KATILIMCI YÖNETİM MODELİ - KENT KONSEYLERİ -

1. KATILIMCI YÖNETİM MODELİ - KENT KONSEYLERİ - Yrd.Doç.Dr.Şermin Atak DEÜ İİBF Kamu Yönetimi Bölümü Kentleşme ve Çevre Sorunları Anabilim Dalı 06.02.2008 ve 29.04.2008 tarihli sunum sermin.atak@deu.edu.tr

2. 5393 Sayılı Belediye Kanununun 76. Maddesine göre; KENT KONSEYİ kent vizyonunun hemşerilik bilincinin geliştirilmesi kentin hak ve hukukunun korunması sürdürülebilir kalkınma çevreye duyarlılık sosyal yardımlaşma ve dayanışma saydamlık hesap sorma ve hesap verme katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeye çalışır.

3. Kent Konseyinin Oluşumu • Belediye(Tüm idari birimleri ile seçilmiş temsilcileri ile birlikte) • Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları • Sendikalar • Noterler • Üniversiteler • Sivil toplum örgütleri • Siyasî partiler • Kamu kurum ve kuruluşları • Mahalle muhtarlarının temsilcileri ile • diğer ilgililerdir.

4. Kent Konseyinde Oluşturulan Görüşler • Belediye meclisinin ilk toplantısında gündeme alınarak değerlendirilir. • Kent konseyinin çalışma usûl ve esasları İçişleri Bakanlığınca hazırlanmış 8 Ekim 2006 tarihli ve 26313 Sayılı Resmi Gazetede “Kent Konseyi Yönetmeliği ile belirlenmiştir.

5. Kent Konseyi ve Katılımcı Modellerin Kaynağı • Yerel Gündem 21 çalışmalarındaki Kent Konseyleridir. • Yerel Gündemlerin temel kuralları ve ilkelerini içeren ana hatları uluslararası programdan ulusal programlara aktarılmıştır. Ancak tamamen yerel kabuller ve iç dinamiklerle gelişmiştir. (Z.Toprak, 2004) • Kent Konseyi Yönetmeliği yönetmelik çıktıktan sonra iç dinamiklerle oluşan Yerel Gündem 21 Kent Konseylerinin de Yönetmeliğe uygun hale getirileceğine ilişkin bir hüküm içermektedir. Bu hüküm merkeziyetçi bir yaklaşım niteliğini taşımaktadır. Yerel Gündem 21 çalışmalarını 10 yılı aşkın bir süredir sürdüren kentler bu oluşumun “hizmette yerindendik” ilkesine aykırı düştüğünü belirtmişlerdir. Ancak bürokratik merkeziyetçilikten uzaklaşmak için zamanla bu oluşumu içselleştirmek gerekir.

6. Kent Konseyi • Sorunun ve vizyonun belirlenmesinde, eylemde, çözümde çok ortaklı bir yapılanmayı gerektirir, • hemşerilik hukuku çerçevesinde herkesi buluşturur, • aktif katılımı gerektirir, • kentin kalkınma önceliklerine ortak akıl ve uzlaşma yön verir, • kentin kalkınma önceliklerine ortak akıl ve uzlaşma yön verirken sürdürülebilir kalkınma esasıyla hareket eden demokratik bir yapılanmayı ve yönetişim mekanizmasını gerektirir.

7. Hemşeri hukuku 5393 Sayılı Kanunun 13.Maddesinde tanımlandığı biçimdedir. • Herkes ikamet ettiği beldenin hemşerisidir. Buca’da ikamet eden herkesin(yerli, yabancı) Buca belediyesi karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. • Belediyenin hemşeriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapması gereklidir. • Ayrıca belediye bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemleri alır.

8. Kent Konseyi Organları • Genel Kurul Genel kurul, kent konseyinin en yetkili organı olup yılda iki kez toplanır. Genel kurul belediye meclisi birinci başkan vekilinin, bulunmaması halinde ikinci başkan vekilinin başkanlığında 8 inci maddede belirtilen kent konseyi üyelerinin katılımı ile toplanır. • Yürütme Kurulu Yürütme kurulu, genel kurul tarafından iki yıllık süre için seçilen, en az beş kişiden oluşur. Yürütme kuruluna belediye meclisi birinci başkan vekili, bulunmaması halinde ikinci başkan vekili başkanlık eder. Yürütme kurulu, genel kurulun gündemini tespit eder ve genel kurul tarafından oluşturulan görüşleri ilgili belediyeye sunar ve uygulamayı izler. • Meclisler ve Çalışma Grupları Kent konseyleri, görev alanına giren konularda meclis ve çalışma gurupları oluşturabilir. Meclislerin ve çalışma gruplarının çalışma usul ve esasları genel kurulca belirlenir. Meclislerde ve çalışma guruplarında oluşturulan görüşler, kent konseyi genel kurulunda görüşülerek kabul edildikten sonra değerlendirilmek üzere ilgili belediye meclisine sunulur.

9. Genel kurul, yürütme kurulu başkanı tarafından doğrudan veya 8 inci maddede öngörülen katılımcı sayısının üçte birinin teklifi üzerine olağan üstü toplantıya çağırılabilir. • Kent konseyi genel kurulunca oluşturulan görüşler, belediye meclisinin ilk toplantısında değerlendirildikten sonra belediye tarafından kent konseyine bildirilir ve uygun araçlarla kamuoyuna duyurulur. • Kent konseyinin sekreterya hizmetleri, ilgili belediye tarafından önerilecek ve yürütme kurulu tarafından kabul edilecek görevliler tarafından yerine getirilir.

10. Meclis ve Çalışma Gruplarının İşleyişi1 • Meclis ve Çalışma Grupları Kentin Önceliklerine göre belirlenir. Örneğin Türkiye Uygulamasında yer alan “AB Süreci ve Kalkınma” çalışma grupları Dünya Kent Konseylerinin çalışma grupları içerisinde Türkiye’ye özgü olarak gelişmiş guruplardandır. Yeni kurulan “EXPO 2015’in Hakla Tanıtımı” grubu da özellikle İzmir’e özgü bir yeni oluşumdur. Bu güncelleme dinamik olmanın sonucudur. Buca Kent Konseyi’nin organları olarak oluşacak çalışma grupları Kent Konseyinde belirlenen geniş katılımlı çalışma meclislerinin içinde ayrı ayrı oluşturulabileceği gibi meclislerin dışında kendisini ayrı gören gruplarda da var olabilmelidir. Çalışma Gurupları en az iki kişiden oluşur. Ancak bu grupların 10-20 kişilik oluşumları bugüne kadarki uygulamalarda en verimli olan sayıdır. Sinerjinin ve ortak akılın oluşturulması için bu sayı aralığı çok aktörlü bir katılımı sağlar.

11. Meclis ve Çalışma Gruplarının İşleyişi2 • Meclisleri ise “ilgi grubu” olarak tanımlayacağımız gruplar oluşturur. Bazen bu gruplar çalışma gruplarını içine alır. Dolayısıyla kendi içinde çalışma gruplarının ihtisaslaşmasına izin verir. Meclislerin sayısının ise 20 den fazla olması gerekir. • Genel Kurulda seçilen “Buca Kent Konseyi Gençlik Meclisi” 5 kişilik bir kolaylaştırıcı ekip olarak tanımlanabilir. Bu 5 kişilik üyeler daha geniş katılımlı bir meclisin oluşturulması çalışmalarına başlamışlardır. Bizim görevimiz kent konseyine katılamayan ancak bizim meclisimize katılacak olanların görüşlerini ve/veya eyleme yönelik projelerini yürütme kurulu aracılığı ile konseye getirmektedir. • Kent Konseyi Yürütme Kurulunun tüm üyelerinin de aynı zamanda bir meclisin üyesi, sözcüsü veya başkanı olması son derece önemlidir. Çalışmaların etkinliğini arttırır.

12. Meclis ve Çalışma Gruplarının İşleyişi3 • Meclis ve Çalışma Grupları periyodik aralıklar ile toplanmalıdır. Toplantı saati ve yeri sabit olmalı ve hemşeri katılımına açık olmalıdır. • Özellikle meclis ve çalışma gruplarına gelen kişilerin çalışma ortamlarının asgari koşullarda yeterli olması gerekmektedir. İyi çalışma koşulları çalışma gruplarının motivasyonlarını artırır. • Katılımcılar beklentisiz ve gönüllü katılımcılar olacakları için başlangıçta çekingen, alıngan küskün olabilirler. Bu nedenle Konsey Üyeleri ve Çalışma Grubu kolaylaştırıcıları çok misafirperver olmalıdırlar. • Aksi düşünüldüğünde gönüllü çalışmadan ziyade “gelirsem iş bulurum belediyeye gelmiş bir iki yönetici tanımış olurum yada belki bir kazanç oluştururum düşüncesi ile gelenler” de olacaktır. Ancak burada Buca Sevgisini ve mahalli müşterek menfaatleri bir arada tutan “ortak akıl ve ortak duygular” tutunmalarını engeller. Zira gönüllü çalışma onlar için cazip olmaz kendiliklerinden uzaklaşırlar.

13. Meclis ve Çalışma Gruplarının İşleyişi4 • Meclis ve Çalışma gurupları bir araştırma, bir karar geliştirme veya bir karar konusunda görüş geliştirme çalışması veya bir eylem geliştirme çalışması yapabilir. • Esas olan bütün bu çalışmaların sonucunda Konsey Aracılığı “Belediye Meclisine İletilecek sonuçlardır. Tabii ki Belediye Meclisinin ve İhtisas komisyonlarının Kent Konseyinin ve çalışma gruplarının çalışmalarını dikkate almaları önemlidir. Esasında Konseyin görüşlerini dikkate alan ve kararlarına ve uygulamalarına taşıyan meclisler kararlarının ve varlıklarının meşruiyetin sağlamış yada genişletmiş olurlar. Bazen de meclis ve çalışma grupları sayesinde hatalı bir kararı geliştirme sürecinden uzaklaşırlar. • Eylem geliştirmeye yönelik çalışmalarda konseyin bilgilendirilmesi ve kararın konsey içinde verilmesi önem taşımaktadır. Buna göre İzmir Yerel Gündem 21’de her yıl Çevre Haftasındaki Kent Konseyi döneminde düzenlenen ve yaklaşık 1 aylık bir dönemi kapsayan “Atık Pillerin Toplanmasına Yönelik Kampanya” Kent Orman Yeşil Alan Çalışma grubunun eylemli çalışması örnek niteliğindedir. • Meclis ve Çalışma Gruplarının çalışmalarında kurumlar ve kişiler arası uzlaşmanın sağlanması asıldır.

14. Sekreteryanın İşleyişi • Sekreteryanın desteği son derece önemlidir. Konseyin, yürütme kurulunun ve çalışma gruplarının koordinasyonunda etkin rolü olan sekreteryanın çalışma koşullarının oluşturulmasında getireceği iş yükü, bu çalışmaların koordine edilmesi için bütçe ve bütçeye bağlı olarak elaman ihtiyacı dikkate alınmalıdır. Ancak gönüllü bir çalışma olduğu için her çalışma grubu sekreteryaya kendi grubunun çalışma belgelerini ve programlarını aktaracak bir kişiyi yönlendirmelidir.

15. Belediye hizmetlerine gönüllü katılım • Belediye; sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal hizmet ve yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygular. • Kent Konseyi çalışma grupları içinde kurumsal temsilin yanında gönüllü katılımlara yönelik oluşumlarda yer verdiği için 77.maddenin ve mevzuatın sürekli göz önünde tutulması gerekmektedir.

16. Çok Aktörlü Katılım - Katılımda Aktör Olmak • Çok aktörlülük kavramının kullanılışı esasında katılımcıların gerçek anlamda karar alma süreçlerine katılması ve eylemsel olarak da süreçlerde yer almasını ifade etmektedir. Kürşat Bumin kent devletlerindeki aktör kavramına ilişkin değerlendirmesini sizlerle paylaşmak istiyorum:(Bkz.Kürşat Bumin,s.34-35) • Atina’da ve Batı Anadolu’daki kent devletlerinde toplumun yönetiminin kentlerdeki tüm yurttaşların katıldığı mecliste olduğu bir yönetim biçimi gelişmişti. Yurttaşlar her şeyi eşit bir süre içinde ve eşit bir katılım ölçüsünde tartışabiliyordu. • Aynı zamanda da Kamu işlerinin yürütülmesinde uzmanlık tanınmıyor ve her yurttaş toplumun yönetiminde hayatı boyunca muhakkak önemli bir görev üstleniyordu. Ayrıca sosyal kültürel etkinliklerin de bizzat katılımcısı oluyordu. • En önemli hizmet alanlarından biri de sosyal kültürel işlerdi. Atina’da bir yüzyıl içinde 2000 oyunun ve 6000 müzik eserinin yorumlanmıştı. 2000 Atina’lı aktör olarak da bu etkinliklere katılmıştı. Yurttaşlar etkinlikleri sadece seyretmiyor aynı zamanda onlara katılıyor aktörleri“ oluyorlardı. Tiranlıktan çok çekindikleri için kentin mührünü elinde bulunduran isim her gün kura ile yeniden belirleniyordu

17. Sonuç olarak; • Buca Belediyesinin Mührünü kura ile almak ve bir günlüğüne belediye başkanı olmak bugünün koşullarında çok yorucu olabilir. • Buca’lılar Kent Konseyi ile kentin karar alma süreçlerine ve eylemlerine katılımı kolaylaştırıcı ve kentsel hizmete katkıda bulunmayı sağlayan bir çalışma biçimini hayata geçirebilirler. • Daha güzel bir Buca için “Ortak akılda buluşalım ve ve uzlaşalım.” • TEŞEKKÜR EDERİM.