1.01k likes | 3.6k Views
Bekalan Air & Kebersihan Alam Sekeliling (BAKAS) Rural Environmental Sanitation Programme (RESP). Pengenalan Umum & Perkembangan Semasa Projek Bekalan Air di bawah KKM. Bahagian Perkhidmatan Kejuruteraan Kementerian Kesihatan Malaysia. Latar Belakang.
E N D
Bekalan Air & Kebersihan Alam Sekeliling (BAKAS) Rural Environmental Sanitation Programme (RESP) Pengenalan Umum & Perkembangan Semasa Projek Bekalan Air di bawah KKM Bahagian Perkhidmatan Kejuruteraan Kementerian Kesihatan Malaysia
Latar Belakang • Kajianpadatahun 1968 menunjukkanbahawakeadaanliputanbekalan air sangatrendah, dimanahanya 3.6% pendudukmendapatbekalan air berpaipdan 85.3% mendapatbekalan air daripadatelagatidakterkawal (unsanitary/open well) • Kejadianpenyakitberkaitanbawaan air jugadidapatitidakterkawalpadamasaitudimanabanyakkejadianwabaktelahberlaku • Pada 1978, satuwabakkoleratelahberlakudimana 1536 kesdan 62 kematiantelahdilaporkan. • Sedangkantelahditerimaumumbahawaantarafaktorterpentingdanasasbagimengawalkejadianpenyakitberjangkitbawaan air adalahdenganmemastikanmasyarakatmemperolehibekalan air selamatdanmengamalkanpenjagaankebersihan.
Latar Belakang • JabatanKerja Raya (JKR) merupakanagensiutamabagipembekalan air awamdi Malaysia bekalan air yang diberikanbersifatkekaldanmenepatiperundangandanpiawaian yang diterimapakaidalamsektorberkenaan. • Namundemikian, memandangkankemampuan JKR untukmelaksanakantanggungjawabberkenaanpadamasaituadalahterhad, terutamasekalidikawasanluarbandardandikalanganmasyarakatmiskin. • KementerianKesihatanmelaluiCawanganKejuruteraanpadatahun 1968 telahmemulakansebuahprojekperintisdimanatujuanutamaadalahuntukmengurangkankejadianpenyakitbawaan air dikawasanluarbandarmelaluipemberianprojeksubsidi, diantaranyabekalan air dansanitasi.
Latar Belakang • Padatahun 1973, Rural Environmental Sanitation Program (RESP) atau Program KebersihanPersekitaranLuar Bandar yang kemudiandikenalisebagai BAKAS (Bekalan Air & KebersihanAlamSekeliling) telahditerimasebagai program kebangsaandalamRancangan Malaysia ke 2. • Padaawal program, subsidihanyadisediakanuntukpenyediaanbekalan air berteknologirendah (telagaterkawal, GFS atautadahan air hujan) dantandascurah, namunbermulapada RMK7 subsidiuntukpembinaan SPAL dan SPSP jugatelahdisediakan • Bagisambungankesistembekalan air awamianyadiperkenalkandikawasan yang berisikoberlakukejadianpenyakitbawaan air. Bantuan yang diberidapatmenjelaskanbayaransebahagianbesarkos (80%) bagimengadakansambungankebekalan air berkenaan. Baki 20% yang melibatkandiantara RM200-RM500 bagisebuahrumah, perludikeluarkansendiriolehisirumahsebelumsambungandibenarkanolehpihak JKR
Latar Belakang • Semenjak pelancarannya, BAKAS telah menerima pengiktirafan badan dunia seperti WHO dan Bank Dunia sebagai program yang berjaya diterjemahkan di lapangan. • Kerajaan melalui UPE, KKM dan lain-lain agensi sentiasa menerima dan bersedia menepati, malah melebihi, sasaran berkaitan kebersihan dan bekalan air yang ditetapkan di peringkat pertubuhan antarabangsa seperti Water and Sanitation Decade (1980-1990) dan Millennium Development Goals MDG (2000-2015).
Latar Belakang 1968 • Tahun percubaan • Masalah penyakit bawaan air spt Typhoid, Cholera, Viral Hepatitis • Dilancar menyeluruh sbg Program Kebangsaan • Tiga program utama : • 1. Bekalan Air • 2. Tandas Sempurna • 3. Kawalan Mutu Air Minum 1974 RMK 7 (1996-2000) • Tiga komponen program ditambah : • Perawatan & Pelupusan Air Perlimbahan di Luar Bandar • Pembuangan Sisa Pepejal • Kawalan Mutu Air Minum Luar Bandar
RMK 8 & RMK 9 (2001 – Kini) • Komponen utama di bawah Program BAKAS: • Bekalan Air • Tandas Sempurna • Sistem Pelupusan Air Limbah (SPAL) • Sistem Pelupusan Sisa Pepejal (SPSP)
Objektif & Skop Program BAKAS Objektif Umum Membantu mengawal & mengurangkan penyakit bawaan air dan makanan melalui penyediaan kemudahan asas bekalan air dan sanitasi kepada penduduk luar bandar.
Objektif & Skop Program BAKAS Objektif Khusus • Untuk mengurangkan kejadian penyakit-penyakit berjangkit bawaan air dan makanan termasuk melalui alam sekeliling yang sempurna. • Untuk mendapat penyertaan maksima daripada penduduk bagi memperbaiki kebersihan alam sekeliling di persekitaran rumah mereka dan juga untuk masyarakat, supaya mendapat faedah maksima daripada persekitaran yang telah diperbaiki, memperkenalkan kemudahan-kemudahan kesihatan, mengurangkan kos dan menentukan bahawa penyelenggaraan dan operasi kebersihan diteruskan pada masa hadapan. • Untuk mendidik kanak-kanak menggunakan kemudahan kesihatan
Objektif Khusus • Memastikan setiap buah rumah di seluruh negeri mempunyai dan menggunakan tandas sempurna • Membekalkan bekalan air yang selamat dan mencukupi kepada masyarakat serta memastikan bekalan air yang dibekalkan oleh pihak berkuasa adalah mencukupi dan selamat • Menentukan setiap buah rumah mengadakan sistem pembuangan air limbah dan sampah sarap yang teratur dan kebersihan rumah dan sekeliling yang memuaskan supaya dapat menghapuskan serangga-serangga yang membawa penyakit seperti nyamuk, lalat, tikus, lipas dan sebagainya 7. Memastikan rumah di seluruh negeri mengamalkan tabiat menjaga kebersihan alam sekeliling dengan sempurna
Anggota Terlibat Dalam Program BAKAS KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA Bahagian Perkhidmatan Kejuruteraan -Jurutera Kesihatan Umum -Pen. Peg. Kesihatan Persekitaran - Pembantu Kesihatan Awam Bahagian Kesihatan Keluarga Doktor, Jururawat Bahagian Promosi Kesihatan -Pegawai Pendidikan Kesihatan -Pen. Peg. Kesihatan Persekitaran Jabatan Kesihatan Negeri Unit Kejuruteraan (BAKAS) -Jurutera Kesihatan Umum -Pen. Peg. Kesihatan Persekitaran Unit BAKAS -Pen. Peg. Kesihatan Persekitaran -Pembantu Kesihatan Awam -Pekerja Am Rendah Pejabat Kesihatan Daerah Unit BAKAS -Pembantu Kesihatan Awam -Pekerja Am Rendah Klinik Kesihatan
Strategi Pelaksanaan Program BAKAS • Meningkatkan penglibatan penduduk ke atas projek yang dijalankan • Penggunaan teknologi kos rendah yang sesuai dalam program BAKAS • Menggunakan kaedah dan strategi yang berbeza bagi projek dalam kawasan ‘hard core’ dan bermasalah • Menggabungkan elemen pendidikan kesihatan dalam perancangan dan pelaksanaan projek • Menggalakkan budaya ‘self-maintenance’ kepada masyarakat
Projek-Projek Di Bawah Program BAKAS Melibatkan pembinaan projek: Sistem Sanitasi: Tandas curah Sistem Pelupusan Air Limbah Sistem Pelupusan Sisa Pepejal Sistem bekalan air Graviti Feed System Telaga Terkawal Telaga Terkawal Dengan Sambungan Sistem Tadahan Air Hujan Sambungan Paip Air PBA/KKM
Pembinaan telaga tiub Telaga Terkawal Telaga tiub dengan pam tangan
Contoh Telaga Terkawal Sambungan ke Rumah (TTSR) Jenis telaga terbuka dan telaga tiub
Empangan GFS dalam pembinaan Sistem Graviti Feed (GFS) Empangan GFS Penglibatan masyarakat GFS di kampung tradisi
Installation of Sullage Screen Chamber Sistem Pelupusan Air Limbah Sullage Screen Chamber Type 1 Sullage Screen Chamber Type 2
Rajah Skematik Sistem Pelupusan Air Limbah (SPAL) Sullage Screen Chamber Final Discharge Filter Trench Sump Oil & Grease Filter
Pelaksanaan Projek-Projek BAKAS • Kawasan Operasi Sanitasi – di luar kawasan PBT Bekalan Air - di luar liputan/rangkaian pihak pembekal air • KKM menyediakan bahan untuk pembinaan termasuk nasihat teknikal • Projek dilaksanakan melalui penglibatan masyarakat setempat di setiap peringkat pembinaan sehingga operasi penyelenggaraan supaya masyarakat mempunyai rasa tanggungjawab terhadap projek yang telah diberikan
Pencapaian Program BAKAS Sehingga Disember 2009 Bekalan Air - 96.36 % (1,724,093Rumah) Tandas Sempurna - 97.92 % (1,752,057 Rumah) SPAL – 62.56 % (1,119,274 Rumah) SPSP – 69.69 % (1,246,979 Rumah)
Jenis SistemBil. Rumah GFS 162,426 Telaga Terkawal 20,221 Telaga Terkawal 27,564 Samb. Ke Rumah Tadahan Air Hujan 74,823 JKR/KKM 147,176 Bilangan Projek Bekalan Air Sehingga 2009
LIPUTAN RUMAH LUAR BANDAR YANG MEMPUNYAI BEKALAN AIR BERSIH PECAHAN MENGIKUT AGENSI SEHINGGA TAHUN 2009 6.38% 4.68% 34.05% 65.01% 24.16% 37.58% 17.31% 7.20%
Masih terdapat 3.64% (65,104) bilangan rumah di kawasan luar bandar yang belum mempunyai bekalan air bersih.
PERATUS RUMAH LUAR BANDAR YANG MENERIMA BEKALAN AIR BERSIH SEHINGGA 2009
LIPUTAN RUMAH LUAR BANDAR YANG MEMPUNYAI BEKALAN AIR BERSIH PECAHAN MENGIKUT AGENSI SEHINGGA TAHUN 2009 65.01% 24.16% 7.20%
AGIHAN SISTEM BEKALAN AIR BERSIH KKM SEHINGGA TAHUN 2009 4.68% 6.38% 34.05% 37.58% Dibawah BAKAS, bekalan air bawah tanah (TELAGA) hanya melibatkan 47,785 rumah (11.06%) dari jumlah keseluruhan rumah yang bekalan yang diberikan. 17.31%
Untuk bekalan air bawah tanah, Telaga terbahagi kepada dua jenis iaitu : Telaga Terkawal (Sanitary Well) Telaga yang mempunyaiciri-cirirekabentukdanlokasi yang sesuaidimanatiadakemungkinanberlakunyapencemaranterutamanyapencemaranmikroorganisma. Kaedahpembinaansesebuahtelagaadalahbergantungkepadakesesuaianditapak. TelagaTidakTerkawal (Insanitary Well) BagiTelagaTidakTerkawal pula ianyatidakmemenuhikriteriasebagaimana yang dinyatakandiatas.
Jenis-jenis dan definisi Telaga Terkawal (TT) TelagaTerkawal yang biasadigunakanadalahsepertiberikut: • TelagaTiub • Telagakorek (boring well) • Telaga pasak/hentak (driven well) • Telagapemancutan (jetted well) • Telagagerudi (drilling well) • Telagatukulan (percussion well) • TelagaTerbuka • Telagagali (dug well)
Tangki Air Tiang Tangki Rumah Penduduk Telaga Terkawal Apron Rumah Pam Rangkaian Paip Retikulasi Rajah Skematik Contoh Sistem Bekalan Air Telaga KKM Telaga Terkawal Sambungan Ke Rumah (TTSR)
Rajah Skematik Contoh Sistem Bekalan Air Telaga KKM Telaga Terkawal Pam Rumah Penduduk Paip Retikulasi Apron Telaga Terkawal Sambungan Ke Rumah (Direct Connection -DC)
Pam Tangan Rumah Penduduk Apron Telaga Terkawal Rajah Skematik Contoh Sistem Bekalan Air Telaga KKM Sambungan ke Rumah Sistem Telaga Terkawal menggunakan pam tangan
Proses Pembinaan Telaga Setelah menerima permohonan, lawatan tapak dijalankan Pembinaan sistem mengikut kesesuaian
Walaubagaimanapun, • Jurang antara kawasan luar bandar dan bandar (Spt contoh: bekalan air yang diberikan, teknologi yang digunakan) • Peningkatan kemudahan diperlukan untuk mengurangkan perbezaan ini • Kemudahan yang disediakan dapat melindungi/mengurangkan impak kepada alam sekitar
Fokus Baru Dalam RMK 10 • Memperkenalkan Sistem Rawatan Air berteknologi mudah di kawasan yang tiada perancangan bekalan air awam • Mempertingkatkan penglibatan dan pengetahuan penduduk luar bandar akan kepentingan kesihatan alam sekitar • Memperkenal dan melaksanakan konsep Water Safety Plan bagi bekalan air alternatif luar bandar