1 / 20

(Zorg)ethische analyse: hoe diep snijdt het mes van de morele reflectie?

(Zorg)ethische analyse: hoe diep snijdt het mes van de morele reflectie?. Prof dr Carlo Leget. Een casus

kaia
Download Presentation

(Zorg)ethische analyse: hoe diep snijdt het mes van de morele reflectie?

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. (Zorg)ethische analyse: hoe diep snijdt het mes van de morele reflectie? Prof dr Carlo Leget

  2. Een casus Een 85-jarige vrouw die altijd erg actief is geweest (vrijwilligerswerk, vriendinnen, buurtcomité), is meer en meer hulpbehoevend geworden. Deze zelfstandige en trotse vrouw wordt steeds afhankelijker van de hulp van anderen. Zij is de regie over haar leven kwijt en wordt door anderen geleefd. Het staat allemaal haaks op de manier waarop zij haar leven heeft ingevuld. Zij lijdt dagelijks aan haar gevoelens van zinloosheid en vervreemding en ervaart een permanente onthechting.

  3. Het met voldoening terugkijken op haar leven brengt haar onvoldoende troost en houvast om met haar leven verder te gaan. Zij spreekt steeds vaker en dringender over haar doodsverlangen en vraagt de huisarts om advies hoe haar leven te beëindigen. Deze zegt dat hij niets voor haar kan betekenen omdat haar levensmoeheid niet kan worden beschouwd als ondraaglijk en uitzichtloos lijden als gevolg van een medisch classificeerbare aandoening en om die reden niet onder de euthanasiewet valt. (http://sparta.projectie.com/~uitvrije/index.php?id=1002)

  4. 1) Diagnostische onzekerheid Welke diagnose moet ik hier stellen? Vakgebied arts Oplossing: differentiaaldiagnose • meer informatie, vullen van kennisleemtes, uitsluiten van alternatieven • activeren ervaringskennis

  5. 2) Prognostische onzekerheid Waar gaat het naar toe ? Hoe open is de toekomst hier? Vakgebied arts Oplossing: inschatting op basis van • aanvullende informatie (statistiek) • ervaring • intuïtie

  6. 3) Juridische onzekerheid Welke handelingsruimte biedt het wettelijke kader? Vakgebied jurist Oplossing: • aanvullende informatie over wetgeving • toepassen van regels • invullen van kennisleemtes

  7. 4) Conceptuele onzekerheid Wat verstaan we onder uitzichtloos? Wat verstaan we onder ondraaglijk? Overlap vakgebieden arts, jurist, ethicus Oplossing: leerproces met open einde • Onderzoek Marianne Dees: ondraaglijk is een (inter)subjectief begrip • De inhoud van sommige begrippen worden pas duidelijk in proces (vgl vriendschap, vertrouwen, liefde)

  8. 5) Existentiële onzekerheid Hoe sta ik in mijn vak? (alles oplossen?) Hoe is mijn visie op leven en dood? Welk mensbeeld hanteer ik? Wat is de zin van dit leven, van lijden? Vakgebied filosoof/theoloog/humanisticus/geestelijk verzorger Oplossing: niet altijd meer informatie, maar: • Verhelderen eigen positie • Verantwoorde keuze maken (ergens voor staan)

  9. 6) Morele onzekerheid Wat is goed om hier te doen? Welke perspectieven zijn hier? Welke morele theorie kies ik? (‘Moraluncertainty’) Vakgebied ethicus Oplossing: • Deels: moreel beraad als instrument • Deels: verhelderen eigen impliciete waardeoriëntatie

  10. Het Utrechtse stappenplan

  11. De Nijmeegse methode

  12. De dilemma methode Stap 1: Formuleer het dilemma Stap 2: Benoem de waarden en normen die op het spel staan Stap 3: Vind alternatieve mogelijkheden Stap 4: Maak afweging en keuze

  13. De hermeneutische methode Wat is uw eerste reactie op deze casus?  A: Welk perspectief wordt ingenomen? Perspectief en stijl B: Hoe wordt het probleem/verhaal voorgelegd? Verhaalstructuur Inhoud van het verhaal C: Welke zijn de bouwstenen van het verhaal? Sleutelwoorden Ethische theorieën Terug naar de casus: verschil met eerste reactie

  14. Het socratisch gesprek • Thema bepalen • Uitgangsvragen formuleren • Bedenk een casus • Uitwisselen casussen • Keuze van één casus • Vragen & doorvragen – Leef je in! • Hittepunt – kernbewering • Regels • Principes • Reflectie & evaluatie

  15. Wat is het probleem? • We hebben diverse methoden voor moreel beraad en dat is winst • Maar ze zijn gericht op: • ofwel oplossingen binnen bestaande grenzen • ofwel verheldering van eigen grenzen of inhoud van begrippen • Wat ontbreekt is een methode van reflectie die de begrippen analyseert waarin het begrip probleem gesteld is in hun maatschappelijke context

  16. Analyse • Methoden die oplossingsgericht zijn (Utrechts, Nijmeegs, Dilemma), zijn door handelingsdwang pragmatisch: ze snijden ondiep • Methoden die hermeneutisch zijn (Hermeneutisch, Socratisch), zijn door ontbreken van handelingsdwang voorbereidend: ze scherpen het mes, maar snijden er niet mee • Hoe kunnen we dieper snijden?

  17. Reflectie op reflectie…

  18. Zorg is cultureel bepaalde praktijk van betrokken zijn • Institutionele context is bepalend; daarbinnen macht • Uitgaan van tweezijdige zorgrelatie • Lichamelijkheid, kwetsbaarheid, tragiek • Focus op unieke en particuliere • Belang van empirisch en conceptueel onderzoek • Maatschappelijk geëngageerd (kritisch)

  19. Bouwstenen vanuit de zorgethiek Wie is aan het woord? Wat staat er voor deze mevrouw op het spel? (Zorgrelaties van heuristische waarde) Met wie en wat is deze mevrouw verbonden? Wat betekent dat voor haar en voor de anderen in dat netwerk? Welke rol speelt de institutie zorg (en de evt zorginstelling) hier? In hoeverre is haar probleem (en de framing daarvan) een breder maatschappelijk probleem: wie zijn hier verantwoordelijk? Unieke binnenperspectief Sociale omgeving Institutie Samenleving

More Related