ADALET BAKANLIĞI KANUNLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

1. ADALET BAKANLIĞI KANUNLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YARGI HİZMETLERİNİN DAHA ETKİN,SÜRATLİ VE VERİMLİ ŞEKİLDE SÜRDÜRÜLEBİLMESİ AMACIYLA GETİRİLEN YENİLİKLER 18 OCAK 2012

2. GENEL OLARAK • Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) 6 ncı maddesinde herkesin, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından davasının “makul süre içinde” görülmesini isteme hakkına sahip olduğu düzenlenmiştir. • 1982 Anayasasının 141 inci maddesinin son fıkrasında da davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevi olarak belirtilmiştir. • Makul sürede yargılama ilkesinin ihlâli sebebiyle AİHM’de ülkemiz aleyhine kararlar çıktığı bilinen bir gerçektir.

3. 31 Mart 2011 tarihli ve 6217 sayılı Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ve 26 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 650 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle, • Adaletin hızlandırılmasını, süratli, verimli ve ekonomik bir şekilde yürütülmesini sağlamak, • Mahkemelerin iş yükünü azaltmak ve • Yargılama faaliyetinde zaman ve emek kaybını önlemek, • Amacıyla çeşitli kanunlarda değişiklikler yapılmıştı. • Yargı hizmetlerinin hızlandırılması amacıyla bugüne kadar yapılan düzenlemelerin devamı niteliğinde olan bu üçüncü Tasarı, • Ceza, • İcra-iflas, • İdarî yargı, Mevzuatında değişiklik yapılarak yargı hizmetlerinin etkinleştirilmesi amacıyla hazırlanmıştır.

4. CEZA MEVZUATINDAKİ YENİLİKLER

5. EHLİYETSİZ ARAÇ KULLANANLAR ADLİYEYE SEVK EDİLMEYECEK • Ehliyetsiz veya alkollü araç kullananlara Cumhuriyet savcılarınca idari para cezası verme uygulamasına son verilmektedir. • Bu yetki kaymakamlık ve valiliklerce kullanılacaktır. • Böylece, savcıların iş yükü azalacağından asıl görevleri olan soruşturmalara daha fazla vakit ayırabileceklerdir.

6. BAZI FİİLLER SUÇ OLMAKTAN ÇIKARTILARAK KABAHATE DÖNÜŞTÜRÜLMEKTEDİR Bu bağlamda; • Yurda kaçak girip yakalananlar, • Sınır dışı edildiği halde tekrar yurda girmek isteyen yabancılar, • Belge almadan seyahat acenteliği yapanlar, • Belge almadan turist rehberliği yapanlar, • Hakkında hapis cezası yerine mülki amir tarafından idari para cezası verilecektir.

7. VATANDAŞ BASİT SUÇLAR İÇİN HÂKİM ÖNÜNE ÇIKMAK ZORUNDA KALMAYACAK Önödemenin kapsamı genişletilmektedir. • Kamu görevlisinin ticaretle uğraşması (TCK 259/1) • Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi,(TCK. 176/1) • Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret (TCK 341/1) • Yedieminlik görevini kötüye kullanma (TCK 289/4) • Usulsüz cenaze defni (TCK 196/1) Ve benzeri suçlar önödeme kapsamına alınmaktadır. • Sabıkalı olanlar ile mağduru gerçek kişi olanlara bu hüküm uygulanmayacaktır. (Yaralama, hakaret suçları gibi) • Para cezası miktarı 100 TL ile 3600 TL arasında olabilecektir.

8. KAÇAK ELEKTRİK KULLANIMI KARŞILIKSIZ YARARLANMA SUÇUNA DÖNÜŞTÜRÜLMEKTEDİR • Hapis cezasının miktarı değiştirilmemektedir. (2 yıldan 5 yıla kadar hapis) • Borcun faiziyle birlikte ödenmesi durumunda hapis cezası verilmeyecektir. • Ancak bu cezasızlık hali suçu ilk kez işleyenler hakkında uygulanacaktır. • Beş yıl içinde aynı suçun işlenmesi durumunda kişi bu hükümden yararlanamayacak ve hapis cezası alacaktır.

9. MOLOTOFKOKTEYLİ KULLANANLAR PATLAYICI MADDE KULLANMA SUÇUNDAN CEZALANDIRILACAK • Molotofkokteylinin silah ve patlayıcı madde kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği konusunda uygulamada tereddütler vardır. • Molotofkokteyli silah ve patlayıcı madde kapsamına alınarak uygulama birliği sağlanmaktadır.

10. KİMSE ÖMÜR BOYU SABIKALI SAYILMAYACAK • Mevcut uygulamada adli sicil arşiv kayıtları kişinin ölümü veya 80 yıl geçmesi üzerine silinmektedir. • Adli sicil arşiv kayıtları; • Kural olarak 5 yıl, • Yüz kızartıcı veya devlete karşı işlenen suçlarda 15 yıl, • Her halükarda 30 yıl, geçmesiyle silinecektir.

11. TUTUKLAMA YERİNE UYGULANABİLECEK ALTERNATİF TEDBİRLER GENİŞLETİLİYOR • Adlî kontrol tedbiri, • Üst sınırı üç yıl veya • Daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlar yönünden uygulanmaktadır. • 3 yıl olarak uygulanan adli kontrol sınırı 5 yıla çıkarılmaktadır. • Tutuklamanın alternatifi olarak adli kontrol tedbirinin kapsamı genişletilmektedir.

12. TUTUKLAMA KARARI VERİLMESİ ZORLAŞACAK • Tutuklamaya, • Tutuklamanın devamına, • Tahliye isteminin reddine, İlişkin kararlarda hukukî ve fiilî nedenler ile gerekçelerinin gösterileceği düzenlenmiştir. • Düzenlemeyle, verilen kararlarda; • Kuvvetli suç şüphesi, • Tutuklama nedenlerinin varlığı, • Tutuklama tedbirinin ölçülü olduğu, Somut olgularla gerekçelendirilerek açıkça yazılacaktır.

13. YOLSUZLUKLA DAHA ETKİN MÜCADELE SAĞLANACAK - I • OECD bünyesinde görev yapan Yolsuzluğa Karşı Devletler Gurubunun (GRECO) ülkemiz hakkındaki tavsiyeleri ve Başbakanlığın Yolsuzlukla Mücadele Eylem Planına uyum sağlamak amacıyla rüşvet suçu yeniden tanımlamıştır. • Kamu görevlilerinin, yapmak zorunda oldukları işler için vatandaştan para almaları, görevi kötüye kullanma suçunu oluşturmaktadır. Yapılan düzenlemeyle rüşvet suçu haline gelmektedir. • Buna göre halen görevi kötüye kullanma suçu olarak kabul edilen; • İcra memurunun görevini yapması, • Doktorun ameliyat etmesi, • Tapu memurunun işlemleri hızlandırması, için para alma eylemleri RÜŞVET suçunu oluşturacaktır. • Görevi kötüye kullanma suçunun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis iken rüşvet suçunun cezası 4 yıldan 12 yıla kadar hapistir.

14. YOLSUZLUKLA DAHA ETKİN MÜCADELE SAĞLANACAK - II • Kişinin haklı bir işini gereği gibi, hiç veya en azından vaktinde görülmeyeceği endişesiyle kendini mecbur hissederek kamu görevlisine menfaat temin etmek zorunda olması halinde bu menfaati temin etmiş olan kişi hakkında ceza verilmeyecektir. • “Yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama” suçu yeniden tanımlanmış ve suçun failinin kamu görevlisi olması zorunluluğu kaldırılmıştır.

15. ÖRGÜTE ÜYE OLMAMAKLA BİRLİKTE ÖRGÜT ADINA SUÇ İŞLEYENLER (TCK 220/6) • Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişiler, • İşledikleri esas suç dışında • Ayrıca örgüte üye olmak suçundan dolayı da cezalandırılmaktadır. • Örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek cezaların • Yarı oranında indirilmesi öngörülmektedir.

16. ÖRGÜTE BİLEREK VE İSTEYEREK YARDIM EDENLER (TCK 220/7) • Örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte, • Örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişi, • Örgüt üyesi olarak cezalandırılmaktadır. • Örgüte üye olmak suçundan dolayı, • Verilecek ceza, yapılan yardımın niteliğine göre, üçte ikisine kadar indirilebilecektir.

17. ÖZEL YETKİLİ MAHKEMELERDE SAVUNMA HAKKININ KULLANIMI GENİŞLETİLMEKTEDİR - I Özel yetkili savcılarca yürütülen soruşturmalarda; Şüphelinin ifade tutanağına, Bilirkişi raporuna, Diğer bir kısım adli işlemlerle elde edilen delillere, İlişkin olarak en fazla 3 ay süreyle gizlilik kararı verilebilecektir.

18. ÖZEL YETKİLİ MAHKEMELERDE SAVUNMA HAKKININ KULLANIMI GENİŞLETİLMEKTEDİR - II • CMK ve TMK’da yer alan bazı özel soruşturma ve kovuşturma usullerinde şüpheli ve sanık lehine iyileştirmeler yapılmaktadır. Kovuşturma aşamasında; esas hakkındaki savunmasını yapmak üzere sanık ve müdafisine hâkim tarafından verilen süre sınırlaması kaldırılmaktadır.

19. BASİT TERÖR SUÇLARINDA DA CEZA ERTELENEBİLECEK, PARAYA ÇEVRİLEBİLECEK Terör suçları bakımından; • Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, • Seçenek yaptırımlara çevirme, • Erteleme, Yasağı yürürlükten kaldırılarak bu müesseselerin terör suçluları bakımından da uygulanabilmesi mümkün hale getirilmektedir.

20. PETROL BORU HATLARINA DOKUNAN YANACAK • Petrol boru hattından hırsızlık; • 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası • Örgütlü ise 3 yıldan 15 yıla • Tasarıyla; • 5 yıldan 12 yıla • Örgütlü ise 7,5 yıldan 18 yıla • Petrol boru hattına zarar verilmesi; • Mevcut düzenlemede 1 yıldan 6 yıl • Tasarıyla; • 4 yıldan 12 yıla kadar

21. ÇEK BORCUNDAN DOLAYI KİMSE CEZAEVİNE GİRMEYECEK • Tasarı TBMM Genel Kurul gündemindedir. • Karşılıksız çek keşide edenlere • Hapis veya • Para cezası verilmeyecektir. • Sadece çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı uygulanacaktır. • Bu sayede, borcunu ödeyemediğinden dolayı kimse hapse girmeyecek ve yargının iş yükü azalacaktır.

22. İCRA VE İFLAS KANUNUNDAKİ YENİLİKLER

23. İCRA DAİRELERİNDEKİ İŞ YÜKÜ • Ülkemizde yılda ortalama 6.500.000 icra takibi başlatılmaktadır. • İlamlı icra takibi 500.000 (% 8) • İlamsız icra takibi 6.000.000 (% 92) • 2012 yılı itibarıyla icra dairelerinde yaklaşık 12.700.000 dosya bulunmaktadır. • Yılda açılan ortalama 6.000.000 ilamsız takip dosyasının yaklaşık 2.500.000 kadarını(% 42’si) 800,00 TL’nin altındaki takipler oluşturmaktadır. • Bu takiplerin 1.500.000 den fazlasını (%60-%65) aboneliğe dayalı takipler oluşturmaktadır.

24. İLAMSIZ TAKİPTE MASRAF ÖRNEĞİ Takibe konu 100 TL lik bir borç • (2012 yılı itibarıyla) • Ödeme emrinin tebliği üzerine borcun kendiliğinden ödenmesi halinde 234 TL, • Haciz ve satış sonrası ödendiğinde ise 541,65 TL • Olarak tahsil edilmektedir.

25. İCRAYA BAŞVURMADAN ÖNCE BORÇLUYA DAVET YAZISI GÖNDERİLECEKTİR • İlamsız takiplerde alacağın miktarı aylık asgari ücret tutarının (886.50 TL) altındaysa, • Doğrudan icra takibine başlanamayacaktır. • İcra takibine başlayabilmek için borçluya “ödemeye davet yazısı” gönderilecektir. • Borçlunun borcunu ödemesi halinde borçlu yukarıda belirtilen masraflardan kurtulacak, • Ayrıca icra dairelerine önemli bir iş yükünün gelmesi önlenebilecektir.

26. İCRA DAİRELERİNDE PARA İLE TEMAS KESİLMEKTEDİR • Her türlü nakdi tahsilat ve ödemeler banka aracılığıyla yapılacaktır. • Tahsilatlar, icra daireleri adına bankalarda açılan hesaba yatırılacaktır. • Ödemeler, ilgilinin banka hesabına icra dairesi tarafından yatırılacaktır. • İcra dairelerinin para ile ilişiği (zorunlu haller dışında) tamamen ortadan kaldırılacaktır.

27. VATANDAŞIN EVİNDE KULLANDIĞI LÜZUMLU EŞYALAR HACZEDİLEMEYECEKTİR • KURAL: Borçlu ile aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için, gerekli olan her türlü ev eşyası haczedilemeyecektir. • İSTİSNA: Para, banknot, altın ve gümüş gibi değerli şeyler haczedilecektir. • Haczedilen taşınır malların toplam değeri aylık asgari ücretin beş katının (5 x 886.50 = 4.432.50TL) altında kalıyorsa eşya götürülemeyecek; borçluya yediemin olarak bırakılacaktır.

28. VATANDAŞ İCRADAKİ İHALEYE ELEKTRONİK ORTAMDA KATILABİLECEKTİR • Hacizli mal satış prosedürü yeniden düzenlenerek hacizli malların satış ilanının elektronik ortamda da yapılması öngörülmektedir. • Böylece ilanın herkes tarafından kolayca görülmesi imkânı getirilmektedir. • Açık artırmaya, artırmanın yapılacağı yere gitmeye gerek kalmadan elektronik ortamda da teklif verme imkânı getirilmektedir. • Bunun sonucunda bireylerin herhangi bir zorlukla karşılaşmadan ihaleye katılmaları sağlanmaktadır. • Ayrıca, malın gerçek değerinde satılmasına imkân tanınmaktadır.

29. İDARİ YARGI MEVZUATINDAKİ YENİLİKLER

30. VATANDAŞLAR DİLEKÇE VERMEK İÇİN MAHKEMEDE BEKLEMEYECEK • İdare mahkemelerinde her türlü dilekçeler, hakimi beklemeden, evrak bürolarına teslim edilecek. • Vatandaşa, dilekçenin evrak ve tarihini gösteren ücretsiz belge verilecek.

31. YARGILAMA SÜRESİ KISALACAK • Danıştay’a gelmesine gerek bulunmayan davalar ile konusu 50 bin TL’nin altındaki davalar bölge idare mahkemesinde kesinleşecektir. • Bölge idare mahkemeleri ikiden fazla kurul halinde çalışabilecektir. • Davalar daha kısa sürede karara bağlanacaktır.

32. DANIŞTAYDA GÖRÜLEN DAVALAR AZALACAK • Bakanlıkların ülke genelinde uygulanmayan imar planları gibi yerel nitelikli işlemleri yerel mahkemelerde görülecektir. • Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, Rekabet Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun da içinde yer aldığı bazı üst kurullar tarafından tesis edilen işlemlere karşı açılan davalar idare mahkemelerinde görülecektir.

33. İDARİ DAVA DAİRELERİNDE BEKLEYEN DOSYALAR İKİ YILDA BİTİRİLECEK • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, üç yıllık geçici bir süre için sürekli çalışabilecek şekilde yeniden düzenlenmektedir. • Düzenleme ile İdari Dava Dairelerinde bekleyen 6 bin temyiz dosyası iki yıl içinde tamamen karara bağlanacaktır. • Bu düzenleme yapılmadığı taktirde bu süre 10 yıldan aşağı olmayacaktır.

34. YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN YARGININ İŞ YÜKÜNE SAYISAL OLARAK ETKİSİ Etkilenecek Dosya Sayısı Yaklaşık : 2.000.000 • Karşılıklı çek keşide etmekten kaynaklanan dosya sayısı: 600.000 • Önödeme kapsamına girecek dosya sayısı: 65.000 • Elektrik hırsızlığından ilk derece mahkemelerine gelen yıllık dosya sayısı: 70.000 • Elektrik hırsızlığından Yargıtay Ceza Daireleri ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığında bulunan dosya sayısı: 53.000 • Suç olmaktan çıkan fiillere ilişkin dosya sayısı: 1.500 • Kabahat sayısı: 260.000 • İcra dosyası sayısı: 1.000.000

35. BASIN VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

36. İLERİYE DÖNÜK YAYIN DURDURMA OLMAYACAK • Terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde; • Suç işlemeye alenen teşvik, • İşlenmiş olan suçları ve suçlularını övme, • Terör örgütünün propagandasını içeren süreli yayınlar, İleriye dönük olarak onbeş günden bir aya kadar durdurulabilmektedir. • Yayınların durdurulmasına ilişkin bu hüküm yürürlükten kaldırılmaktadır.

37. YAYINLAR ÜZERİNDEKİ YASAKLILIK KALDIRILMAKTADIR Yapılacak değişiklikle; • Hakkında yasaklama ve toplatma kararı verilmiş olan yayınlarla ilgili olarak, • belli bir sürede • bu yayınlar hakkında • mahkemelerce yeni bir yasaklama veya toplatma kararı verilmemiş olması durumunda, • Daha önceden verilmiş olan tüm toplatma kararları HÜKÜMSÜZ HALE GELECEKTİR.

38. DAVA VE CEZALARIN ERTELENMESİ • Basın ve yayın yoluyla ya da sair düşünce açıklama yöntemleriyle işlenmiş olup; adlî para cezasını ya da üst sınırı beş yıldan fazla olmayan hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayı; • Soruşturma evresinde, kamu davasının açılmasının ertelenmesine, • Kovuşturma evresinde, kovuşturmanın ertelenmesine, • Kesinleşmiş olan mahkûmiyet hükümlerinin infazının ertelenmesine, • karar verilecek.

39. DAVA VE CEZALARIN ERTELENMESİ • Hakkında kamu davasının açılmasının veya kovuşturmanın ertelenmesi kararı verilen kişinin, • erteleme kararının verildiği tarihten itibaren üç yıl içinde • aynı suçu işlememesi hâlinde, • Hakkındaki dosya işlemden kaldırılacaktır. • Aksi takdirde. soruşturmaya, kovuşturmaya veya hükmün infazına karar verilecek.

40. Teşekkürler…