670 likes | 1k Views
Stany zagrożenia życia W-13 „Toksykologia-1”. lek. Tomasz Gutowski. Trucizna. Substancja, która po wchłonięciu do organizmu lub wytworzeniu w organizmie powoduje zaburzenie jego funkcji/ zgon. ZATRUCIE.
E N D
Stany zagrożenia życiaW-13„Toksykologia-1” lek. Tomasz Gutowski
Trucizna Substancja, która po wchłonięciu do organizmu lub wytworzeniu w organizmie powoduje zaburzenie jego funkcji/ zgon
ZATRUCIE To proces chorobowy z klinicznymi objawami podmiotowymi i przedmiotowymi wywołany przez substancję chemiczną pochodzenia egzo- lub endogennego.
Skutek działania substancji toksycznych zależy od: Dawki = stosunek ilości substancji do ciężaru ciała (w jednostkach wagowych lub objętościowych na kg. m c.) Przy narażeniu na substancje gazowe 1.Stężenie substancji w powietrzu. 2.Czas narażenia.
Dawki: - minimalne (progowe) • lecznicze • toksyczne • śmiertelne
wg WHO 75% zatruć dotyczy małych dzieci - nieodpowiednio zabezpieczone środkichemiczne gospodarstwa domowego W Polsce najczęściej zatrucia lekami: • psychotropowe, nasenne, uspokajające • alkohole • Gazy (CO)
Śmiertelność w ostrych zatruciach wynosi ok. 1% a znaczną cześć poszkodowanych udaje się uratować przy użyciu klasycznych metod terapeutycznych
Efekt toksyczny trucizny 1.Dawka wchłonięta Proporcjonalnie do szybkości wchłaniania wzrastają skutki działania toksycznego w leczeniu należy opóźniać wchłanianie trucizn. 2.Droga wchłaniania - substancje lotne wdychane działają szybko i narkotycznie, - doustne- wolniej uszkadzając narządy. Przy zatruciu przez drogi oddechowe wysiłek fizyczny zwiększa dawkę wchłoniętej substancji przez wzmożenie wentylacji.
3. Działanie toksyczne w pierwotnej postaci lub przez metabolity. 4. Hamowanie aktywności enzymów (środki ochrony roślin.) 5. Nasilanie aktywności enzymów 6. Toksyczność substancji jest proporcjonalna do jej rozpuszczalności w tłuszczach.
Rozpoznawanie ostrych zatruć I. Objawy kliniczne. II. Analiza chemiczno - toksykologiczna
Objawy kliniczne: 1. Śpiączka. 2. Niewydolność oddechowa bezdech: a/ niedrożność dróg oddechowych b/ działanie na ośrodek oddechowy (np. narkotyki) c/ działanie na mięśnie oddechowe (środki ochrony roślin) d/ toksyczny obrzęk płuc (środki gazowe, ciecze lotne)
Objawy ze strony przewodu pokarmowego. • Zmiany skórne (np. pęcherze w zatruciu barbituranami) • Obniżenie lub podwyższenie temperatury ciała • Drgawki • Zapach z ust (alkohol,cyjanki) 8. Zaburzenia rytmu serca, wstrząs toksyczny.
Rokowanie w ostrych zatruciach zależy od: 1. Ilości przyjętej trucizny. 2. Szybkości eliminacji trucizny z ustroju.
ZATRUCIE OSTRE - Szybki rozwój szkodliwych zmian w organizmie • Zmiany powstają w krótkim czasie po wprowadzeniu jednorazowej dawki trucizny • zwykle objawy uszkodzenia lub śmierć w ciągu 24h - Występuje duża dynamika objawów klinicznych
DROGI WNIKANIA TRUCIZN Pokarmowa (najczęściej doustnie) - kwas acetylosalicylowy, - alkohol, - paracetamol, - detergenty, - grzyby, - produkty ropopochodne
Przyczyny: • Łączenie leków i alkoholu • Przechowywanie substancji trujących w opakowaniach spożywczych • Przedawkowanie leków • Przechowywanie środków chemicznych w miejscach dostępnych dla dzieci • Nieznajomość grzybów
DROGI WNIKANIA TRUCIZN Oddechowa - tlenek węgla, - amoniak, chlor, - dwutlenek węgla, siarkowodór, - pary rozpuszczalników organicznych, - dwutlenek siarki
Przez skórę (iniekcje, użądlenia, ukąszenia) • Leki i narkotyki • Niebezpieczeństwo reakcji anafilaktycznej w wyniku ukąszeń i użądleń - niebezpieczeństwo reakcji miejscowych-oparzeń, reakcji zapalnych, ogólnoustrojowych
Objawy wskazujące na możliwość zatrucia - Zaczerwienie - Obrzęki - Pęcherze na odsłoniętych częściach skóry - Zaczerwienienie spojówek - Obrzęk powiek - Łzawienie - Uszkodzenie skóry w kącikach ust, na wargach podbarwienia, nadżerki, oparzenia- podobne zmiany na błonie śluzowej innych naturalnych otworów - Szczególny zapach z ust, zapach potu - Zaburzenia świadomości (senność, śpiączka) - Stany pobudzenia, Euforia, Lęk
- Drżenia i skurcze mięśniowe - Zmiany szerokości źrenic - Nudności, wymioty - Biegunki, biegunki krwawe - Zaburzenia oddychania - Duszność - Kaszel - Sinica - Żółtaczka - Nadmierna suchość skóry i błon śluzowych lub nadmierna potliwość i ślinienie
PACJENCI O NAJWYŻSZYM PRIORYTECIE - Utrata świadomości - Zaburzenia oddychania - Zaburzenia rytmu serca - tachykardia - bradykardia - arytmia - Wymioty przy zmienionym stanie świadomości - Drgawki - Temperatura ciała powyżej 380 C
PRZYCZYNY ZABURZEŃ PODSTAWOWYCH FUNKCJI ŻYCIOWYCH NIEDROŻNOŚĆ DRÓG ODDECHOWYCH - opadnięcie nasady języka - oparzenia śluzówki jamy ustnej i gardła - obrzęk naczyniopochodny
ZABURZENIA ODDYCHANIA - depresja ośrodka oddechowego - porażenie mięśni oddechowych - zachłyśnięcie - toksyczny obrzęk płuc ZABURZENIA KRĄŻENIA - depresja ośrodka krążenia - niedotlenienie mięśnia sercowego - kardiotoksyczne działanie leków
ZASADY POSTĘPOWANIA W ZATRUCIACH - bezpieczeństwo własne !!! - bezpieczeństwo miejsca zdarzenia - schemat ABC - obejrzenie miejsca zdarzenia - wywiad z pacjentem i/lub z otoczeniem - wezwanie zespołu ratownictwa medycznego
Stany zagrożenia życiaToksykologia- cz.2„Podstawowe pojęcia toksykologiczne” lek. Tomasz Gutowski
Toksykologia: dyscyplina: - naukowa- eksperymentalna specjalność lekarska zajmująca się: diagnostyką/ terapią/ profilaktyką
Toksykologia „toxicon” (trucizna) + „logos” (nauka)
Toksykologia- dziedziny: Toksykologia teoretyczna ogólna/ szczegółowa Toksykologia doświadczalna Toksykologia stosowana (praktyczna) Toksykologia kliniczna z epidemiologią zatruć Toksykologia sądowo-lekarska
Z powodu ostrych zatruć umiera na świecie ok. 50 tyś. ludzi • rozmyślne: 1. próby samobójcze 2. zbrodnicze • przypadkowe: 1. przedawkowanie przypadkowe leków 2. powikłania leczenia 3. skażenia środowiska 4. zatrucia zawodowe
Czynniki etiologiczne ostrych zatruć • Leki (50%) • Alkohole • CO • Grzyby • Rozpuszczalniki • Pestycydy • Substancje żrące • Związki metali
Trucizna ?
Trucizna Substancja, która po wprowadzeniu do organizmu wywołuje w nim uszkodzenia, zaburzenia czynności fizjologicznych i śmierć.
Substancja silnie toksyczna: • efekt po podaniu małej dawki Substancja mało toksyczna: - efekt po podaniu dużej dawki
Narażenie (ekspozycja) Fizyczny kontakt żywego organizmu z czynnikiem toksycznym(biologicznym/ fizycznym/ chemicznym)
Dawka ?
Dawka Ilość substancji podanej/ pobranej/ wchłoniętej do organizmu w określony sposób. Dawka: • graniczna (progowa) • lecznicza (terapeutyczna) • toksyczna • śmiertelna
Efekt działania trucizny: Każda zmiana biologiczna w organizmie, narządzie lub tkance spowodowana bądź związana z narażeniem na daną substancję.
Zatrucie: Proces chorobowy z klinicznymi objawami wywołanymi przez substancję egzogenną i endogenną Ze wzgl. na dynamikę rozwoju: • zatrucia ostre • zatrucia podostre • zatrucia przewlekłe
Zawodowe, awarie procesów technologicznych KLINICZNY PODZIAŁ ZATRUĆ ? WYPADKOWE, PRZEDAWKOWANIA OMYŁKOWE PEDIATRYCZNE SAMOBÓCY ZDETERMINOWANI (2/3) SAMOBÓJCY DEMONSTRACYJNI (1/3)
PREPARAT/ GRUPA MINIMALNA DL ILOŚCI KOMERC. KAMFORA 100 mg/kg 1 łyżeczka KLONIDYNA 0,1 mg/kg 1 tabl. 0,075 mg TLPD 20 mg/kg 5 tabl. (25 mg) FENOTIAZYNY 15 mg/kg 1 tabl. (200 mg) XANTYNY 8,5 mg/kg 1 tabl. (300 mg) Blok. kanału Ca (VERAPAMIL) 0,2 mg/kg 1 tabl. (240 mg) WIĘKSZOŚĆ DT I DL WYZNACZONYCH JEST DLA POPULACJI DOROSŁYCH PRZYJMUJE SIĘ, ŻE DLA DZIECI DO 12 r.ż. DAWKA DT LUB DL TO 1/10 WYZNACZONEJ • BOTULINA 0,0001mg/kg mc.. • CIQUATOKSYNA 0,001 • (MIĘCZAKI) • TETRADOTOKSYNA 0,01 • (RYBA FUGU) • KURRARA, JAD WĘŻÓW MORSKICH 0,01 • NIKOTYNA, AMANITYNA, ALKALOIDY ROŚLINNE 0,1 • MORFINA, NIEKTÓRE JADY WĘŻY 10 • BARBITURANY 100 • ALKOHOLE, ANESTETYKI • 10 000 • WODA 1 000 000 mg/kg mc. OPISANO OKOŁO 2 MIL. ZWIĄZKÓW
PRZYKŁADY „ZATRUĆ” PRZBIEGAJĄCYCH NAJCZĘŚCIEJ BEZOBJAWOWO • MATERIAŁY ŚCIERNE, SMARY • FOLIA ALUMINIOWA • ŚRODKI ZOBOJĘTNIAJĄCE • ODŚWIERZACZE POWIETRZA • DEZODORANTY OSOBISTE • KOSMETYKI DLA DZIECI • PIELUSZKI NIEMOWLĘCE • PŁYNY I BALSAMY DO KOMPIELI • BALSAMY DO CIAŁA • POKARM DLA ZWIERZĄT • POPIÓŁ • WĘGIEL DRZEWNY, BRYKIETY • WĘGLAN WAPNIA (KREDA) • PAPIEROS (< 1 SZT.) • PIGUŁKI ANTYKONC. (BEZ Fe) • MAŚCI W TYM ZE STEROIDAMI • KLEJE ( W TYM TYPU GLU) • DETERGENTY (PŁYNY) • SZAMPONY DO WŁOSÓW • 3% WODA UTLENIONA • TUSZE DO PIÓR I DŁUGOPISÓW • LANOLINA • SZMINKI, TUSZE DO RZĘS.... • SŁODZIKI • BARWNIKI SPOŻYWCZE
CZYNIKI WPŁYWAJĄCE NA KINETYKĘ TRUCIZN • Czynniki biologiczne (cechy osobnicze) • 1. wiek i rozwój osobniczy, • 2. płeć, • 3. równowaga hormonalna, • 4. sposób odżywiania, • 5. stan zdrowia – wydolność narządów, choroby • 6. czynniki genetyczne - synteza enzymów biotransformacji