COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNDE ARAZİ ANALİZİ İÇİN PROJE PLANLAMASI

1. AAKADEMİK BİLİŞİM 2006 + BilgiTek IV 911 ŞUBAT 2006 Pamukkale Üniversitesi DENİZLİ COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNDE ARAZİ ANALİZİ İÇİN PROJE PLANLAMASI Yrd.Doç.DR.Tayfun ÇAY Selçuk Üniv. Müh. Mim. Fakültesi Yük.Müh. Abdullah DEĞER Selçuk Üniv. Fen Bilim. Enstitüsü

2. SUNUM PLANI • ÇALIŞMANIN AMACI • CBS GERÇEKLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE İŞLEM ADIMLARI • UYGULAMANIN TANITILMASI • SONUÇ VE ÖNERİLER

3. ÇALIŞMANIN AMACI Proje Planlama teknikleri pek çok alanda başarı ile kullanılmasına rağmen, günün teknolojisine her zaman ayak uydurmuş olan haritacılık alanında kullanımı çok yaygın değildir. Özellikle kamu kurumlarında çalışan haritacıların, proje planlama yöntemlerini kullanma oranı oldukça düşüktür. Klasik olarak yapılan proje planlamasının uygulama güçlüğü kullanım oranının düşük olmasının en önemli sebebidir. Ancak teknolojik gelişmeler çerçevesinde proje planlama teknikleri de hızla gelişmiş, konu ile ilgili pek çok yazılım da geliştirilmiştir. Bu çalışmada bilgisayar destekli proje planlamasına bir örnek vererek, mesleğimizde modern yönetim tekniklerinin kullanılmasının yaygınlaştırılması hedeflendirilmiştir.

4. CBS GERÇEKLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE İŞLEM ADIMLARI Bilgi sistemlerinin geliştirilmesi için hazırlanmış bir çok yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemlerde sistem yaşam döngüsünü oluşturan safhalarda nelerin yapılacağı ve nasıl yapılacağı belli standartlara oturtulmuştur. Çokça kullanılan yöntemler arasında JACKSON, SSADM+SDM, STRADIS, SADT, YOURDON ve PARMAS yöntemleri sayılabilir. Bu yöntemlerde yazılım mühendisliğinin çeşitli teknikleri kullanılmaktadır.(Sarbanoğlu 1990) Bilgi sistemleri için geliştirilen bunca yöntemden hiçbiri ne yazık ki CBS geliştirmek üzere doğrudan doğruya kullanılamamaktadır. Sorun özellikle sistem tasarımı safhasında veri modellendirmede görülmektedir.

5. CBS GERÇEKLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE İŞLEM ADIMLARI (DEVAM) CBS veri yapıları yönünden diğer bilgi sistemlerinden farklıdır. Çünkü Coğrafi Bilgi Sistemlerindeki varlıklar coğrafi varlıklardır ve bu nedenle grafik olmayan bilgilerin yanında grafik bilgilerinde bütünleşik olarak tutulması gerekmektedir. Öte yandan Coğrafi Bilgi Sistemlerinde varlıklar arasında alışılagelmiş ilişkilerin dışında konuma bağlı ilişkilerde (komşuluk, bağlanabilirlik, içerme vb.) yer almaktadır. CBS işlemler yönünden de diğer bilgi sistemlerinden farklıdır. Çünkü Coğrafi Bilgi Sistemlerinde normal veri tabanı işlemlerine ek olarak coğrafi analiz işlemleri ve görüntüleme işlemleri söz konusudur.

6. CBS GERÇEKLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE İŞLEM ADIMLARI (DEVAM) Bu farklılıklardan ötürü mevcut sistem geliştirme yöntemleri CBS projelerinde aynen kullanılamamaktadır. Son yıllarda Coğrafi Bilgi Sistemlerine yönelik sistem geliştirme yöntemleri bulmak üzere çalışmalar yoğunlaşmaktadır. Daha çok veri modellendirmeye ağırlık verilen bu çalışmalarda, varlık-ilişki modellendirmesi ve ilişkisel veri tabanlarına yönelik normalizasyon teknikleri üzerinde durulmaktadır. Ve yepyeni yöntemler bulmaktan çok mevcut sistem geliştirme yöntemlerini genişletme yolu izlenmektedir.

7. CBS GERÇEKLEŞTİRME SAFHALARI

8. CBS GERÇEKLEŞTİRME SAFHALARI SİSTEM ANALİZİ Sistem Analizi; • Mevcut Sistemin Analizi • İhtiyaçların Tespit Edilmesi • Kullanıcı Seçeneklerinin Tespit Edilmesi işlem adımlarından oluşur. Sistem Analizi sonunda Tasarıma esas teşkil edecek olan Sistem Özellikleri ortaya çıkar.

9. CBS GERÇEKLEŞTİRME SAFHALARI SİSTEM GERÇEKLEŞTİRME Tasarımdan sonra Sistem Gerçekleştirme safhası başlar. CBS Gerçekleştirmede en uzun süre gerektiren bölümdür.Kısaca İcra Bölümü olarak nitelendirilebilecek bu bölüm 6 ana işlem adımından oluşur. Daha sonra faaliyetler Uygulama ve Bakım ile devam eder.

10. UYGULAMANIN TANITILMASI Uygulamada Microsoft firmasının geliştirdiği Microsoft Project 2000 Yazılımı kullanılmıştır.

11. UYGULAMANIN TANITILMASI Uygulama için 43 adımdan oluşan bir Faaliyet Listesi hazırlanmıştır. Faaliyet Listesinde faaliyetler arasındaki ilişkiler ÖncekiFaaliyetler, Eş Zamanlı Faaliyetler ve Sonraki Faaliyetler adı altında aynı tabloda gösterilmiştir.

12. UYGULAMANIN TANITILMASI Daha sonra PERT analizinde kullanmak için her faaliyet için ayrı ayrı İyimser, Kötümser ve Muhtemel Süre tahminleri yapılmıştır.

13. UYGULAMANIN TANITILMASI Zaman Tahminleri Yapılırken Şunlara Dikkat Edilmelidir: • Her işleme ayrılan gerçek potansiyel ve iş gücü durumu dikkate alınmalı, bu süre içinde işgücü için önemli bir değişiklik olmamalıdır. • Belirli bir dönem içinde tahminlerde önemli değişiklikler olmamalıdır. • Tahminler, olağanüstü durumların olmayacağı varsayılarak yapılmalıdır. • Zaman tahmini yapılırken de bütçe imkanları göz önünde bulundurulmalıdır.

14. tm ta te tb UYGULAMANIN TANITILMASI PERT dağılımının ihtimali -dağılımına uyar. Ortalama süre Ti,j aşağıdaki formül ile hesaplanır. (aij) En iyimser zaman (mij) En muhtemel zaman (bij) En kötümser zaman

15. UYGULAMANIN TANITILMASI Yazılıma Girdi olarak; • Yapılan uygulamada faaliyetler aralarındaki öncelik, sonralık ilişkileri ile faaliyetlerin PERT analizi için gerekli olan tahmin edilmiş süreler yazılıma girdi olarak kaydedilmiştir. • Daha sonra PERT analizi yapılarak faaliyetlerin ortalama süreleri yazılım kullanılarak otomatik olarak hesaplanmıştır. • Projede kullanılan kaynaklar Kaynak Tablosuna girilmiştir.

16. UYGULAMANIN TANITILMASI Çalışmada üç personel ve üç kişisel bilgisayar kaynak olarak öngörülmüştür.Kullanılan kaynakların maaş ve amortisman giderleri maliyet hesabında dikkate alınmış; bina maliyeti, yakıt, elektrik-su giderleri, kırtasiye malzemesi, görev esnasında ulaşım gibi pek çok detayın maliyeti kolaylık sağlaması bakımından göz ardı edilmiştir.

17. UYGULAMANIN TANITILMASI Microsoft Project Yazılımının Menüsünden yararla; • Faaliyetler Takvim üzerinde gösterilebilir. • Gantt Şeması çizdirilebilir. • Ağ Diyagramı çizdirilebilir. • Faaliyetlerde Kullanılan Kaynaklar görülebilir. • Kaynak Kullanım yüzdeleri ve Atıl Kaynaklar analiz edilebilir. • Kaynak Maliyetleri analiz edilebilir. Ayrıca “Daha Fazla Analizler” menüsünden yararlanılarak farklı analizler yapılabilir.

18. UYGULAMANIN TANITILMASI GANTTDİYAGRAMI

19. UYGULAMANIN TANITILMASI GANTTDİYAGRAMI

20. UYGULAMANIN TANITILMASI MS Project Yazılımından elde edilen GANTTDiyagramından • Faaliyetlerin süresi • Faaliyetlerin başlangıç ve bitiş tarihlerini • Faaliyetlerin birbirine olan bağımlılıklarını • Faaliyetlerin Kritik Yol üzerinde olup-olmadığını • Kritik Yol üzerinde bulunmayan faaliyetlerdeki Bollukları • Proje başlama tarihini belirlemek sureti ile projenin toplam süresini ve • Proje bitiş tarihini Elde etmek mümkündür.

21. UYGULAMANIN TANITILMASI AĞDİYAGRAMI

22. UYGULAMANIN TANITILMASI AĞDİYAGRAMI

23. UYGULAMANIN TANITILMASI AĞDİYAGRAMI

24. UYGULAMANIN TANITILMASI MS Project Yazılımından elde edilen AğDiyagramından • Faaliyetlerin süresi • Faaliyetlerin başlangıç ve bitiş tarihlerini • Faaliyetlerin birbirine olan bağımlılıklarını • Faaliyetlerin Kritik Yol üzerinde olup-olmadığını • Faaliyette kullanılan kaynakları • Kritik Yol üzerinde bulunmayan faaliyetlerdeki Bollukları • Proje başlama tarihini belirlemek sureti ile projenin toplam süresini ve • Proje bitiş tarihini Elde etmek mümkündür.

25. UYGULAMANIN TANITILMASI Proje Özelliklerinden yararla Projenin • Süresi • Başlangıç ve bitiş tarihi • Toplam maliyeti • Gerçekleşme yüzdesi Elde edilebilir.

26. UYGULAMANIN TANITILMASI Takvimmenüsünden günlük, haftalık ya da aylık gerçekleştirilmesi planlanmış faaliyetleri ajandaya işlenmiş olarak elde edilebilir.

27. UYGULAMANIN TANITILMASI İlişkiler Diyagramından her faaliyet için ayrı ayrı olmak üzere, faaliyetten önce tamamlanması gereken faaliyetleri ve faaliyet tamamlandığında başlayacak olan faaliyetleri şemalar halinde elde edilebilir.

28. UYGULAMANIN TANITILMASI Faaliyet Menüsünden yararla faaliyet bazında hangi kaynağın, ne kadar süre ile kullanıldığını elde edilebilir.

29. UYGULAMANIN TANITILMASI Kaynak Diyagramlarından yararla her kaynak için ayrı ayrı kaynak kullanım yüzdeleri elde edilebilir. Atıl kaynak kullanılanımı engellenebilir ve maliyet düşürülebilir.

30. UYGULAMANIN TANITILMASI Kaynak Kullanım Menüsünden yararla kaynağın hangi faaliyetlerde, ne kadar süre ile kullanıldığı, kaynağın faaliyet bazında ve toplam maliyeti elde edilebilir.

31. UYGULAMANIN TANITILMASI Kullanılan yazılımda, Diğer Görüntüler Menüsünden (More Views) yararla daha pek çok analiz yapmak, yapılan analizlerde veri sunum formatını ve biçimini değiştirmek, elde edilen bu sonuçların çıktısını almak mümkündür.

32. SONUÇ VE ÖNERİLER Proje Planlamasının Haritacılık alanında kullanılmasını şu yararları olacağı değerlendirilmektedir: 1. Faaliyetlerin muhtemel başlangıç ve bitiş tarihleri bilindiğinden günlük, haftalık ya da aylık iş planları daha gerçekci yapılabilir. 2. Faaliyetler arasındaki ilişkiler net olarak ortaya konulduğundan, gecikmesine tahammül edilemeyecek işlem adımları açıkça görülebilir. (Kıritik Yol Analizi) 3. Faaliyet süresi tahmininin gerçeğe olan yakınlığına bağlı olmak üzere, projenin muhtemel tamamlanma zamanı hesaplanabilir. 4. Kaynak tahsisi daha verimli ve etkin yapılabilir. 5. Atıl kaynaklar ve gizli işsizler tespit edilebilir.

33. SONUÇ VE ÖNERİLER 6. Projenin maliyet tahmini daha gerçekçi yapılabilir. 7. Her hangi bir faaliyetteki gecikmenin proje süresine ve maliyetine olan etkisi anında hesaplanabilir. 8. Projenin hızlandırılması gerektiğinde hangi maliyet ile ne kadar süre hızlandırılabileceği hesaplanabilir. 9. Projeler kişiye bağlı olmaktan kurtulur. Her hangi bir sebeple organizasyondan ayrılan personelin işi aksatma riski azalır, yeni personelin projeye adaptasyonu hızlanır. 10. Projenin başarısında şans faktörünün etkisi azalır.

34. SONUÇ VE ÖNERİLER Proje Planlamasının bilgisayar destekli olarak yapılmasının yararları: 1. Proje Planlamasının klasik uygulamalarında kalifiye elemana ihtiyaç duyulurken, bilgisayar destekli yapılan Proje Planlamasının çoğu işi sıradan bir bilgisayar operatörü tarafından gerçekleştirebilir. 2. Bilgisayar destekli uygulamalarda Proje Planının güncellenmesi oldukça kolaydır. 3. Klasik uygulamalara göre Bilgisayar destekli yapılan Proje Planlamalarında çok daha geniş bir yelpazede analiz yapılabilir. 4. Bilgisayar destekli yapılan Proje Planlamaları klasik uygulamalara göre çok daha kısa sürede gerçekleştirilebilir ve hesaplamalarda hata yapma riski ortadan kalkar. 5. Kontrol ve takip daha etkin ve verimli yapılabilir.

35. SONUÇ VE ÖNERİLER ÜLKEMİZDE HARİTACILIK ALANINDA, ÖZELLİKLE KAMU SEKTÖRÜNDE GÖRÜLEN EN BÜYÜK EKSİKLİK, PROJELERİN PEK ÇOĞUNUN CİDDİ ANLAMDA PROJE YÖNETİM TEKNİKLERİ KULLANMAKSIZIN TECRÜBELERE DAYALI OLARAK YA DA DENEME YANILMA METODUNA GÖRE YÜRÜTÜLMESİDİR.

36. SONUÇ VE ÖNERİLER ÖZELLİKLE GÜNÜMÜZDE ÜLKEMİZİN BOŞA HARCAYACAĞI NE BİR KURUŞUNUN NE DE BİR SANİYESİNİN OLMADIĞI HATIRLANACAK OLURSA, PROJE PLANLAMASININ BAŞTA KAMU SEKTÖRÜ OLMAK ÜZERE HER ALANDA KULLANIMININ YAYGINLAŞTIRILMASI İÇİN PROJELERDE KONTROLÖR GÖREVİ ALAN AKADEMİK ÇEVRELERE VE BİLHASSA İDARECİLERE BÜYÜK GÖREVLER DÜŞTÜĞÜ AŞİKARDIR.