptir.

23. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • İlişkinin bağlamı Yer, zaman, yaş gibi faktörler de anlam kodunu etkileyen diğer özelliklerdir. Aynı şekilde iletişimin yeri ve zamanı, kodu hem oluşturmamızda hem de açmamızda etkilidir.

24. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • İlişkinin amaçları Olumlu iletişimde ve iletişimin etkin bir biçimde sürdürülmesinde ilişkinin amacı çok önemli rol oynar. Verici kişi ile alıcı kişinin amaç ve ilgileri anlamın kodlanmasını belirleyen temel bir özelliktir.

25. sorun çözmek, anlatmak, işbirliği, disiplin altına almak, etkilemek, bilgi vermek, ikna etmek, farklı görüşleri açmak, değiştirmek, yön vermek, karşı koymak, örgütlemek, denetlemek, paylaşmak, haddini bildirmek aşağılamak olabilir. KAYNAK(VERİCİ) kişi için amaçlar

26. anlamak, tartışmak, değerlendirmek, öğrenmek, işbirliği, paylaşma vb. olabilir. HEDEF (ALICI) kişi için amaçlar İşte bütün bu noktalardaki amaçların olumlu olması, yapıcı bir iletişim, olumsuz olması, ise yıkıcı bir iletişimin ortaya çıkmasına sebep olur.

27. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • Mesaj • Bir yaşantıya ait duygu ve düşüncenin kodlanarak sözlü, sözsüz veya yazılı bir anlatımla alıcı kişiye ulaşmasını sağlayan sembollere mesaj denir. Mesaj, bir vericiden çıkan duygu ve düşüncelerin, alıcının duyu organlarınca algılanmasına yöneliktir.

28. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • Gönderme becerileri • Mesajların sözlü, sözsüz veya yazılı olarak istenen ilişki biçimine uygun verilebilmesi, gönderme becerilerinin geliştirilmesiyle mümkündür. Bireyin mesaj gönderme becerisi yaşanılan sosyal ortam ve kişilik özellikleri ile şekillenir.

29. İLETİŞİMDE YER ALAN SİSTEMLER • Geri bildirim • Çok yönlü bir süreç olan iletişimin devamını etkileyen önemli bir başka özellik, alıcının mesajı çözüp değerlendirmesinden sonra yeni bir mesaj kodlaması ve geri bildirim (feed back) yapmasıdır.

30. İLETİŞİMİN TÜRLERİ • Niceliğe bağlı olarak iletişim biçimleri: • Genel iletişim • Odak iletişimdir. • Niteliğe bağlı iletişim biçimleri: • Açılımlı iletişim • Engelli iletişim • Tıkanık iletişim

31. Genel İletişim ve türleri • Merkez konumundaki kaynak kişinin, duygu ve düşüncelerini yaygın ve geniş bir alıcı grubuna yönelttiği iletişim biçimidir. • Genel iletişi, bir nesne aracılığı ile olabileceği gibi aynı ortamda yer alan kişiler arasında doğrudan doğruya da olabilir. • Genel iletişim nesne aracılı ile olursa buna medyatik iletişim, • Genel iletişim doğrudan olursa yüz yüze iletişim denir.

32. GENEL İLETİŞİM

33. Medyatik İletişim İletişim • Nesne aracılığı ile gerçekleştirilen iletişimlerde mesajlar, sözle, çizgiyle, yazıyla, bazen hepsi iç içe olmak üzere, çeşitli biçimlerde alıcılara sunulur. • Mesajları televizyona, duvar panolarına, gazete, dergi ve el ilanlarına farklı aracılar taşır. İnsanlık tarihinde en yaygın olarak kullanılan teknoloji ürünü televizyondur. Son yıllarda internet üzerinden iletişim de oldukça hızlı bir şekilde ilerlemiştir

34. Yüz Yüze İletişim • Bir miting, konferans veya toplantıda verici, inanç, düşünce ve duygularını, bulundukları ortak mekanda doğrudan dinleyicilere iletir. Doğrudan genel iletişimde mesajın, radyo, televizyon gibi aracılarla bir başka mekana taşınması söz konusu değildir. Böyle bir ortamda iletişim çift yönlüdür ve diğer kişiler istedikleri takdirde iletişime katılabilirler. • Bir toplantıda dinleyicilerin birinin konuşmacıya yönelteceği soru ile iletişimde mesajı veren kaynak değişebilir. Böylece, genel iletişimde tek yönlü bilgi ve duygu akışı, karşılıklı mesaj iletme şekline dönüşebilir.

35. Odak İletişim • Odak iletişim, duygu ve düşüncelerin, sözlü-sözsüz mesajlarla iki kişi arasında gidip gelmesidir. • Odak iletişimde verici kişinin, verici kişi olarak kalması ile iletişim süreci tamamlanabileceği gibi, alıcı kişinin verici rolüne geçmesi ile de sürebilir. İki arkadaşın birbirleriyle sohbetleri, anne-baba ve çocuk iletişimleri odak iletişim modelinin örnekleridir.

36. Odak İletişim

37. Niceliğe Bağlı İletişim türleri • Açılımlı iletişim • Engelli iletişim • Tıkanık iletişim

38. Açılımlı İletişim • Açılımlı iletişim modelinde iletişim karşılıklı olarak ilerler. Bu iletişim biçiminde verici kişi için belirleyici duygu “anlatmak”, alıcı kişi veya kişiler için ise “anlamak” tır. Bu süreç iletişim ilişkilerinin olumlu ve sağlıklı modelidir. Açılımlı iletişimde olumsuz duygular, karşı düşünceler iletilse bile, temel yaklaşım anlaşmak ve yeni bir iletişim boyutuna geçmektir. Bu iletişim biçiminde insanlar birbirleriyle anlaşmaya ve uzlaşmaya gayret ederler. • Açılımlı iletişimde güvenli davranış biçiminin yaklaşımları görülür. Karşıdaki kişiye dönük, suçlama, yargı, olumsuz yorum ve genelleme yapılmaz, bunun yerine dinleyici anlamaya gayret ederek dinler.

39. Engelli İletişim • Bazı durumlarda iletişimi başlatan kişi sadece “o durum”a ilişkin duygu ve düşüncelerini aktarmakla kalmayıp, bazı yan mesajları da ana masaja eklemeye yönelebilir. Bu durumda alıcı kişi de mesajların bu engelleri ile ilgilenebilir veya o da ana konuya kendince bazı yan duygu ve düşüncelerini ekler.

40. Engelli İletişim

41. Tıkanık İletişim • İletişimi başlatan kişinin verdiği mesajlar, karşıdaki kişi tarafından alınmak istenmediğinde tıkanık iletişim başlar. Şekil 1.5’te de görüldüğü gibi, alıcı, vericiden gelen mesajlara kapalı olur. • Tıkanık iletişimde mesajlar adeta alıcısı olmayan mesajlardır. Bir iletişim sırasında alıcı kişi dinlediklerini anlamsız ve gereksiz olarak değerlendiriyorsa fizik varlığa rağmen psikolojik bir yokluk durumu ortaya çıkar. Algılananların kullanılmadığı, geri bildirimlerin yapılmadığı, en azından sözlü mesajlarla iletilmediği ortamlarda iletişim tıkanıktır

42. Tıkanık İletişim

43. İLETİŞİM KANALLARI AÇISINDAN İLETİŞİM TÜRLERİ • Bireye bilgi kaynakları sağlayan başlıca iletişim kanalları-biçimleri şöyle sıralanabilmektedir • SÖZLÜ İLETİŞİM • YAZILI İLETİŞİM • GÖRSEL VE İŞİTSEL İLETİŞİM

44. SÖZLÜ İLETİŞİM • Kişiden kişiye: Yani yüz yüze konuşmak veya telefonla görüşmek. • Bir kişiden birkaç kişiye: Bir grup veya toplantı görüşmesi. • Bir kişinin bir çok kişiyle: Toplantı konuşması. • Bir kişinin görüşleri ile topluluğa: Radyo konuşması. • Birkaç kişinin birkaç kişiyle: Grup görüşmesi.

45. BELGESEL İLETİŞİM • Yazışma, • dergi, • kitap, • Broşür, • Şartnameler, • Kataloglar, • Toplanmış veriler, • Grafikler.

46. GÖRSEL-İŞİTSELİLETİŞİM • Sergiler • Kişinin birkaç kişiyle kurduğu iletişim, • Gösteriler • Televizyon, • Radyo, • Cep ve ev telefonları • Bilgisayar vs.