HAZIRLAYAN: Fikret YILDIRIM 9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU MENEMEN-İZMİR

1. HAZIRLAYAN:Fikret YILDIRIM9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULUMENEMEN-İZMİR

2. VÜCUDUMDA NELER VAR? ÇEVREMİZİ NASIL ALGILIYORUZ? • DUYU ORGANLARI • İnsanlar değişen bir çevre içinde yaşarlar. • Çevrede meydana gelen değişikliklere göre insan vücudu kendini ayarlamak mecburiyetindedir.

3. DUYU ORGANLARI • Vücudumuza dış ortamdan gelen bilgiler, duyu organları yoluyla sinir sistemine taşınır. • Duyu organları içinde özel hücre grupları olanduyu almaçları(hücreleri) yer alır.

4. DUYU ORGANLARI • Bu duyu almaçları sayesinde çevremizdeki bir cismin rengini, sesini, kokusunu, sertliğini, yumuşaklığını, sıcaklığını ve soğukluğunu fark ederiz. • Duyu organları tarafından alınan bu uyarılar beyne iletilir. • Beyin, gelen uyarıları değerlendirerek vücut için gerekli komutları verir.

5. GÖZ VE KISIMLARI

6. GÖZ VE KISIMLARI

8. Nasıl Görürüz? • Göz, yüz bölgesinde, göz çukuru denilen yuvalarda bulunur. • Şekli yuvarlaktır. Göz, ışığı algılayan duyu hücrelerine sahip görme organımızdır. • Göz, görme işinde doğrudan görev alan kısımlar ve koruyucu kısımlardan oluşmuştur. • Koruyucu yapılar kaşlar, göz kapakları, kirpikler, göz yaşı bezleri ve göz kaslarıdır. • Göz üç tabakadan oluşur. Dıştan içe doğru sert tabaka, damar tabaka ve ağ tabakadır.

11. a. Sert Tabaka • Göz yuvarlağını en dıştan saran beyaz renkli sert tabakadır. • Sert tabaka gözün iç kısmını korur ve göz yuvarlağının ön tarafında saydam tabakayı meydana getirir. • Saydam tabaka (kornea) sert tabakanın incelip saydamlaşmasıyla oluşmuştur. • Saydam tabaka, ışığı kırar ve göz bebeğinde toplanmasını sağlar.

13. b. Damar Tabaka • Sert tabakanın altında yer alır. • Gözü besleyen kan damarları bakımından zengindir. • Damar tabakanın iç yüzeyi, siyah renk maddesi taşıyan hücrelerden oluşur. • Bu tabaka gözün içini karanlık bir odaya çevirir. Fazla ışık bu tabakada emilir.

14. İris: • Damar tabakanın gözün ön tarafında düzleşmesiyle düz kaslardan oluşmuş bir yapıdır. • Daralıp genişleyerek göze girecek ışık miktarını ayarlar.

17. Göz Bebeği: • İrisin ortasında bulunan, göze ışık girmesini sağlayan açıklıktır. • Göz Merceği (Göz Billûru): • Canlı, esnek ve saydam bir yapıdır. • Göze giren ışığı kırıp ağ tabakaya düşmesini sağlar. Göz merceği, kaslarla damar tabakaya bağlıdır.

19. c. Ağ Tabaka (Retina) • En içteki tabakadır. • Yapısında görme duyu hücreleri bulunur. • Işığa duyarlı hücrelerin bir kısmı koni, bir kısmı çomak şeklindedir. • Çomak şeklinde olanlar zayıf ışıkta görmeyi sağlar. • Koni şeklinde olanlar parlak ışıkta ve renkli olarak görmemizi sağlar.

20. c. Ağ Tabaka (Retina) • Görüntüler, ağ tabaka tarafından alınarak elektrik sinyalleri şeklinde sinirlere verilir. • Sinirler, görüntüyü beyne iletir. • Görüntü beyinde algılanır. • Ağ tabaka üzerindeki sarı benek görmenin en iyi olduğu, kör nokta görmenin olmadığı yerdir. • Sarı benek,göz merceğinin ışığı odakladığı yerde bulunur. • Kör nokta,görme sinirlerinin gözden çıktığı ışığa duyarlı olmayan bir bölgedir.

22. Görme Olayının Gerçekleşmesi • Göze dışarıdan gelen ışık, sırasıyla şu kısımlardan geçer ve ağ tabakaya ulaşır: Işıkkornea göz bebeği göz merceği retina (ağ tabaka)

24. Göz bebeğinden geçen ışınlar, mercekte kırılarak ağ tabaka üzerinde sarı benekte ters görüntü oluşturur. • Ters görüntü sarı benekteki duyu hücreleri tarafından görme sinirlerine gönderilir. • Görüntü, sinir hücreleri tarafından beynin görme merkezine taşınır. • Görme merkezinin uyarıları değerlendirmesi sonucu net, düz görüntü oluşur.

27. Göz Uyumu: • Bakılan cismin uzaklığına bağlı olarak, göz merceği kaslarının kasılıp gevşemesiyle şişkinleşir veya yassılaşır. Bunagöz uyumudenir. • Cisim uzaktaysa göz merceği daralır. • Cisim yakındaysa göz merceği şişkinleşir.

29. Göz Kusurları • a. Miyopluk • Görüntü sarı benekte değil, retina tabakasıyla mercek arasında oluşur. • Miyop insanlar yakını görür, fakat uzaktaki cisimleri net göremez. • Sebepleri • Göz merceğinin şişkinleşerek ışığı fazla kırması ya da göz yuvarlağının optik eksen boyunca geriye doğru uzaması. • Düzeltilmesi • Kalın kenarlı mercekle düzeltilir.

30. b. Hipermetropluk • Hipermetrop gözde görüntü retina tabakasının gerisinde oluşur. • Hipermetrop göz uzaktaki cisimleri görür, fakat yakındaki cisimleri net göremez. • Sebepleri • Göz merceğinin ışığı normalden az kırması ya da göz yuvarlağının optik eksen boyunca arkadan öne basık olması. • Düzeltilmesi • İnce kenarlı mercekle düzeltilir.

31. c. Astigmatlık • Merceğin veya saydam tabakanın yüzeyinin pürüzlenmesiyle oluşur. Silindirik mercekle düzeltilebilir. • ç. Presbitlik • Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesiyle oluşur. İnce kenarlı mercekle düzeltilir. Yaşlılarda görülür. • d. Katarakt • Merceğin saydamlığını yitirmesiyle oluşur. Ameliyatla düzeltilir.

32. e. Şaşılık • Göz yuvarlağını hareket ettiren kasların normalden uzun ya da kısa olmasından kaynaklanır. • Ameliyatla düzeltilebilir. • f. Renk Körlüğü • Bazı renkleri ayırt edememe durumudur. Kalıtsal bir hastalıktır. • Genelde renk körleri kırmızı ve yeşil rengi ayırt edemez.

33. Nasıl İşitiriz? • Kulak, işitme ve denge organıdır. Cisimlerin titreşmesi sonucu havadases dalgaları oluşur. • Kulak, ses dalgalarını algılayan duyu organımızdır. • Kulak;dış, orta veiç kulak olmak üzere üç bölümde incelenir.

35. a. Dış Kulak • Kulak kepçesi ve kulak yolundan oluşur • Kulak kepçesi, kıkırdaktan yapılmış kıvrımlı ve esnek bir yapıdır. • Çevreden gelen sesleri toplar. Ses dalgaları kulak yoluyla orta kulağa iletilir.

36. b. Orta Kulak • Kulak zarı çekiç, örs, üzengi kemiklerinden oluşur. Östaki borusu orta kulağa açılır. • Kulak yoluyla gelen ses dalgaları kulak zarını titreştirir. • Çekiç, örsveüzengikemikleri bu titreşimleri iç kulağa aktarır. • Östaki borusuorta kulağı, yutağa bağlar. Dış kulak ve orta kulak arasındaki basıncı dengeler.

37. c. İç Kulak • İç kulakta hem işitme hem de vücudun dengesini sağlamakla ilgili yapılar bulunur. • Oval pencere, yarım daire kanalları ve salyangozdan oluşur. • Orta kulaktan küçük kemiklerle taşınan titreşimler iç kulakta oval pencereye aktarılır. • Salyangozda, korti organı denilen yapıda işitme duyu hücreleri vardır. • Salyangoz içindeki sıvı tarafından iletilen ses uyarıları, duyu hücreleriyle algılanarak işitme sinirleriyle beyne iletilir. • Beyinde bu uyarılar yorumlanarak işitme olayı tamamlanır.

39. Yarım Daire Kanalları • Salyangozun üst kısmında bulunur. • Birbirine dik yarım daire şeklinde üç kanaldan oluşur. • Her iki kulağımızda bulunur. • İçinde sıvı vardır. Yarım daire kanalları beyincik ile birlikte görev yaparak dengede durmamızı sağlar. • İşitme olayı ile ilgisi yoktur.

40. Nasıl Koku Alırız?

41. Nasıl Koku Alırız?

42. Nasıl Koku Alırız? • Burun, koku alma organımızdır. Burun boşluğu iki delikle dışarı açılır. Iç taraftan yutağa bağlanır. • Burun boşluğunun üstünde burnun içini örten epitel doku üzerinde koku sinirlerinin yoğun olduğusarı bölgevardır. • Bu yüzeymukus salgısıyapar. Burayamukozada denir. Koku sinir uçları mukoza içinde gömülüdür. • Koku taşıyan gazlar, burna girdikten sonra mukus sıvısı içinde çözünerek duyu sinirlerini uyarır. Sinirler uyarıları beyne iletir. Böylece koku algılanır.

43. Nasıl Koku Alırız?

44. Koku yorgunluğu • Burundaki duyu hücreleri çabuk yorulur. • Sürekli aynı koku gelirse, zamanla hissedilen koku azalır ya da hiç koku hissedilemez. • Bunakoku yorgunluğudenir. Bu durumda burun, ancak farklı bir kokuyu algılayabilir.

48. Nezle olan birinde burundaki mukus tabakası kalınlaştığından koku alma duyusu zayıflar. • Burun, koku alma organı olduğu gibi solunum sisteminin de bir organıdır. • Beynimizde koku ile tat uyarıları aynı merkezde değerlendirildiği için, koku alma ile tat birbiriyle yakından ilgilidir. • Bu yüzden yiyeceklerin tadını ve kokusunu birlikte algılarız. Nezle olunca besinlerin tadını da iyi alamayız.

50. Nasıl Tat Alırız? • Dil, tat alma organımızdır. Epitel doku ile örtülüdür. • Dil üzerinde tat tomurcukları bulunur. • Tat tomurcukları içinde duyu hücreleri vardır. • Bu tomurcuklarda dört ana tat algılanır: • Acı, tatlı, tuzlu veekşi. Tat tomurcukları dilin belli kısımlarında yoğunlaşmıştır. • Bu yüzden dilin bazı bölümleri belli tatları daha iyi algılar.