1 / 34

Razvoj prava okoliša EU u međunarodnom kontekstu

Razvoj prava okoliša EU u međunarodnom kontekstu. Damir Petrović. Uopšteni pregled prezentacije. I dio – razvoj međunarodnog prava okoliša kroz četiri faze i njegov uticaj na razvoj prava okoliša EU II dio – članstvo EU u raznim međunarodnim ugovorima iz oblasti okoliša

kaya
Download Presentation

Razvoj prava okoliša EU u međunarodnom kontekstu

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Razvoj prava okoliša EU u međunarodnom kontekstu Damir Petrović

  2. Uopšteni pregled prezentacije • I dio – razvoj međunarodnog prava okoliša kroz četiri faze i njegov uticaj na razvoj prava okoliša EU • II dio – članstvo EU u raznim međunarodnim ugovorima iz oblasti okoliša • III dio – uticaj prava okoliša EU na razvoj međunarodnog prava okoliša

  3. Razvoj međunarodnog prava okoliša Međunarodno pravo okoliša se razvijalo kroz četiri perioda: • sredina 19. vijeka – 1945. godina; • 1945. godina – 1972. godina; • 1972. godina – 1992. godina; • 1992. godina - danas

  4. Razvoj međunarodnog prava okoliša I period – sredina 19. vijeka – 1945. godina Sporazumi o ribolovstva(prvobitni okolišni ugovori imali za cilj konzervaciju riba i ptica te, do određene mjere, zaštitu rijeka i mora) Zajednička politika EU u oblasti ribolovstva. Politika je trenutno u fazi reforme i smatra se daće nova politika stupiti na snagu 2013. godine. Ona bi trebala zaštiti riblji fond od prevelikog izlova. Regulativa 1224/2009 o uspostavljanju kontrolnog sistema koji osigurava usklađenost sa pravilima zajedničke politike u ribarstvu. Neke od odredbi ove regulative su uspostava sistema automatskog praćenja brodova preko 12 metara i direktna inspekcija ispunjavanja obaveza propisanih legislativom od strane Evropske komisije.

  5. Razvoj međunarodnog prava okoliša I period – sredina 19. vijeka – 1945. godina Naučna veza između promjena u okolišu i ljudskog djelovanja – Niz naučnh radova iz oblasti okoliša „Postojao je sjajan izvor u podnožju planine koja je u početku bila prekrivena drvećem. U proljeće nakon što je šuma posječena, izvor je presušio. Par godina nakon što je drveće na planini ponovo posađeno, voda iz izvora je ponovo počela teći sve većim i većim intenzitetom iz godine u godinu.”– J.B. Boussingault, Ruralna ekonomija (1845). EU poklanja mnogo pažnje istraživanjuo uzročnoj vezi između ljudskog djelovanja i promjena u okolišu. Shodno tome razvijen je čitav sistem okolišnih indikatora koji prate promjene u okolišu. Također, uspostavljena je i Evropska agencija za zaštitu okoliša koja prikuplja podatke o promjenama u okolišu i učinku okolišne legislative širom EU.

  6. Razvoj međunarodnog prava okoliša I period – sredina 19. vijeka – 1945. godina Usvajanje konvencija iz oblasti okoliša 1902. godine usvojena Konvencija o zaštiti ptica koje su korisne za poljoprivredu (stupila na snagu 1905. godine). Austrougarska je bila jedna od članicaove Konvencije tako da su se odredbe iste odnosile i na BiH. Smatra se da je trenutno u EU 43% ptičijih vrsta (a ima ih oko 500) ugroženo ili prolazi kroz smanjenje broja. Ova činjenica, uz činjenicu da ptice migriraju slobodno preko granica i da su dio zajedničkog prirodnog dobra, je 1979. godine uticalo na donošenje Direktive o divljim pticama

  7. Razvoj međunarodnog prava okoliša I period – sredina 19. vijeka – 1945. godina Međunarodni arbitražni (sudski) predmeti Najpoznatiji predmet je predmet iz 30tih godina prošlog vijeka između SAD-a i Kanadeu pogledu topionice koja se nalazina na kanadskom teritoriju. Arbitražno tijelo je utvrdilo da „niti jedna država nema pravo da koristi ili dopusti korištenje svoje teritorije kako bi ispuštanjem nanijela štetu drugoj državi ili imovini i ljudima u istoj ukoliko postoje ozbiljni i jasni dokazi za tako nešto“. Pitanje prekograničnog zagađenja i dalje dominira pravom EU. Činjenica je da okoliš ne poznaje granice i da okolišni problemi u jednoj državi imaju uticaj na okoliš druge države. Upravo je ova činjenica, uz otklanjanje prepreka za slobodno tržište unitar Unije, doprinjela je nastankuokolišnog prava EU.

  8. Razvoj međunarodnog prava okoliša II period – 1945. godina – 1972. godina Povelja UN-a (1945. godine) nije sadržavala odredbe koje se odnose na zaštitu okoliša i konzervaciju prirodnih resursa. Tijela za zaštitu okoliša ili konzervaciju prirodnih resursa također nisu uspostavljena iako su određena tijela,kao što su FAO (Organizacija za hranu i poljoprivredu) i UNESCO (Organizacija UN-a za obrazovanje, nauku i kulturu), imalaodređenih dodirnih tačaka sa zaštitom okoliša. Ni ugovor o EEZ (1957. godine), nije sadržavao odredbe o okolišu. No i pored ovoga u ovom periodu nastaju prve direktiva iz oblasti okoliša. Tako je 1967. godine usvojena prva „okolišna“ direktiva pod nazivom Direktiva o klasifikaciji, pakiranju o označavanju opasnih materija. Objašnjenje koje je korišteno ovom prilikom je da pravila o proizvonji proizvoda i proizvodnim procesima iz okolišnih razloga mogu predstavljati prepreku zajedničkom tržištu.

  9. Razvoj međunarodnog prava okoliša II period – 1945. godina – 1972. godina Usvajanje velikog broja međunarodnih konvencija Ramsarska konvencija o močvarama od međunarodnog značaja iz 1971. godine (BiH članica od 1. marta 1992. godine). Ukupno 163 zemlje su članice konvencije. EU nije članica. Međutim, Ramsarska konvencija je imala značajanuticaj na donošenje legislative na nivou EU, prije svega Direktiva o divljim pticama i Direktiva o staništima odnosno uspostava Natura 2000 mreže. Primjer, Velika Britanija je članica Ramsarske konvencije. Sve „ramskarske lokacije”u Velikoj Britaniji su dio Natura 2000 mreže.

  10. Razvoj međunarodnog prava okoliša Štokholmskoj konferenciji (1972. godine)su prisustvovale delegacije 114 država (među kojima je i bila delegacija Jugoslavije) kao i velikog broja međunarodnih i nevladinih organizacija. Konferencija je završila izradom tri ne obavezujuća instrumentaodnosno: • Rezoluciju o finansijskim i institucijonalnim aranžmanima; • Deklaracija koja je sadržavala 26principa; i • Akcioni plan koji je sadržavao 109 preporuka - Prvi akcioni program za okoliš Iako konferencija nije usvojila niti jedan obavezujući dokument, ipak se smatra uspješnom. • Principi: Princip 21 je potvrdio obavezu države da osigura da aktivnosti na njenoj teritoriji ne nanesu štetu drugoj državi. • Pored principa 21, najvažnije dostignuće Štokholmse konferencije se smatra uspostava Okolišnog programa Ujedinjenih naroda (UNEP-a).

  11. Razvoj međunarodnog prava okoliša III period– 1972. godina – 1992. godina Sve do 1986/7. godine, najveći zakonodavni akt EU, Ugovor, nije sadržavao odredbe o okolišnoj zaštiti. Uperiodu 1967. – 1987. godine, usvojeno jepreko 150 regulativa, direktiva i odluka koje se odnose na okoliš. Primjer jedne takve direktive je Okvirna direktiva o otpadu 75/442/EEC. Ostala usvojena legislativa se odnosila na vodu, vazduh, buku, i zaštitu flore i faune. Evropski sud pravde, kao stalno tijelo EZ, je „kriv“ za unošenje okoliša u ugovor. Upravo je sud sa svojom odlukom iz 1985. godine (predmet 240/2983) zaključio da je zaštita okoliša jedna od osnovnih ciljeva Zajednice ustanovljavajući vezu između razvoja i oklinske održivosti. 1986. godina – Jedinstveni evropski akt – prva veča revizija Ugovora iz Rima

  12. Razvoj međunarodnog prava okoliša III period– 1972. godina – 1992. godina Svjetska banka oformila odjel za okoliš - uspostava procedure procjene uticaja na okoliš prilikom odobravanja zajmova Obaveza zaštite okoliša uključena u osnivački akt Evropske banke za obnovu i razvoj 1990. godine 1983. godine Generalna skupština UN-a osnovala komisiju koja je 1987. godine izdala izvještaj koji je dobio ime po predsjednici komisije, Harlem Brutndtland. U tom izvještaju je definisan termin održivi razvoj a to je "razvoj koji zadovoljava potrebe današnjice bez ugrožavanja sposobnosti budućih generacija u zadovoljavanju njihovih potreba". Ova definicija je imala toliki uticaj na EU da je 1997. godine (pet godina nakon potvrde principa u Riu) održivi razvoj postao osnovnim ciljem EU i kao takav je uvršten u sam Amsterdamski ugovor kao dominantan faktor u kros sektorskoj politici EU.

  13. Razvoj međunarodnog prava okoliša IV period– 1992. godina – danas Rio konferencija je rezultirala sa tri neobavezujuća instrumenta od kojih su slijedeća dva naročito bitna: • Rio deklaracija o okolišu i razvoju; i • Agenda 21. Deklaracija je rezultat kompromisa između razvijenih i nerazvijenih zemalja. Ona je izgubila nešto od svoje prvobitne zamisli gdje je trebala da ima snagu opšte deklaracije o ljudskim pravima. Također prvobitni naziv deklaracije je bio Povelja za Zemlju. Kao i kod Štokholmske konferencije, Deklaracija je potvrdila prinicpe koji su se razvili u okolišu dok je Agenda 21 predstavlja akcioni plan za budući period.

  14. Razvoj međunarodnog prava okoliša IV period– 1992. godina – danas Dva sporazuma su otvorena zapotpisivanje, odnosno: • Konvencija o biološkoj raznovrsnosti (BiH pristupila 2002. godine) • dva protokola. Kartagena protokol o biološkoj sigurnosti (BiH pristupila 2009. godine) • Okvirna konvencija o klimatskim promjenama (BiH ratifikovala 2000. godine) • Kyoto protokol (BiH ratifikovala 2007. godine). U ovom periodu razvoja međunarodnog prava okoliša, EU se nametnula kao lider u ovoj grani međunarodnog prava. To je vidljivo iz naglašene uloge EU u pogledu borbe protiv klimatskih promjena.

  15. Primjena međunarodnog prava okoliša u sudskim predmetima u državama članicama EU Predmet iz Holandije – GJP Ziers (1995)

  16. Međunarodni ugovori i EU Članstvo EU u međunarodnim ugovorima iz oblasti okoliša • TFEU (Glava V) predviđa da institucije EU učestvujuu međunarodnim okolišnim ugovorima zajedno sa zemljama članicama • EU je članica mnogih ugovora u kojima je BiH članica • Transponiranjem i implementacijom EU okolišne legislative, BiH djelimično ispunjava svoje obaveze prema međunarodnoj zajednici

  17. Međunarodni ugovori i EU Potpisivanje ugovora Na prijedlog komisije i nakon dobivenog mišljenja parlamenta, savjet EU odobri konvenciju Naknadno, EU ili donese direktive i regulative kojima se direktno ispunjavaju obaveze koje proizističu iz određenog ugovora ili određene aspekte konvencije unese u nove ili postojeće akte.

  18. Međunarodni ugovori i EU

  19. Međunarodni ugovori i EU Aarhuska konvencija (UNECE konvencija) • Konvencija o pristupu podacima, učešću javnosti u odlučivanju i pristupu pravdi u okolišnim stvarima • Usvojena 1998. godine u danskom gradu Aarhusu • Ista je stupila na snagu 30. oktobra 2001. godine • BiH pristupila 2008. godine

  20. Međunarodni ugovori i EU

  21. Međunarodni ugovori i EU

  22. Međunarodni ugovori i EU Aarhuska konvencija u BiH • Zakon o slobodi pristupa informacijama u BiH (I i III stub konvencije) • Zakoni o zaštiti okoliša, vodama, prostornom planiranju i građenju entiteta, BD i kantona, podzakonski akti doneseni na osnovu ovih zakona (I, II i III stub konvencije) • Upravni spor (III stub konvencije)

  23. Međunarodni ugovori i EU PRTR (Kijevski) protokol Aarhuske Konvencije (2003) EPRTR (2006) • Stupio na snagu 2009. godine • Svrha: pristup podacima • Regulativa 166/2006 • 28000 pogona i 65 aktivnosti • EU + Srbija, Norveška, Švicarska i Linhenštajn

  24. Međunarodni ugovori i EU Konvencija o prekograničnim učincima industrijskih nesreća (UNECE) (Helsinki 1992. godina) • Konvenciju je 1992. godine potpisalo 14 zemalja članica i EU • Konvencija sadrži set mjera kako bi se zaštitili ljudski životi i okoliš u slučaju industrijskih nesreća. Nadalje, Konvencija promoviše međunarodnu saradnju između zemalja članica tokom i nakon nesreća. Konvencija se odnosi na industrijske nesreće koje su u stanju da prouzrokuju prekogranične učinke, uključujući i nesreće kojima su uzrok bile prirodne nezgode. • Zemlje članice su obavezi da identifikuju opasne aktivnosti na svome teritoriju i da o istim informišu članice koje bi mogle biti ugrožene tim aktivnostima. Potom, zemlje članice su u obavezi da smanje rizike industrijskih nesreća, uspostave planove za smanjenje rizika industrijskih nesreća za stanovništvo i okoliš te da se pripreme za slučaj industrijskih nesreća odnosno da donesu planove kako bi onemogućili ili smanjili prekogranične učinke.

  25. Međunarodni ugovori i EU Konvencija o prekograničnim učincima industrijskih nesreća (UNECE) (Helsinki 1992. godina) • Uspostavljena veza sa drugim konvencijama. Tako recimo, podaci o aktivnostima u pogledu opsega konvencije moraju biti dati javnosti na područjima na kojima industrijske nesreće mogu imati uticaja. Također, javnosti se mora dati prilika da učestvuju u donošenju odluka koje se tiče donošenja pripremnih i preventivnih mjera. • Svaka stranka mora da uvede sistem obavjesti. • U slučaju neposredne opasnosti za industrijsku nesreću, zemlja na čijem teritoriju se može desiti industrijska nesreća mora: • Da o tome obavjesti zemlju na koju ova nesreća može imati uticaj; • Aktivnirati pripremne mjere; • Reagovati što je moguće prije kako bi ograničila i smanjila uticaj nesreće.

  26. Međunarodni ugovori i EU Konvencija o prekograničnim učincima industrijskih nesreća – uticaj na Seveso II direktivu i obratno EU je odobrila Konvenciju Odlukom 98/685/EC kojom je također rezervisala pravo da primjeni drugačije pragove za količine određenih supstanci naznačenih u Prilogu I Konvencije. Sve ovo kako bi Konvencija bila transponiranaputem tzv Seveso II direktive o kontroli velikih nesreća koje uključuju opasne supstance 96/82/EC koja je donesena u sklopu priprema za odobravanje konvencije koje se desilo dvije godine naknadno. U2008. godiniPrilog I Konvencije izmjenjen kako bi u potpunosti bio u skladu sa Seveso II direktivom;

  27. Međunarodni ugovori i EU • Konvencija o prekograničnom vazdušnom zagađenju (Ženeva 1979. godina) – osam protokola • Konvencija o procjeni uticaja na okolišu prekograničnom kontekstu (Espoo 1991. godina) • Protokol o strateškoj procjeni uticaja na okoliš (Kijev 2003. godine) • Konvencija o zaštiti i upotrebi prekograničnih vodnih tijela i međunarodnih jezera (Helsinki 1992. godine) • Protokol o vodi i zdravlju (London 1999. godine) • Protokol o građanskoj odgovornosti (Kijev 2003. godine)

  28. Uticaj EU na međunarodno pravo okoliša

  29. Uticaj EU na međunarodno pravo okoliša Evropska susjedska politika Evropska susjedska politika je instrument vanjske politike EU koji teži da „veže“ zemlje na istoku i jugu EU u EU. EU daje finansijsku podršku ovim zemljama sve dok one ispunjavaju uslove reforme u oblasti ekonomije, vlasti i drugih relevantnih područja. Ove reforme se provode u skladu sa Akcionim planom. Također, EU obično zaključi sporazum o pridruživanju u razmjenu za privrženost političkim, ekonomskim, trgovinskim ili reformama u oblasti ljudskih prava. Svi sporazumi o pridruživanju sadrže dio koji se odnosi na okoliš. U zamjenu za ovo, zemlja može imati bescarinski ugovor sa EU i finansijsku i tehničku pomoć.

  30. Uticaj EU na međunarodno pravo okoliša Istočne zemlje (Ukrajna, Bjelorusija, Moldavija, Gruzija, Jermenija i Azerbejdžan + Rusija) • istočna grana evropske susjedske politike • zemlje djele zajedničke probleme iz prošlosti tj. probleme sa energetskom efikasnošću, niske okolišne standarde i nedovoljnu razvijenu okolišnu infrastrukturu, neodrživo korištenje prirodnih resursa • saradnja u pogledu okoliša između EU i ovih zemalja se ostvaruje kroz Sporazum o partnerstvu i saradnji i Instrumentima evropskog susjedstva i partnerstva • činjenica da je Rusija 2004. godine ratificirala Kyoto protokol se smatra direktinim rezultatom ove saradnje.

  31. Uticaj EU na međunarodno pravo okoliša Unija za Mediteran • multilateralni partnerski odnos koji obuhvata 43 zemlje (27 zemlaja članica EU i 16 mediteranskih zemalja iz sjeverne Afrike, Bliskog Istoka i Balkana) • kreirana u julu 2008. godine kao ponovna uspostava Euro-mediteranskog partnerstva (Barselonski proces koji je započeo 1995. godine) kada se odustalo od plana za uspostavu Mediteranske unije.

  32. Uticaj EU na međunarodno pravo okoliša Najpoznatiji projekatUnije za Mediteranje Horizon 2020. Svrha ovog projekta je smanjenje zagađenja u Sredozemlju do 2020. godine.Smanjenje zagađenja se očekuje postići kroz: • Projekte čija je namjenja smanjenje zagađenja iz industrijskih izvora (Direktiva o industrijskim emisijama), komunalnog otpada (Direktiva o deponijama) i otpadnih voda iz naseljenih mjesta (direktiva o komunalnim otpadnim vodama) - ovi izvori su odgovorni za 80% zagađenja Sredozemlja; • Izgradnju kapaciteta kako bi se u zemljama susjedstva izgradila okolišna administracija koja je u stanju da izradi i provede okolišnu legislativu; • Izrada i distribucija podataka o okolišnim aspektima bitnim za Sredozemlje; i • Izrada indikatora kako bi se mogao pratiti uspjeh projekta.

  33. Uticaj EU na međunarodno pravo okoliša • Uticaj EU prava okoliša na međunarodne konvencije i protokole (EIA direktiva 1985. – EIA konvencija 1991. godine; SEA direktiva 2001. – SEA protokol 2003. godine) • G – 8; EBRD; Svjetska banka; Svjetska trgovinska organizacija itd; • Manje problema sa implementacijom; • EU može biti uzor drugim regionalnim organizacijama kao što je NAFTA ili ASEAN

  34. Pitanja? Damir Petrović 061 160 449 damir.petrovic.ba@gmail.com

More Related