Publikacje naukowe jako element oceny parametrycznej i kategoryzacji jednostek naukowych

1. Publikacje naukowe jako element oceny parametrycznej i kategoryzacji jednostek naukowych Prof. dr hab. Marek Ratajczak Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

2. Reforma nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce: • Cele reformy: jakość, innowacyjność, miejsce na naukowej i akademickiej mapie świata • Idee przewodnie: konkurencja (instytucji i osób), internacjonalizacja, menedżeryzm, ekonomizacja, zmiana roli państwa (regulator i weryfikator a nie bezwarunkowy „ubezpieczyciel ostatniej instancji”) • Narzędzia: zmiany legislacyjne, a w tym związane ze sferą finansowania nauki i szkolnictwa wyższego

3. Reforma nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce: zmiany legislacyjne • USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki • USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki • USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych • USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju • USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk • USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące system nauki • USTAWA z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw

4. Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych i jego zadania Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o zasadach finansowania nauki„Do zadań Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych należy: 1) przeprowadzanie, nie rzadziej niż co 4 lata, kompleksowej oceny jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych; 2) przedstawianie Ministrowi wniosków w sprawie przyznania poszczególnym jednostkom naukowym kategorii; 3) wskazywanie Ministrowi wiodących pod względem jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych, które w wyniku oceny, o której mowa w pkt 1, znacznie wyróżniają się poziomem prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych, w celu uwzględnienia przy określaniu wysokości środków finansowych na utrzymanie potencjału badawczego w kolejnych latach budżetowych; 4) opracowywanie projektu szczegółowych parametrów i kryteriów oceny jednostek naukowych oraz trybu przeprowadzania ponownej oceny jednostek, które otrzymały kategorię C; 5) opracowywanie planu działania zespołów do spraw ewaluacji jednostek naukowych, zwanych dalej „zespołami ewaluacji”, przeprowadzających ocenę działalności różnych rodzajów jednostek naukowych;[…]

5. Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy o zasadach finansowania nauki „Kompleksowa ocena jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek […], jest przeprowadzana na podstawie wyników oceny poziomu naukowego prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych oraz ich efektów w odniesieniu do standardów międzynarodowych, a także oceny znaczenia działalności jednostki naukowej dla rozwoju nauki w skali międzynarodowej oraz wzrostu innowacyjności w skali kraju.[…]” Z art. 42 ust. 5 ww. ustawy wynika, że „Podstawowymi kryteriami kompleksowej oceny jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych jest ocena: 1) poziomu naukowego prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych; 2) efektów działalności naukowej w odniesieniu do standardów międzynarodowych — w tym zwłaszcza publikacje autorstwa pracowników jednostki naukowej w renomowanych wydawnictwach oraz monografie naukowe, opracowane nowe technologie, materiały, wyroby, systemy i usługi, wdrożenia, patenty, licencje i prawa ochronne na wzory użytkowe, a także ocena znaczenia działalności jednostki naukowej dla rozwoju nauki w skali międzynarodowej oraz wzrostu innowacyjności w skali kraju, a w zakresie twórczości artystycznej aktywny udział w międzynarodowych wystawach, festiwalach, wydarzeniach artystycznych, plastycznych, muzycznych, teatralnych i filmowych.”

6. Publikacje podlegające ocenie (na przykładzie Nauk Humanistycznych i Społecznych) • Publikacje w czasopismach • Publikacje w czasopiśmie posiadającym ImpactFactor (JCR) tzw. lista A • Publikacje w czasopismach bez IF tzw. lista B • Publikacje w czasopismach z listy ERIH • Publikacje w innym recenzowanym czasopiśmie zagranicznym w języku podstawowym dla danej dyscypliny lub języku kongresowym • Monografie: autorskie w języku podstawowym dla danej dyscypliny lub języku kongresowym, autorskie w języku polskim (jeśli nie jest językiem podstawowym dla danej dyscypliny) lub w języku niekongresowym, rozdziały w monografiach i redakcje monografii z uwzględnieniem języka publikacji.

7. Kwestie najczęściej podnoszone w uwagach kierowanych do Ministerstwa: • Wymogi związane z wpisaniem na listę B stawiane redakcjom (program Index Plus) • Preferencje dla publikacji w językach obcych i rola języka polskiego • Szczegółowe kwestie punktacyjne i problemy przekształceń organizacyjnych • Stopień uwzględniania specyfiki poszczególnych dziedzin i dyscyplin

8. Uwagi końcowe: • Polska nauka musi, oczywiście z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych dziedzin i dyscyplin, coraz bardziej być włączana do obiegu międzynarodowego w obszarze publikacji i innych efektów aktywności naukowej. • Proponowane rozwiązania w zakresie oceny parametrycznej i kategoryzacji jednostek uwzględniają odrębności poszczególnych grup nauk. • W ramach nauk humanistycznych i społecznych można mówić o premiowaniu za dodatkowy wysiłek (publikowanie w językach obcych, wprowadzenie polskiego czasopisma na listę ERIH czy listę JCR) a nie o zmuszaniu polskich naukowców (np. filologów polskich) do pisania po angielsku czy w innym języku obcym. • Opinie środowiskowe stanowią i stanowić będą istotną przesłankę kształtowania systemu ewaluacji i wprowadzania do niego ewentualnych korekt.

9. Dziękuję za uwagę!