Wprowadzenie do Procesu Bolońskiego

1. Wprowadzenie do Procesu Bolońskiego Najważniejsze informacje dla dyrektorów, nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Marek Wilczyński Zespół Ekspertów Bolońskich Wrocław 29 maja 2009 r.

2. PROCES BOLOŃSKI Deklaracja Sorbońska Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy 1998 29 państw, W tym Polska 1999 Deklaracja Bolońska Konferencja w Bergen 2005 Konferencja w Londynie 2007 46 państw 2009 Leuven

3. Najważniejsze cele Procesu Bolońskiego • Stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego – EOSW (European Higher Education Area – EHEA). • Szerokie upowszechnienie studiów trójstopniowych. • Programy studiów tworzone w oparciu o punkty ECTS (European Credit TransferSystem) i wyniki kształcenia – LO (learning outcomes). • Kształtowanie LO z uwzględnieniem przygotowania absolwenta do podejmowania różnorodnego zatrudnienia (employability). • Promocja mobilności nauczycieli akademickich, badaczy i studentów (mobility). • Powstanie wspólnych mechanizmów zapewniania jakości kształcenia oraz europejskich ram kwalifikacji zapewniających porównywalność i uznawalność kolejnych etapów kształcenia w krajach realizujących założenia PB. • Zapewnienie wyższej atrakcyjności EOSW i zapobieganie „umykaniu talentów” z Europy

5. Zamiary maturzystów AD 2009 Według badań firmy Gemius w listopadzie 2008 r. licealiści zdający egzamin maturalny w 2009 r. deklarowali następujące plany na przyszłość: • 80 % maturzystów jednoznacznie deklaruje zamiar podjęcia studiów I stopnia lub jednolitych pięcioletnich studiów magisterskich • Jedynie 5% respondentów deklaruje , że zakończy edukację na poziomie licencjackim, lub inżynierskim, a blisko 75 % chce studiować na studiach II stopnia. • 2,5 % maturzystów nie umiało podać kierunku na którym chciałoby studiować • 63 % ma zamiar podjąć pracę w czasie trwania studiów

6. Studia bardziej dostępne • Studia bardziej dostępne - na miarę możliwości finansowych zainteresowanych – „studia dla dojeżdżających na rowerze” zamiast „bezpłatnych” studiów w wielkich ośrodkach akademickich. • Stały się możliwe dzięki powstającym licznie szkołom lokalnym, które jeszcze przed 2005 r. kształciły w zakresie podobnym jak „bolońskie” studia I stopnia. • Możliwość kontynuacji kształcenia bezpośrednio lub po przerwie na pracę. Tym razem preferowane są ośrodki o dobrej renomie, dysponujące silną kadrą naukową i dydaktyczną. • Do roku 2005 szansę taką dawały SUM – y proponujące uzupełnienie wykształcenia wyższego i uzyskanie dyplomu magisterskiego. Po wprowadzeniu reformy jest to jedna z możliwości gwarantowanych przez studia II stopnia. • Jak widać odpowiedzią na oczekiwania maturzystów i zapotrzebowanie lokalnych społeczności obywatelskich było powstanie rozwiązań o charakterze „protobolońskim”.

7. Różne możliwości kształcenia i pracy Studia III stopnia Praca 3 Studia podyplomowe Praca 2 Studia II stopnia Jednolite 5 letnie studia magisterskie Studia I stopnia Kursy, kolegia, szkoły policealne Praca 1 Matura

8. System punktów ECTS • Punkty ECTS mają stanowić miernik osiągniętych efektów kształcenia i czasu jaki przeciętny student poświęca, by je osiągnąć (LO + WL). • Przyjmowano, że jeden punkt ECTS powinien odpowiadać 25 – 30 godzinom pracy studenta (w ramach zajęć i własnej). • Zakłada się, ze w semestrze student powinien zdobyć 30 ECTS, a w toku studiów I i II stopnia 300 ECTS

9. Możliwości przejścia przez kolejne etapy studiów. Studia III stopnia (bez ECTS) Studia II stopnia 60 – 120 ECTS Studia II stopnia 60 – 120 ECTS Studia II stopnia 60 – 120 ECTS Studia II stopnia 60 – 120 ECTS Studia 1 stopnia 180- 240 ECTS Studia 1 stopnia 180- 240 ECTS Studia 1 stopnia 180- 240 ECTS Studia 1 stopnia 180- 240 ECTS

10. Suplement do dyplomu • W suplemencie do dyplomu wymienione są wszystkie osiągnięcia absolwenta w dziedzinie nauki i innych form aktywności podczas studiów. • Suplement do dyplomu ułatwia mobilność pionową stanowiąc podstawę do uznawania kwalifikacji absolwenta w dalszym toku kształcenia • Suplement do dyplomu jest dla przyszłego pracodawcy pierwszym źródłem wiadomości o kompetencjach absolwenta.

11. Czy studia mają przygotować do zawodu? • Problemem tradycyjnego polskiego modelu kształcenia jest przekonanie, że należy kształcić ściśle do zawodu. • Przekonanie to wydają się podzielać autorzy ustawy z dnia 27. VII 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U.05.164.1365), która w art. 2. p. 7 i 8 stwierdza, że studia I i II stopnia są studiami przygotowującymi do pracy w określonym zawodzie. • Czy wszystkie z uznanych 118 kierunków zatwierdzonych rozporządzeniem ministra przygotowują do pracy w określonym zawodzie? • Studia powinny przygotowywać nie tyle do zawodu(zmienia się go czasem kilka razy w ciągu życia) co do pracy zawodowej. • Przygotowanie do pracy zawodowej gwarantują kompetencje umożliwiające elastyczne reagowanie na potrzeby rynku pracy i możliwość ich zastosowania w wielu formach aktywności zawodowej

12. Liczą się kompetencje …. • Zmienność wymogów rynku pracy zmusza do ciągłego pozyskiwania i doskonalenia kompetencji. • Konieczne jest nauczanie przez całe życie (LLP) • Kompetencje ogólne (generyczne) stanowią punkty wyjścia do rozwijania różnorodnych umiejętności na wielu polach aktywności zawodowej • Najczęściej zadawanym absolwentom pytaniem jest nie Czego się uczyłeś?, ale Co potrafisz zrobić?

13. Rozwijanie kształcenia przez całe życie (LLP)„Dopóki nas śmierć nie rozłączy” – stały związek z doskonaleniem wiedzy i kwalifikacji. • PB zakłada stały, trwający przez całe życie proces kształcenia • Nie mamy możliwości wyposażenia studenta w wiedzę wystarczającą „na całe życie” • Możemy nauczyć go poszukiwać wiadomości i rozwiązywać problemy, jak też wyrobić nawyk ustawicznego kształcenia. • Możliwe, że LLP jest szansą na stopniowe wypieranie problemu „ Jak w trzy lata nauczyć tego, czego uczono w pięć?”

14. Europejska Struktura Kwalifikacji dla kształcenia się przez całe życie – poziomy zasadnicze

15. Przykład deskryptorów efektów kształceniaw Szkockiej Strukturze Kwalifikacji dla „zastosowania wiedzy w praktyce” POZIOM odpowiadający BA - 6 • Stosuje wiedzę w znanym praktycznym kontekście, • Używa niektórych podstawowych rutynowych praktyk... w sytuacjach o nierutynowych elementach ... • Planuje użycie umiejętności w określonych sytuacjach, dostosowuje je w razie potrzeby POZIOM odpowiadający MA – 7 • Pracuje w wielu kontekstach... radzi sobie w sytuacjach nieprzewidywalnych • Używa wybranych podstawowych technik i umiejętności .. związanych z przedmiotem a także niektórych technik i umiejętności na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym • Praktykuje rutynowe metody badawcze POZIOM odpowiadający PhD - 8 • Planuje i przeprowadza projekt badawczy • Używa i udoskonala wiele technik ... na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym • Wykazuje oryginalność i kreatywność w tworzeniu i stosowaniu nowej wiedzy

16. Studencijako „eksperci” w oparciu o doświadczenie Mogą oceniać: 1. Program 2. Proces nauczania 3. Nauczycieli 4. Organizację 5. Instytucję 6. Ogólną satysfakcję Z „Gazety Wyborczej” „Unter Talaren Muff von tausend Jahren” ???

17. Przydatne linki: • Oficjalna strrona bolońska 2007-2009: http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/ • Strona bolońska MNSzW: http://www.nauka.gov.pl/mn/index.jsp?place=Menu06&news_cat_id=953&layout=2 • Strona Zespołu Ekspertów Bolońskich: http://erasmus.org.pl/index.php/ida/169/ Dziękuję za uwagę ! wilczynski.m@wp.pl