UMOWA UBEZPIECZENIA

1. UMOWA UBEZPIECZENIA Dorota Wieczorkowska Zakład Prawa Gospodarczego i Handlowego Wydział Prawa Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego

2. Art. 805 KC § 1. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczeniew razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.  § 2. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:  1) przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;  2) przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej 

3. Charakter prawny umowy ubezpieczenia • Umowa najwyższego zaufania, • Umowa losowa, • Umowa konsensualna • Umowa dwustronnie zobowiązująca, • Umowa odpłatna, • Umowa wzajemna (?), • Umowa kauzalna, • Umowa kwalifikowana podmiotowo

4. Umowa najwyższego zaufania • Ocena ryzyka na podstawie faktów znanych ubezpieczającemu, • Czy informacje są prawdziwe? • Czy informacje są pełne? • Przejęcie ryzyka bez weryfikacji podanych informacji o ryzyku, • Obiekt objęty ochroną pozostaje we władaniu/pod kontrolą ubezpieczonego • Sankcja – art. 815 par. 3 KC • Czy zasada ta działa w drugą stronę?

5. Art. 815 KC • Art.  815.  [Obowiązki ubezpieczającego] • §  1.  Ubezpieczający obowiązany jest podać do wiadomości ubezpieczyciela wszystkie znane sobie okoliczności, o które ubezpieczyciel zapytywał w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach. Jeżeli ubezpieczający zawiera umowę przez przedstawiciela, obowiązek ten ciąży również na przedstawicielu i obejmuje ponadto okoliczności jemu znane. W razie zawarcia przez ubezpieczyciela umowy ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne. • §  2.  Jeżeli w umowie ubezpieczenia zastrzeżono, że w czasie jej trwania należy zgłaszać zmiany okoliczności wymienionych w paragrafie poprzedzającym, ubezpieczający obowiązany jest zawiadamiać o tych zmianach ubezpieczyciela niezwłocznie po otrzymaniu o nich wiadomości. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczeń na życie. • §  21.  W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek obowiązki określone w paragrafach poprzedzających spoczywają zarówno na ubezpieczającym, jak i na ubezpieczonym, chyba że ubezpieczony nie wiedział o zawarciu umowy na jego rachunek. • §  3.  Ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za skutki okoliczności, które z naruszeniem paragrafów poprzedzających nie zostały podane do jego wiadomości. Jeżeli do naruszenia paragrafów poprzedzających doszło z winy umyślnej, w razie wątpliwości przyjmuje się, że wypadek przewidziany umową i jego następstwa są skutkiem okoliczności, o których mowa w zdaniu poprzedzającym.

6. Umowa losowa • Efekt umowy zależy od zaistnienia zdarzenia przyszłego niepewnego • Czy zajdzie wypadek ubezpieczeniowy? • Czy w zamian za zapłaconą składkę nastąpi wypłata świadczenia ubezpieczyciela? • Losowość jest „opanowana” poprzez statystyczne metody planowania ryzyka. • Całość działalności ubezpieczyciela jest pozbawiona losowości.

7. Umowa konsensualna • Dochodzi do jej zawarcia solo consensu, • Charakter prawny polisy?  tylko potwierdza zawarcie umowy • Kiedy rozpoczyna się ochrona ubezpieczeniowa? • Art. 814 par. 1 KC • Jeżeli nie umówiono się inaczej, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty. 

8. Umowa dwustronnie zobowiązująca • Obie strony są na raz wierzycielem i dłużnikiem Umowa odpłatna • Obowiązek zapłaty składki

9. Umowa wzajemna??? • Wzajemność  487 KC • Świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony. • Problem: na czym polega świadczenie ubezpieczyciela? • 805 par. 1-2 KC, 822 par. 1 KC vs 813-814 KC • Czy nie zachodzi dysproporcja pomiędzy świadczeniami stron? • Mała składka • Wysokie odszkodowanie

10. Umowa kwalifikowana podmiotowo • Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. • Działalność regulowana • Forma prawna • Zezwolenie KNF • Zasady prowadzenia działalności • Sankcja  nieważność (58 KC)

11. Zawarcie umowy ubezpieczenia • Tryby zawierania umów: • Ofertowy • Negocjacyjny • Akcyjny * • Przetargowy * MOMENT ZAWARCIA UMOWY =/= MOMENT ROZPOCZĘCIA ŚWIADCZENIA OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ

12. STRONY UMOWY UBEZPIECZENIA

13. INNE PODMIOTU STOSUNKU PRAWNEGO UBEZPIECZENIA

14. UBEZPIECZAJĄCY • Jest stroną umowy ubezpieczenia • Ma obowiązki wynikające z umowy • Zapłata składki • Obowiązki dodatkowe • Nie musi mieć sam interesu ubezpieczeniowego

15. ubezpieczony • Podmiot, któremu zagraża ryzyko ubezpieczeniowe • Musi mieć interes ubezpieczeniowy • Jest centralną postacią umowy ubezpieczenia – ma prawo do: • Ochrony ubezpieczeniowej ze strony ubezpieczyciela, • Ubezpieczony jest uprawniony do żądania należnego świadczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela, chyba że strony uzgodniły inaczej; • informacji o postanowieniach zawartej umowy oraz ogólnych warunków ubezpieczenia w zakresie, w jakim dotyczą praw i obowiązków ubezpieczonego. • Nie musi być stroną umowy • Może być obciążony obowiązkami dodatkowymi – ale tylko, gdy wie o fakcie zawarcia umowy ubezpieczenia na jego rzecz oraz o treści tej umowy.

16. uposażony • Występuje w umowie ubezpieczenia na życie; • Osoba uprawniona do odbioru sumy ubezpieczenia po śmierci ubezpieczonego; • Wskazanie uposażonego jest dokonywane mortis causa przez ubezpieczającego (art. 831 § 1 KC) • Co w przypadku niewskazania uposażonego  zasady dziedziczenia ustawowego; • Bezskuteczność wskazania uposażonego (art. 832 KC): • Nie dożył śmierci ubezpieczonego; • Przyczynił się do śmierci ubezpieczonego;

17. Poszkodowany • Jest to osoba posiadająca szereg uprawnień w związku z zawartą umową ubezpieczenia OC – osoba wobec której ubezpieczony ponosi odpowiedzialność w zakresie ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z danej umowy. • Nie jest stroną umowy ubezpieczenia; • W przypadku, gdy dojdzie do powstania szkody za którą odpowiada ubezpieczony, w związku z wypadkiem ubezpieczeniowym, poszkodowany uzyskuje roszczenie o naprawienie szkody bezpośrednio od ubezpieczyciela (actiodirecta). • Art.. 822 § 4 KC: Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. • Art.. 822 § 5 KC: Ubezpieczyciel nie może przeciwko uprawnionemu do odszkodowania podnieść zarzutu naruszenia obowiązków wynikających z umowy lub ogólnych warunków ubezpieczenia przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego, jeżeli nastąpiło ono po zajściu wypadku.

18. UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE I OSOBOWE

19. UBEZPIECZENIA OSOBOWE I MAJĄTKOWE

20. UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE • Cel – ochrona integralności majątku ubezpieczonego • Przedmiot – interes ubezpieczeniowy, czyli więź ekonomiczna z przedmiotem podlegającym ubezpieczeniu. • Ma charakter pozytywny w przypadku ubezpieczeń aktywów (istnieje w chwili zawarcia mowy ubezpieczenia) • Ma charakter potencjalny w przypadku ubezpieczeń OC

21. INTERES UBEZPIECZENIOWY art. 821 KC Przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu.

22. UBEZPIECZENIE AKTYWÓW • Interes ubezpieczeniowy jest wyznaczany przez zakres chronionego prawa majątkowego (lub posiadania). • Ocena interesu w pieniądzu: • Gdy wywodzi się z prawa własności – wartość rynkowa przedmiotu podlegającego ochronie z chwili zawarcia umowy ubezpieczenia • Gdy wywodzi się z innego tytułu – należy wartość interesu wskazać w umowie ubezpieczenia (metodę jej obliczenia)

23. UBEZPIECZENIE AKTYWÓW • Obowiązki i prawa ubezpieczyciela: • Spełnienie świadczenia – wypłaty odszkodowania – w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego • Świadczenie ochrony ubezpieczeniowej • Obowiązki i prawa ubezpieczającego: • Prawo żądania wypłaty odszkodowania w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia szkody • granice: • rzeczywiście poniesiona szkoda 824(1) KC • Suma ubezpieczenia 824 KC • Obowiązek zapłaty składki ubezpieczeniowej

24. UBEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ art. 822 par 1 KC Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

25. UBEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ • Interes ubezpieczeniowy: • Czy można go ocenić w pieniądzu w chwili zawierania umowy ubezpieczenia?  NIE • Interes ten jest niepoliczalny w momencie zawierania umowy ubezpieczenia. • Ubezpieczyciel będzie ponosił odpowiedzialność w takim zakresie jak ubezpieczający/ubezpieczony, ale z ograniczeniem do określonej w umowie sumy gwarancyjnej.

26. UBEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ Granice czasowe odpowiedzialności ubezpieczyciela – zależy od wybranego modelu (trigger): • Klauzula pierwotnej przyczyny szkody • Klauzula powstania szkody • Klauzula ujawnienia szkody • Klauzula zgłoszenia roszczeń odszkodowawczych

27. UBEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ Art. 822 par 2 KC Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia. • Klauzula pierwotnej przyczyny szkody – rozwiązanie modelowe przyjęte w KC! Art.. 822 par 3 KC Stronymogą postanowić, że umowa będzie obejmować szkody powstałe, szkodyujawnione lub szkodyzgłoszone w okresie ubezpieczenia.

28. UBEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ • ACTIO DIRECTA poszkodowanego względem ubezpieczyciela. • art. 822 par. 4 KC Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia OC może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. • Regres ubezpieczeniowy – art. 828 KC

29. UBEZPIECZENIA OSOBOWE • CEL: wypłata określonej w umowie sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia. • Przedmiot: katalog otwarty (dobra osobiste) • Art. 829 par 1 KC: • Ubezpieczenie na życie – śmierć osoby ubezpieczonej lub dożycie określonego wieku • Ubezpieczenie NNW – uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, śmierć wskutek nieszczęśliwego wypadku

30. UBEZPIECZENIA OSOBOWE • Czy musi istnieć interes ubezpieczeniowy? • Brak przepisów regulujących tę kwestię, • Nie jest dopuszczalne zawieranie umów o charakterze hazardowym dot. cudzego życia (osoby zupełnie obcej).

31. UBEZPIECZENIE NA ŻYCIE • Dotyczy życia ubezpieczonego • Wypłata sumy pieniężnej w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego: • W razie śmierci: na rzecz osób najbliższych (uposażonych) • W razie dożycia określonego wieku: na rzecz ubezpieczonego • Charakter długoterminowy i inwestycyjny

32. UBEZPIECZENIE NA ŻYCIE • art. 834 KC Jeżeli do wypadku doszło po upływie lat trzech od zawarcia umowy ubezpieczenia na życie, ubezpieczyciel nie może podnieść zarzutu, że przy zawieraniu umowy podano wiadomości nieprawdziwe, w szczególności że zatajona została choroba osoby ubezpieczonej.

33. UBEZPIECZENIE NA ŻYCIE • Art. 833 KC Przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą skrócić ten termin, nie bardziej jednak niż do 6 miesięcy.

34. Świadczenia stron

35. Świadczenia stron umowy ubezpieczenia • Świadczenia ubezpieczyciela: • Świadczenie ochrony ubezpieczeniowej • Świadczenie pieniężne • Świadczenia ubezpieczającego: • Zapłata składki • Powinności ubezpieczającego • Ustawowe • Umowne

36. Czynniki limitujące ochronę ubezpieczeniową • Wartość ubezpieczeniowa = wartość maksymalnej szkody, której może dotyczyć odszkodowanie. • Suma ubezpieczenia = kwota pieniężna stanowiąca górną granicę świadczenia pieniężnego ubezpieczyciela • (Suma gwarancyjna –w ubezpieczeniach OC) • Art. 824 KC • § 1. Jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela.  • § 2. Jeżeli po zawarciu umowy wartość ubezpieczonego mienia uległa zmniejszeniu, ubezpieczający może żądać odpowiedniego zmniejszenia sumy ubezpieczenia. Zmniejszenia sumy ubezpieczenia może także z tej samej przyczyny dokonać jednostronnie ubezpieczyciel, zawiadamiając o tym jednocześnie ubezpieczającego. 

37. SU > WU  nadubezpieczenie Art. 8241. § 1. O ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody.  Podwójne ubezpieczenie § 2. Jeżeli ten sam przedmiot ubezpieczenia w tym samym czasie jest ubezpieczony od tego samego ryzyka u dwóch lub więcej ubezpieczycieli na sumy, które łącznie przewyższają jego wartość ubezpieczeniową, ubezpieczający nie może żądać świadczenia przenoszącego wysokość szkody. Między ubezpieczycielami każdy z nich odpowiada w takim stosunku, w jakim przyjęta przez niego suma  ubezpieczenia pozostaje do łącznych sum wynikających z podwójnego lub wielokrotnego ubezpieczenia 

38. SU < WU  niedoubezpieczenie • System odpowiedzialności „na pierwsze ryzyko” • System odpowiedzialności proporcjonalnej Aby obliczyć wartość należnego odszkodowania w systemie odpowiedzialności proporcjonalnej należy zastosować następujący wzór:

39. Klauzule dodatkowe • Franszyzy: • Integralna (warunkowa) - to kwota, do wysokości której ubezpieczyciel nie odpowiada za powstałą szkodę. Jeżeli jednak wartość szkody przekroczy tę kwotę, wówczas ubezpieczyciel wypłaca całe należne odszkodowanie. Franszyza integralna jest spotykana we wszystkich rodzajach ubezpieczeń i ma na celu wyeliminowanie konieczności likwidowania przez ubezpieczyciela szkód drobnych (często koszt likwidacji takich szkód przekracza ich wysokość) i podniesienie działań prewencyjnych ubezpieczonego. • Redukcyjna (bezwarunkowa) - to kwota, którą ubezpieczyciel potrąca z każdego odszkodowania. W praktyce oznacza to, że jeśli wartość szkody nie przekroczy tej kwoty odszkodowanie nie jest wypłacane.  • Klauzula udziału własnego - jest to określona w umowie ubezpieczenia część wartości szkody, jaką ubezpieczony zobowiązuje się pokryć w sytuacji jej wystąpienia. Warunek ten wyrażany jest na dwa sposoby: • kwotowo  • procentowo 

40. Świadczenie pieniężne ubezpieczyciela Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:  1) przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;  2) przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej

41. Terminy • Art. 817. § 1. Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.  • § 2. Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie przewidzianym w § 1.  • § 3. Umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla uprawnionego niż określone w paragrafach poprzedzających. 

42. Terminy • Art. 819. § 1. Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.  • § 3. W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.  • § 4. Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia. 

43. Świadczenia ubezpieczającego • Zapłata składki • W zamian za ponoszenie ryzyka ochrony ubezpieczeniowej – art. 813 KC • Możliwe zwiększenie składki, w razie wzrostu poziomu ryzyka – art. 816 KC • Nakaz zwrotu składki za niewykorzystany okres ochrony • Powinności ubezpieczającego • Rola: zachowanie równowagi pomiędzy ponoszonym przez ubezpieczyciela ryzykiem a wysokością składki • Ubezpieczający ma obowiązek zachowania zgodnego z powinnościami

44. Obowiązek deklaracji • Art. 815. § 1. Ubezpieczający obowiązany jest podać do wiadomości ubezpieczyciela wszystkie znane sobie okoliczności, o które ubezpieczyciel zapytywał w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach. […].  • § 2. Jeżeli w umowie ubezpieczenia zastrzeżono, że w czasie jej trwania należy zgłaszać zmiany okoliczności wymienionych w paragrafie poprzedzającym, ubezpieczający obowiązany jest zawiadamiać o tych zmianach ubezpieczyciela niezwłocznie po otrzymaniu o nich wiadomości. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczeń na życie.  • § 3. Ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za skutki okoliczności, które z naruszeniem paragrafów poprzedzających nie zostały podane do jego wiadomości. Jeżeli do naruszenia paragrafów poprzedzających doszło z winy umyślnej, w razie wątpliwości przyjmuje się, że wypadek przewidziany umową i jego następstwa są skutkiem okoliczności, o których mowa w zdaniu poprzedzającym  

45. Umożliwienie zapoznania się ze stanem po wypadku ubezpieczeniowym • Oględziny • Wydanie dokumentów

46. Obowiązek ratowania • Art. 826. § 1. W razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów.  • § 2. Umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, że w razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest zabezpieczyć możność dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wobec osób odpowiedzialnych za szkodę.  • § 3. Jeżeli ubezpieczający umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa nie zastosował środków określonych w § 1, ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności za szkody powstałe z tego powodu. 

47. Obowiązek powstrzymania się od wyrządzenia szkody • Art. 827. § 1. Ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie; w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności.  • § 2. W ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej można ustalić inne zasady odpowiedzialności ubezpieczyciela niż określone w § 1.  • § 3. Jeżeli nie umówiono się inaczej, ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną umyślnie przez osobę, z którą ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym. 

48. Zakończenie umowy ubezpieczenia

49. Sposoby zakończenia stosunku prawnego ubezpieczenia • Upływ terminu, na jaki umowa została zawarta • Wypowiedzenie umowy ubezpieczenia • Wygaśnięcie wskutek przeniesienia praw do przedmiotu ochrony ubezpieczeniowej • Wyczerpanie sumy ubezpieczenia / sumy gwarancyjnej

50. Upływ terminu, na jaki zawarto umowę • Co do zasady umowy ubezpieczenia są umowami terminowymi • Potrzeba dostosowania do zmiennej rzeczywistości i zmian na rynku • Obliczenie ryzyka • Obliczenie składki • czasami ustawa wskazuje okres obowiązywania umowy ubezpieczenia: • 12 miesięcy ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych • Wyjątek – umowa na życie i dożycie • Charakter długoterminowy