Woonfiscaliteit in België, Feiten en hervormingen

1. Woonfiscaliteit in België,Feiten en hervormingen Geert VAN REYBROUCK Studie- en Documentatiedienst FOD Financiën De spreker spreekt in eigen naam, geenszins in naam van de Minister, noch van zijn Administratie

2. Woonfiscaliteit in België • De feiten, internationale context • Periodieke belasting op vastgoed • Belasting eigen woning • ETR • Hervorming 2005 • Woonbonus • Fiscale uitgaven • Per deciel • Opmerkingen Advies VWR & KI

3. Belasting op eigendomNTL - EU Taxation Trends • EU-opdeling geïnspireerd op RS OECD • Voor BE • “Recurrent immovable property”: nog ruimte • Iets hoger dan EU rekenkundig gemid (EU27a) • Gelijkaardig als gewogen EU27 • Ver onder FR en UK • Andere, voornamelijk “transaction taxes”: hoogste in EU • Nauwelijks correlatie (recurrent immov) property tov totale belastingdruk

6. BE Tax burden – Tax shift • Hogebelastingdruk • Tax-to-gdp +/- 45% (3e EU) • In het bijzonder op arbeid • 100% AW : 1e OESO; • ITR : 2e EU • Belasting & econ groei • OESO-ranking hinderlijkheid: Venb > PB > Consumptie > Periodiekebelasting op vastgoed • EU aanbeveling: • “need to shift the burden of taxation away from labour, towards consumption and property” • bijvoorkeur “recurrent taxes immov. property

7. BE Tax Mix – Belastingen op eigendom

8. Periodieke vastgoedbelasting: OV+OOV • Aandeel in bbp • Registratierechten : van 0,6% -> 0,9% • OV + OOV stabiel op 1,2 à 1,3% • Belang 3 componenten varieert • Gewestelijke OV; Provinciale OOV; Gemeentelijke OOV • Gestaag oplopende (gemeentelijke) tarieven • Electorale cyclus • In VL sprong na 2000 • Belastingbasis groeit niet mee • Noch met evolutie vastgoedmarkt • Noch met bbp

9. OV-Tarief tov KIProv gewogen gemid tarief OV+OOVprov+OOVgem

10. Periodieke vastgoedbelasting: tarieven OOVgem

11. De belasting eigen woning • Vet : (Nog) Federaal • “Transaction taxes” (Registratierechten of btw) • Onroerende voorheffing (Gewest+Prov.+gemeente) • PB: geen belasting op “imputed income” • Tot 2005 gedeeltelijke verrekening OV in PB • PB Belastingvoordelen tot 2005 • Intrestaftrek voor nieuwe eigen woning • Kapitaalaflossingen beperkt • PB Belastingvoordelen sinds 2005 • Aftrek hypotheeklast (intrest & kapitaal) tot (per echtgenoot) 2120 € + 710 € gedurende eerste 10 jaar • Geen onderscheid bestaand vs nieuw vastgoed • Keuze voor bestaande contracten tussen “oude” en “nieuwe” regeling

12. Tax Policy - Criteria • Financieren uitgaven • stabiele bron • Allocatieve efficiëntie • Impact op ruimtelijke ordening & mobiliteit • Impact op arbeid & arbeidsmobiliteit • Billijkheid • Horizontaal vs Verticaal • Draagkracht- vs profijtbeginsel • Administratieve efficiëntie • Kant belastingplichtige • Kant overheid • Politieke haalbaarheid

13. Effectieve belastingvoet eigen woning • ETR = (Rg-Rn)/(Rg-π) • Rg = bruto nominaal rendement (8% vastgoedwaarde) • Rn = netto nominaal rendement • Π = inflatiegraad • (Rg-Rn) bevat • (a) Belasting bij aankoop • (b) Netto onroerende voorheffing • (c) NPV van belastingkredieten en aftrekken • Tijdsdimensie: (a) en (c) worden in belasting / subsidie op jaarbasis omgezet; => onderschatting bij (snelle) wederverkoop

14. Effectieve belastingvoet eigen woning

15. Effectieve belastingvoet eigen woning Tax preference for housing

16. Effectieve belastingvoet eigen woning • Lessen • Methodologische opmerking: ETR zeer gevoelig voor inflatie en rente • Hoedanook een duidelijk belastingvoordeel tov de benchmark • Een bijkomend belastingvoordeel voor hypotheken • Het specifieke voordeel voor nieuwbouw verdween

17. Impact federale hervorming 2005 • LT:Stijging ETR • Op lange termijn weegt niet-verrekening OV in PB zwaarder door dan stijging NPV van belastingaftrek • KT: myopie • Toename NPV belastingaftrek • Positief voor eigenaars • Negatief voor de begroting • Prijsopdrijvende impact • Niet-elastisch aanbod • Echter ook EBA in 2005 • Dankzij kapitalisatie vooral door bestaande eigenaars gecapteerd

18. ReformsThe 2005 Federal reform

19. NPV woonhypotheek als determinant registratierechten

20. Woonbonus • Situering tov “property taxes” • Periodieke en andere • De belangrijkste belastinguitgave in de categorie “vastgoed PB” • De inventaris vermeldt ook “verwante” belastinguitgaven

22. Fiscale Uitgaven Inventaris Vastgoed PB

23. Fiscale Uitgaven Inventaris Verwant PB

24. Woonbonus Aantal deelnemers groeit nog gestaag… … de budgettaire kost navenant

25. Woonbonus • Budgettaire kost loopt op • Regressief • Take-up • Gemiddeld bedrag per deciel • Budgettaire kosten per deciel • Patronen gelijkaardig in VL, Wal, Br

26. Taxation of housing in Belgium

27. Taxation of housing in Belgium

28. Taxation of housing in Belgium

29. Woonbonus-advies VWR • overheveling 1,5 miljard euro vanaf 1/1/2014? (p5,11) • inkomensafhankelijk maken (p14) • “20% laagste inkomens” (p 14) • vertaling in “absolute” maatstaf nodig • welke maatstaf? • PB, fiscaal inkomen is zeer onvolmaakte maatstaf voor bijdragecapaciteit • omvat niet alle inkomensvormen (uit vermogen,…) • vermomde private consumptie, forfaitaire stelsels, onderrapportering, fraude, … • KI, vergt actualisering

30. Woonbonus-advies VWR - KI • KI meer data dan in jaren ‘70 • Transactieprijzen ;verbod op contante betaling zou bewimpeling moeten fnuiken • verplicht geregistreerde huurcontracten • Certificaten energieprestatie • verzekerde waarden • GPS-coördinaten • Deels “third party”data, deels self-assesment • Met steekproefcontrole; Google earth; Streetview • Bv 5 x 1/5 op afstand + 1/50 ter plaatse • Wortel en stok, Geen volledig dossier • -> verval woonbonus na x jaar • -> geen huiskorting • -> geen indexering huurprijs

31. Woonbonus-advies VWR • enige woning als vorm pensioensparen • fiscaliteit bij vermogenopbouw (p10) • fiscaliteit bij afbouw (opeethypotheek)? • grandfathering : kleine stappen (p13), … maar duidelijke marsrichting! • bijkomende voorwaarden voor woonbonus? • energiezuinigheid, water(her)gebruik • enkel reconversiezones? <> botte afbakening (p20) • renovatiecriteria aanscherpen • “renovatie” als eufemisme voor “uitbreiding” • doorstroming bevordert arbeidsmobiliteit, uitbreiding niet • bijkomende premies (deel 2) • ongeloof in marktwerking, maar shift van “tax expenditures” naar “expenditures” • gevaar administratieve dead weight

32. Woonbonus-advies VWR - political economy - haalbaarheid • Afbouw TE: te veel verlies / te veel verliezers? • verlies is exact becijferbaar, is relatief groot en makkelijk te identificeren => sterke lobby • winst voor het “algemeen belang” is vaag, dispers, moeilijk te identificeren • onderdeel package deal? • coördinatieproblemen fed / g&g / prov / gemeenten • besteding vrijkomende beleidsruimte • naar woonbeleid? eigen woning of (sociale) huurwoning • naar verlaging tarieven / opcentiemen PB • cf aanbevelingen EU, OESO, IMF: van woonbonus naar werkbonus? • low rate, broad base • beter dan verlaging andere tarieven OV - successie • naar “begrotingsconsolidatie”

33. Besluit • Internationaal shift naar periodieke vastgoedtaksen bepleit • Advies ook geldig voor België • Hinderpaal: tax base • “tyranny of status quo” doorbreken • Political economy probleem • Registratierechten afbouwen? • Fnuikt arbeidsmobiliteit en doorstroming • Deels uitgehold door btw op nieuwbouw • Woonbonus afbouwen / hervormen? • Budgettaire last • Regressief • Moeilijk zonder “tax package”

34. bronnen • Nationale rekeningen en NTL (National Tax List) • Taxation Trends in the European Union, 2012 edition http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/gen_info/economic_analysis/tax_structures/index_en.htm • Revenue Statistiscs, OECD, 2012 edition http://www.oecd.org/tax/taxpolicyanalysis/revenuestatistics2012edition.htm • Hoge Raad van Financiën, Advies omtrent de doorstorting van de federaal geïnde belastingen aan de lokale overheden, januari 2011 • Federale Inventaris Fiscale Uitgaven • Website Kamer en Docufin (historiek en xls) http://www.docufin.fgov.be/intersalgnl/thema/stat/Stat_fiscale_uitgaven_fed.htm • Geert Van Reybrouck and Christian Valenduc, Taxation of housing in Belgium: facts and reforms; in Property taxation and enhanced tax administration in challenging times; European Economy. Economic Papers. 463. October 2012. pp37-45 , http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/economic_paper/2012/ecp463_en.htm en http://ec.europa.eu/economy_finance/events/2011/2011-11-24-property_taxation/ • Possible reforms of real estate taxation : critera for succesful policies; European Economy, occasional papers 119, October 2012