Domein

1. Afbeelding: Vorstendom (Rijnland-Palts) Voorbeeld van: domeinen van een landheren Tijdvak: monniken en ridders 500-1000 Domein Domein Domein Domein

2. Land van een horige (Hoevenland) Afbeelding: Domein Voorbeeld van: hofstelsel Tijdvak: monniken en ridders 500-1000 Hoevenland Hof Vroonland (b.v.)

3. Afbeelding: horigen aan het werk Voorbeeld van: Hofstelsel Tijdvak: Monniken en ridders (500-1000)

4. Kenmerkend aspect: De opkomst en groei van steden • Drie oorzaken van de groei en opkomst van nieuwe steden • Veiligheidspolis (veiligheid handelswegen gegarandeerd door landheren, dus meer handel) • Uitstoot uit de landbouw (goede oogsten, meer land in cultuur gebracht, bevolking groeit, boeren gaan zich specialiseren) • Hanzeverbonden (Duitse Hanze) • Steden en kooplieden ondersteunen elkaar wanneer er dreiging is • Handelsbelemmeringen worden weggenomen (afspraken over munten / gewichten / maten

5. Afbeelding: Middeleeuwse handelsroutes • Stap 1: Europa is veilig: • Oude handelsroutes worden in gebruik genomen • Nieuwe handelsroutes ontstaan

6. Stap 2: Nieuwe nederzettingen ontstaan in de domeinen - Op de kruising van handelsroutes ontstaan nieuwe nederzettingen of oude worden weer opgenomen in het handelsnetwerk. - Boeren uit de landbouw trekken naar deze nederzettingen en gaan zich specialiseren (handel en ambacht) Nederzetting

8. Afbeelding: Rotterdam (1340)

9. Afbeelding: Groningen in de elfde eeuw

11. Stap drie: • De handel en ambacht in de nieuwe nederzettingen trekken meer mensen aan, vooral kooplieden, waardoor de nederzettingen uitgroeien tot (kleine en grote) steden • - De nieuwe steden willen meer zelfstandigheid en krijgen stadsrechten van de landheer in ruil voor belasting en militaire steun. De steden zijn nog niet direct zelfstandig. • Recht om eigen stad te besturen • Recht op het bouwen van stadsmuren • Plicht om belasting aan de heer te betalen • de Landheer blijft toezicht houden d.m.v. baljuw of schout

12. Gevolg van deze veranderingen: • De landheer krijgt minder zeggenschap over de stad • In de stad wonen vooral rijke kooplieden die veel geld investeren in de steden, waardoor de steden groeien • Uiteindelijk worden de steden helemaal zelfstandig en bepaalde steden groeien uit tot stadstaten . • In de nieuwe (en oude opgebouwde steden) komt een nieuwe groep mensen aan de macht: de burgerij. De burgerij wordt een nieuwe laag in de samenleving.

13. Afbeelding: Groningen: 1650

14. Opdracht: • Bestudeer de nu volgende afbeeldingen • Beantwoordt bij elke afbeelding de volgende vragen. • In welke fase van stedelijke ontwikkeling moet deze afbeelding geplaatst worden? • Noem minimaal twee beeldelementen die je antwoord bij 1 ondersteunen

16. Middeleeuwse miniatuur

18. Zwolle

24. Kenmerkend aspect: Zelfstandigheid van de steden neemt toe • Gilden: • Een gilde = een vereniging van ambachtslieden per beroep • Waarom werden gilden opgericht? • Stadsbestuur wilde controle hebben over de economie • Wat was het voordeel voor de ambachtslieden? • concurrentie voorkomen. Alleen gildeleden mochten een ambacht uitoefenen • Kwaliteit van producten bewaken • Garandeert vast inkomen

25. Hoe werkt een gilde? • Gildebrief: regels voor de ambachtslieden. • - werktijden • - kwaliteit producten • - wanneer en waar producten te verkopen • - hoeveel gezellen een meester mag hebben

26. Wat in de middeleeuwen gilden waren, zou je nu kunnen vergelijken met brancheorganisaties