T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI DIŞ TİCARETTE STANDARDİZASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI

1. T.C.BAŞBAKANLIKDIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI DIŞ TİCARETTE STANDARDİZASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI • Tarım Ürünleri • İhracatı ve İthalatında • Standardizasyon Çiğdem KILIÇKAYA Daire Başkanı Mayıs 2006

2. Genel • Globalleşme ve teknolojik gelişmeler sayesinde sağlık, çevre, insan hakları, tüketicinin korunması, güvenlik gibi kavramlar mal ticaretinde gittikçe daha belirleyici ve etkili hale gelmektedir. • Dünyada serbest pazar ekonomisi gittikçe yayılmaktadır. • Bu çerçevede, dünyada kabul gören kriterlere göre mal üretemeyen ülkelerin ve firmaların uluslararası rekabet şansı azalmaktadır. • Uluslar arası tüketicileri tanıma ve onları tatmin etme İdeal Pazarlama Hedefi olmalıdır.

3. Genel Uluslararası ticaret ve ticarette rekabet arttıkça alıcı ülkelerin satıcıları yönlendirme talepleri artmaktadır. İhracatımızın artması: • Düşük maliyetlere • Yüksek kaliteye • Ürün çeşitliliğine • Ve de dünyanın kabul ettiği standartlara uygun üretim yapmaya bağlıdır.

4. Ticari Standart Denetimlerinin Amacı • Tüketicinin korunması, sağlık koşullarına riayet edilmesi gibi insani koşulların yerine getirilmesi • Ticari itibarın ve ülke itibarının korunması • İhraç ürünlerinin imajının korunarak artırılması • Yoğun rekabet ortamında rekabet gücünün artırılması • İhracatın devamlılığının sağlanması • Ürünün tercih edilen ve aranır olmasının sağlanması • Ürünün güvenilir olmasının sağlanması • Standart konusunda bilinçli potansiyel tüketicinin memnuniyetinin sağlanması

5. Tarım Ürünlerinde Ticari Kalite Standartlarının Fonksiyonu • Ticari kalite standartları alıcılar ve satıcılar arasında ortak ticaret dili olarak kullanılmakta ve kalite kontrolüne referans oluşturmaktadır. • Ayrıca, tarım ürünlerinde standardizasyon uygulamasının; • uluslararası ticari kriterlerin uyumlaştırılıp, teşvik edilmesi, • ithalatçı, ihracatçı ve aracı arasında sağlıklı bir iletişim kurulması, • yüksek düzeyde kaliteli üretimin teşvik edilmesi • düzenli bilgi akışının muhafaza edilmesi

6. İhracatta Standardizasyon ve Kalite Kontrolleri • İhracatta standardizasyon ve kalite kontrolleri 1930 yılında yürürlüğe giren 1705 sayılı Kanunla başlamıştır. • 1994 yılından itibaren 4059 sayılı Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşklat ve Görevleri Hakkındaki Kanun çerçevesinde her yıl yenilenen Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardiİzasyon Yönetmeliği çerçevesinde yürütülmektedir.

7. DTM Bünyesinde Standardizasyon Faaliyetlerinin Yapısı Bölge Müdürlükleri Laboratuvar Grup Başkanlığı 20 1 Batı Anadolu (İzmir) (İzmir) D T M İç Anadolu (Ankara) 2 Marmara (İstanbul) 1 (İstanbul) 7 Güney Anadolu (Mersin) 1 (Mersin) 8 Güneydoğu Anadolu (Antep) 1 (Malatya) 7 Doğu Anadolu (Erzurum) 2 Batı Karadeniz (Samsun) 4 8 Doğu Karadeniz (Trabzon) 1 (Trabzon) Toplam 5 58 Toplam Denetmen Sayısı: 187

8. Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Uygulanan Standardizasyon Faaliyetleri (I) • İhracatta Zorunlu Standart Denetimi • İthalatta Uygunluk Değerlendirmesi

9. Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Uygulanan Standardizasyon Faaliyetleri (II) İhracatta Zorunlu StandartDenetimleri • Ürünler (Toplam 70 Ürün) Yaş meyve ve sebzeler, kuru ve kurutulmuş meyveler, bakliyat, bitkisel yağlar, pamuk • Denetimin Dayanağı Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliği

10. Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Uygulanan Standardizasyon Faaliyetleri (III) İhracatta Zorunlu Standart Denetimleri • Ticari Kalite Denetim Yeterlik Belgesi (TKDYB) Uygulaması (Standardı uygulamada bulunan bütün ürünleri kapsar)

11. Tarım Ürünleri İhracatı Denetim Mekanizması (Normal Denetim) (I) İşletme/ Depo/Antrepo Grup Başkanlığı Denetmen Denetmeni Görevlendirir Denetmen denetim yapar Firma Başvurusu Gümrük Müdürlüğü Kontrol Belgesi (Ürün Standardına uygunsa)

12. Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Uygulanan Standardizasyon Faaliyetleri(IV) İthalatta Uygunluk Değerlendirmesi • Kalite denetimleri zorunlu olarak uygulanmaktadır. • Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri tarafından yapılır. • İhracattaki kalite denetimleri ile benzerlik taşır.

13. Ticari Kalite Denetim Yeterlik Belgesi VerilmesindeUygulanacak Esaslara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2004/28) Ticari Kalite Denetim Yeterlik Belgesi (TKDYB) Uygulaması

14. (TKDYB) Uygulaması (I) TKDYB UYGULAMASININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE ÜRÜN KAPSAMI • Ticari Kalite Denetim Yeterlik Belge Uygulaması 1997 yılında sadece zeytinyağı için başlatılmış olup, bugün 2004/28 sayılı Tebliğ ile standardı ihracatta zorunlu uygulamada olan bütün ürünler için genişletilmiştir. Söz konusu tüm ürünler için TKDYB düzenlenmektedir.

15. (TKDYB) Uygulaması (II) TKDYB UYGULAMASININ AMAÇLARI: • Parti başı denetimlere muafiyet getirilmesi • Bürokrasinin azaltılması • İhracatçılarımıza kalite bilincinin kazandırılması • Müsteşarlığımızın parti bazında denetim faaliyeti yerine firma denetimi görevini yürütmesi

16. (TKDYB) Uygulaması (III) TKDYB BELGESİ ALMAK İÇİN • Tesis ve donanımın yeterli olması • Sorumlu Denetçi çalışması • Gerekli ise laboratuvar bulunması • İhracatçı Birliğinin olumlu düşüncesi • Red edilen partisinin olup olmadığı

17. Tarım Ürünleri İhracatı Denetim Mekanizması (TKDYB li Uygulama) (II) Firmanın Sorumlu Denetçisi Sorumlu Denetçi İşletmede ürünün parti bazında Standart denetimini yapar TKDYB-Denetim Beyanı ve Belgesi Gümrük Müdürlüğü

18. Normal Denetim Uygulaması TKDYB Uygulaması Normal Denetim Uygulaması ile TKDYB’li Uygulamasının Karşılaştırılması Firma Firmanın Sorumlu Denetçisi İşletme Grup Başkanlığı TKDYB Denetim Beyanı ve Belgesi DTS Denetmeni İşletme Gümrük Müdürlüğü Kontrol Belgesi Gümrük Müdürlüğü Parti Bazında Firmanın Sorumlu Denetçisince Denetim Parti Bazında DTS Denetmenince Denetim

19. (TKDYB) Uygulaması (IV) TKDYB SAHİBİ FİRMALAR DENETLENEBİLİR Mİ? • Komisyonlar tarafından TKDYB sahibi firmalar yılda en az 2 kez denetlenir • Bölge Müdürlüğünce numuneler veya ihraç partisi denetlenebilir • Bölge Müdürlüğü yükleme öncesi TKDYB Denetim Beyanı ve Belgesini isteyebilir.

20. (TKDYB) Uygulaması (V) TKDY BELGESİ SÜRESİ • Belge geçerlilik süresi 1 yıldır. • Belge geçerlilik süresi 12 ay süre ile 3 kez uzatılabililir

21. (TKDYB) Uygulaması (VI) TKDY BELGESİ İPTAL EDİLEBİLİR Mİ? • Gerekli koşulları yerine getirmediğinin anlaşılması • Malın yurt dışından geri gelmesi

22. (TKDYB) Uygulaması (VII) GÜNCEL DURUM • 324 adet imalatçı-ihracatçı firmaya Belge düzenlenmiştir. • Yeni Belge için 300 YTL • Belge süresi uzatılması için 150 YTL

23. Tarım Ürünlerinin İhracatı Bağlamında Türkiye’nin Dahil Olduğu Uluslararası Bazı Standardizasyon Faaliyetleri • BM/AEK(UN/ECE) Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Tarımsal Sorunlar Komitesi, Bozulabilir Gıdaların Standardizasyonuna İlişkin Çalışma Grubu • OECD Uluslararası Meyve Sebze Standartları Şeması • AB’nin Standardizasyon Faaliyetleri

24. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (I) • BM Avrupa Ekonomik Komisyonu Tarımsal Sorunlar Komitesi, Bozulabilir Gıdaların Standardizasyonuna İlişkin Çalışma Grubunu 1949 yılında kurmuştur . • Komite, ticareti kolaylaştırmak, üreticinin karlılığını artırmak, ticarette teknik engelleri kaldırmak ve üreticilerin üstün kalitede ürünleri üretmesini teşvik etmek ve tüketicinin haklarını korumak amacıyla, çalışma grubunu; mevcut ulusal standartlar ve ticari ilkeler esas alınarak, bozulabilir ürünlerin ortak standartlarının belirlenmesi, standart ve kontrol sistemlerinin genel kabulünün sağlanması için uluslararası seviyede adım atmakla görevlendirmiştir.

25. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (II) • BM/AEK standartlarının hazırlanmasındaki amaç ortak bir ticaret dili oluşturmak ve ürünlerde ticari kaliteyi tanımlamak olarak öngörülmüştür. • Çalışma Grubu, öncelikle taze meyve ve sebzelerin standardizasyonu üzerinde yoğunlaşmıştır. • Çalışma Grubu, konuyla ilgili standartları derlemekte, uzmanların katkılarıyla kırk yıldan fazla bir süreden bu yana standartları inceleme çalışmalarını sürdürmekte ve zaman zaman pazarın taleplerini ve üretim değişikliklerini yansıtan revizyonları yayımlamaktadır.

26. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (III) • Müsteşarlığımız bünyesinde yapılan ihracat ve ithalat denetimleri, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (BM/AEK – UN/ECE) Tarımsal Sorunlar Komitesi Bozulabilir Gıdaların Standardizasyonuna İlişkin ÇalışmaGrubu faaliyetleri ve ülkemizin de taraf olduğu Meyve ve Sebzelerin Standardizasyonuna ilişkin Cenevre Protokolü çerçevesinde yürütülmektedir. • Ülkemiz BM/AEK’nın standartların hazırlanması ve revizyonu ile ilgili toplantılarına aktif olarak katılmaktadır.

27. OECD Uluslararası Meyve Sebze Standartları Şeması(I) AMAÇLARI • Standartların uluslararası düzeyde uyumlu hale getirilmesi, • Kalite kontrol prosedürlerinin yeknesak hale getirilmesi vemodel kontrol belgesinin kullanımının teşvik edilmesi, • Ulusal kalite kontrol teşkilatlarında görevli kişilerin eğitilmesi, • Yeni standartların hazırlanmasını veya mevcut standartların revize edilmesinin önerilmesi.

28. OECD Uluslararası Meyve Sebze Standartları Şeması (II) Üye ülkelerde bu standartlara göre denetim yapan denetim elemanlarının standartları aynı şekilde yorumlamasına yardımcı olmak üzere, standartları açıklayan fotoğraflı broşürler hazırlamaktır. • Bu broşürler, ürünle ilgili bir veya daha fazla üye ülkenin raportör olması suretiyle hazırlanmakta; broşürlere son şekli ürün çalışma grupları toplantısında verilmektedir. Hazırlanan bu broşürler, üye ülkelerdeki denetim elemanlarının el kitabı olmaktadır.

29. Avrupa Birliği’nin Standardizasyon Faaliyetleri (I) • AB’de yaş meyve-sebze ürünlerdeki farklı standardizasyon uygulamalarını uyumlaştırmak amacıyla Yaş Meyve ve Sebzelerin PazarlamaStandartlarının Uygunluk Denetimlerine ilişkin 12 Haziran 2001 tarihli ve 1148/2001 sayılı Komisyon Yönetmeliği çıkarılmış olup, bu Yönetmeliğe göre, üçüncü ülkelerden yapılan ithalatta ve üçüncü ülkelere yapılan ihracatta zorunlu standart denetimleri yapılmaktadır. • Sözkonusu denetimlerde baz alınan standartlar ise, BM/AEK tarafından hazırlanan standartların aynısıdır.

30. Avrupa Birliği’nin Standardizasyon Faaliyetleri (II) • Ürünlerin standartlara uygunluk denetimleri pazarlamanın bütün aşamalarında üye ülkelerin yetkililerince numune alınarak yapılmaktadır. • AB’de Yaş meyve ve sebzelere uygulanan pazarlama standartlarına uygunluk kontrollerini düzenleyen 1148/2001/EC işaretli Komisyon Yönetmeliği, meyve ve sebzelerde ortak piyasa düzenine ilişkin 2200/96/EC işaretli Konsey Yönetmeliği ve işlenmiş meyve ve sebze ürünlerinde ortak piyasa düzenine ilişkin 2201/96/EC işaretli Konsey Yönetmeliği’nin Türk mevzuatına dahil edilmesi ve uygulanması Ulusal Programda taahhüt edilmiş olup, uyumlaştırma için ortak bir proje başlatılmış bulunmaktadır.

31. Kontrol Belgemizin Tanınmasına İlişkin Ülkemizin Avrupa Birliğine Başvurusu • İlgili AB Yönetmeliğine göre, 3. ülke resmi denetim kuruluşlarının komisyonca onaylanması halinde, bu ülkelerden gelen kontrol belgeli ürünlerin tekrar denetime tutulması gereği ortadan kalkmaktadır. • AB’ye yönelik İhracatı kolaylaştırmak için, anılan Yönetmelik çerçevesinde Kontrol Belgelerimizin tanınmasına yönelik başvurumuz yapılmış olup, uzmanlar konu ile ilgili olarak ülkemizi ziyaret etmişlerdir. Bu konuda karar beklenmektedir. • Başvurumuz kabul edildiği takdirde Grup Başkanlıklarımız tarafından kontrolü yapılan yaş meyve ve sebzeler Topluluk ülkelerinde tekrar kontrole tabi tutulmayacaktır.

32. Hedeflerimiz • Kalite denetim sistemlerinin etkinliğini artırmak • İtalya, İsrail, Yeni Zelanda, Avustralya gibi ülkelerde de olduğu gibi, denetim birimleri ile özel sektör arasında yakın bir işbirliği ve iletişim kurmak • Bu yolla üretim aşamasında iken standartları yakalamak ve bunun için her düzeyde üreticileri bilinçlendirmek ve dünya uygulamalarından haberdar etmek

33. TEŞEKKÜR EDERİZ.