400 likes | 746 Views
SPECIFI^NI PROFESIONALNI RIZICI KAJ ZDRAVSTVENI RABOTNICI Prof d-r Jovanka Karaxinska-Bislimovska Institut za medicina na trud, SZO Kolaborativen centar Skopje, Republika Makedonija. ZDRAVSTVENI RABOTNICI (WHO Report, 2006).
E N D
SPECIFI^NI PROFESIONALNI RIZICI KAJ ZDRAVSTVENI RABOTNICI Prof d-r Jovanka Karaxinska-Bislimovska Institut za medicina na trud, SZO Kolaborativen centar Skopje, Republika Makedonija
ZDRAVSTVENI RABOTNICI(WHO Report, 2006) • SITE LICA ANGA@IRANI VO SPECIFI^NI AKTIVNOSTI SO PRIMARNA CEL DA SE SO^UVA ZDRAVJETO NA LU\ETO: • ONIE KOI GO PROMOVIRAAT I ^UVAAT ZDRAVJETO, KOI GI DIJAGNOSTICIRAAT I LEKUVAAT BOLESTITE, ONIE VO ZDRAVSTVENIOT MENAXMENT, RABOTNICI ZA PODR[KA I POMO[ • SITE KOI OBEZBEDUVAAT FUNKCINIRAWE NA ZDRAVSTVENIOT SISTEM
World Health Day 2006 - a message from the Director-General • “World Health Day 2006 gives us all an opportunity to celebrate the remarkable contribution to human health and development made by health workers. Without a strong health workforce, advances in healthcare cannot reach and benefit the people who need them. Effective ways of preventing and treating disease require assessment, delivery and monitoring by health workers.” Dr LEE Jong-wook
59.8 milioni zdravstveni rabotnici- globalno nivo(WHO Report, 2006)
GLOBALIZACIJA I RABOTNA SILA VO ZDRAVSTVOTO • RABOTNI USLOVI, ZDRAVSTVENI USLUGI-BRZI PROMENI • BIOMEDICINSKI INFORMACII, NOVI ZNAEWA, NOVI METODI • NOVI TEHNOLOGII, REMODELIRAWE NA RABOTNI MESTA, MNOGU VISOKI BARAWA ZA REALIZACIJA • GUBITOK NA RABOTA, KONKURENCIJA, NAMALUVAWE NA FONDOVITE, RESTRUKTURIRAWE I PRIVATIZACIJA NA ZS • NISKA OP[TESTVENA PODR[KA, POMALA KONTROLA, NESIGURNOST, MIGRACIJA
SIXTIETH WORLD HEALTH ASSEMBLY, WHA60.26, 2007 GLOBAL PLAN OF ACTION ON WORKERS’ HEALTH 2008–2017 CEL 1: Razvoj i implementacija na nacionalni instrumenti za zdravjeto na rabotnicite • Visoko rizi~en sektor-ZDRAVSTVO
ZDRAVSTVENI RABOTNICI VO REPUBLIKA MAKEDONIJA 2008 GODINA- VKUPNO OKOLU 25 000 VRABOTENI VO ZDRAVSTVENIOT SEKTOR, PREKU 17 000 ZDRAVSTVENI RABOTNICI, 5000 DOKTORI PO MEDICINA 1945 GODINA - 123 DOKTORI PO MEDICINA
Zdravstveni profesionalci-tim • Doktori, d-r specijalist po medicina ili stomatologija • Specijalizirani medicinski profili • Med.sestra, stom.sestra, laboratoriski ili sanitaren tehni~ar, aku{erka • Pomo{en personal (higieni~ar, voza~ i sl)
Raboten proces, rabotna sredina, rabotni zada~i • Karakter, priroda i na~in na rabota • Organizacija na rabota • Eko-tehnolo{ki proces, uslovi na rabota • Oprema i instrumenti za rabota
FAZI NA RABOTA • ZEMAWE PODATOCI • PODGOTOVKA I OBRABOTKA • ANALIZA • EVALUACIJA • DELUVAWE
SPECIFI^NI BARAWA NA RABOTATA • SPECIJALIZIRANI ZNAEWA I VE[TINI • ADEKVATNI PSIHOLO[KI I SETILNI FUNKCII • MANUELNA SPRETNOST, IZVE@BANOST, PRECIZNOST, KOORDINACIJA NA DVI@EWA
ORGANIZACIJA NA RABOTA • RABOTNO VREME • SMENI • NO]NA RABOTA • ITNI SLU^AJI • ROTACIJA NA RAB. MESTA • TIMSKA RABOTA
OBEM • FREKVENCA NA RABOTA • STRUKTURA NA MORBIDITETOT NA PACIENTITE
PROFESIONALEN RIZIK - MO@NOST ZA O[TETUVAWE NA ZDRAVJETO SO SPECIFI^EN PROFESIONALEN FAKTOR
Specifi~ni rabotni rizici i efekti • Rabotno mesto • Rabotna okolina • Raboten proces • Rabotnici
PROFESIONALNI RIZICI KAJ ZDRAVSTVENI RABOTNICI • FIZI^KI NOKSI: mikroklima, svetlina, bu~ava, jonizira~ko i nejonizira~ko zra~ewe • MEHANI^KI NOKSI: ostri predmeti, instrumenti, igli, zapalivi i eksplozivni susptanci, elektri~ni aparati • HEMISKI NOKSI: anestetici, citostatici i drugi lekovi, sterilizira~ki agensi i dezinficiensi • BIOLO[KI NOKSI: mikroorganizmi, lateks, laboratoriski `ivotni, • PSIHOLO[KI NOKSI: stres, zamor, nova tehnologija, no}na rabota, • ERGONOMSKI FAKTORI: zamorno dr`ewe na teloto, te`ok teret, povtoruvani dvi`ewa,
ZDRAVSTVENI EFEKTI:PROFESIONALNI BOLESTI, BOLESTI VO VRSKA SO RABOTA, POVREDI NA RABOTA • iritira~ki (ko`a, o~i, respiratoren efekt) • toksi~en (akutni i hroni~ni intoksikacii) • senzibilizira~ki (alergiski zaboluvawa) • infektiven (hepatit, TBC, HIV i dr.) • psihosocijalen (psihi~ki tegobi, psihosomatski naru{uvawa) • kancerogen (maligni zaboluvawa) • teratogen (o{teuvawa na plodot) • mutagen (hromozomski aberacii)
STARO-NOVI PROBLEMISpecifi~ni profesionalni rizici i zdravstveni rabotnici • Institut za medicina na trud-pove}edecenisko sledewe Nau~en proekt "Specifi~ni profesionalni rizici kaj zdravstvenite rabotnici-infektivni i psihosocijalni agensi" (2002-2004) • WHO SEE Network on Workers Health • WHO Working Plan 2006-2020-healthcare workers • Javno zdravstven prioritet • Preventivni strategii za za{tita
Zdravstveni rabotnici i infekcija • Zdravstveni rabotnici so rizik -rabotnici kaj koi vo tekot na rabotata postoi mo`nost za infekcija poradi kontakt so pacientite, krvta ili drugite telesni te~nosti (Rapiti et al., 2005)
Transmisija na infekcija preku ubod so igla ili povreda so ostar predmet Incidenca na anti-HCV serokonverzija po akcidentalna perkutana ekspozicija na HCV pozitiven izvor - 1,8% (Mitsui et al., 1992; Lanphear et al., 1994; Puro et al., 1995; Alter, 1997) Procent naserokonverzija po akcidentalna perkutana ekspozicija na HBV se dvi`i od 6% do 30% , prose~no 18% (Seeff et al., 1978) Rizik povrzan so profesionalna ekspozicijana HIV preku perkutana povreda e 0,3% (Tokars et al., 1993; Gerberding, 1994)
Povredi od igli i ostri predmeti kaj isleduvanite zdravstveni rabotnici p<0,05 Karaxinska Bislimovska i sor., 2004
Podatoci za ispituvawe na HBV, HCV i HIV status kaj isleduvanite zdravstveni rabotnici vo tekot na poslednata godina
Distribucija, spored dejnost, na eksponiranite zdravstveni rabotnici so pozitivenanti-HBc At status
Sprovedena HBV aktivna profilaksa kaj ispituvanite zdravstveni rabotnici
Zdravstveni rabotnici i hroni~en profesionalen stres • Stres asociran so rabota Model na emocionalni, kognitivni, bihejvioralni i fiziolo{ki reakcii na nepovolni i {tetni aspekti od obemot na rabota, rabotnata organizacija i rabotnata okolina. • Burnout syndrome (Sindrom na istro{enost) Fizi~koi emocionalnoisto{tuvawe kaj profesionalci koi rabotat so lu|e.
Podatoci od pra{alnikot za hroni~en profesionalen stres za stresogeni faktori koi bitno ja ote`nuvaat rabotata
Distribucija na Burn-out Sy spored profilina zdravstveni rabotnici V.Basarovska, 2006
Procent na ispituvanite zdravstveni rabotnici so visoki i sredni vrednosti na EI, DE I RLU V.Basarovska, i sor. 2006
BEZBEDNOST NA RABOTA-OBVRSKA NA SITEZDRAVSTVENA SLU@BA -INICIJATOR I KOORDINATOR
DA SE MINIMIZIRA RIZIK- TREBA DA SE OBEZBEDI SIGURNOST SIGURNOST PRI RABOTA • ZA SIGURNOST PRI RABOTA TREBA ADEKVATNI RABOTNI USLOVI, OPREMA, PROSTOR, PRIMENA NA MERKI ZA ZA[TITA, INFORMACIJA, TRENING, KONTROLA
Sigurnost na rabota - Principi • Informacija • Odgovornost • Osnovni postapki • Specifi~ni postapki
PROGRAMA ZA ZA[TITA PRI RABOTA • VKLU^EN SEKOJ VRABOTEN • INDIVIDUA, KOLEKTIV, IMOT • PROCENKA NA RIZIK • IZBOR NA POSTAPKI I MERKI ZA ZA[TITA • ZGOLEMUVAWE SVESNOST ZA RIZIK • INSTRUKCII, OBUKA I TRENING ZA VRABOTENI
MERKI ZA ZA[TITA • TEHNI^KO-TEHNOLO[KI (KOLEKTIVNI I LI^NI) • MEDICINSKI • ZAKONSKI • UNIVERZALNI MERKI (SEKOJA RABOTA - POTENCIJALNO OPASNA) • SPECIFI^NI MERKI (ZA DEFINIRAN RIZIK)
TEHNI^KO-TEHNOLO[KI MERKI KONTROLA NA RABOTNA SREDINA ODR@UVAWE NA RABOTNI PROSTORII DISPOZICIJA NA MEDICINSKI OTPAD..... LI^NI ZA[TITNI SREDSTVA
MEDICINSKI MERKI • Preventivni medicinski pregledi (pred vrabotuvawe - prethoden pregled, periodi~en medicinski pregled) • Specifi~na profilaksa (markeri, vakcina, PEP) • Dokumentacija i evidencija na povredi i zaboluvawa • Registracija na boleduvawa i otsustva od rabota
ZAKONSKI AKTI PREVENTIVNA POLITIKA EDUKACIJA I OBUKA PREVENCIJA NA BOLESTI I POVREDI NA RABOTA KONSULTACII KONTROLA NA RIZIK IDENTIFIKACIJA NA RIZIK PROCENKA NA RIZIK
KLU^NA PORAKA “We need to create a culture of safety in the work environment to make sure that health care organizations promote and support occupational diseases and injuries at work prevention.” Julie Gerberding, M.D., M.P.H. CDC Director, USA, 2001