ASEAN (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği)

1. ASEAN (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği)

2. Güneydoğu Asya bölgesinde barış ve güvenlik temelinde istikrarı sağlamak amacıyla nitelikli bir uluslar arası örgüt olan ASEAN, 8 Ağustos 1967’de  Bangkok’ta Filipinler, Malezya, Tayland, Endonezya ve Singapur tarafından kurulmuştur. 1984’te Bruney, 1995’te Vietnam, 1997’de Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti ve Birmanya ve 30 Nisan 1999’da Kamboçya örgüte dahil olmuştur.

3. ASEAN örgütünün öncelikli hedefleri arasında bölge ülkelerinin ekonomik büyümesine ivme kazandırılması, toplumsal ve kültürel gelişim, bölgede barış ve istikrarın sağlanması yer almaktadır. ASEAN’ın en üst karar verme organı her yıl gerçekleştirilen ASEAN devlet başkanları zirvesidir. ASEAN ülkelerinin dışişleri bakanları da her yıl bir kez bir araya gelmektedir. Ayrıca tarım ve ormancılık, ticaret, enerji, çevre, finans, sağlık, yatırım, işgücü, hukuk, kırsal gelişim, yoksullukla mücadele, telekomünikasyon, uluslararası suç, ulaştırma, turizm gibi konularda ASEAN ülkelerinin bakanlarının bir araya geldiği toplantılar düzenlenmektedir. Koordinasyonun sağlanması ve diplomatik ilişkilerde bulunulması amacıyla ASEAN örgütünün Pekin, Berlin, Brüksel, Canberra, Cenova, İslamabad, Londra, Moskova, Yeni Delhi, New York, Ottowa, Paris, Riyad, Seul, Tokyo, Washington ve Wellington’da temsilcilik ofisleri bulunmaktadır.

4. APEC (Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği) APEC, Asya-Pasifik bölgesindeki ekonomik gelişmeyi ve refah düzeyini daha ileriye taşımak ve Asya-Pasifik Topluluğu arasındaki bağları güçlendirmek amacıyla 1989 yılında kurulmuştur. APEC’in “Üye Ekonomiler” olarak da anılan 21 üyesi vardır. Bunlar Avustralya, Brunei, Kanada, Şili, Çin, Hong Kong (Çin), Tayvan (Çin), Endonezya, Japonya, Kore, Malezya, Meksika, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, Peru, Filipinler, Rusya Federasyonu, Singapur, Tayland, Amerika Birleşik Devletleri ve Vietnam’dır. APEC üyeleri dünya nüfusunun yüzde 40’ına, dünya GSYMH’sinin yüzde 56’sına ve dünya ticaret hacminin yaklaşık yüzde 48’ine tekabül etmektedir.

5. APEC birçok uluslararası örgütten faklı olarak bağlayıcılığı olmayan taahhütler temelinde ve açık diyalog esasına göre faaliyetlerini yürütmektedir. APEC, üyelerine antlaşmalara dayanan hukuki yükümlülükler getirmemekte, kararlar oybirliğiyle alınmakta, yükümlülükler ise gönüllü olarak üstlenilmektedir.

6. APEC bünyesinde ticaret ve yatırımları izleme, yatırım ve teknoloji transferi, insan kaynaklarını geliştirme, enerji, telekomünikasyon, deniz kaynaklarının korunması, balıkçılık, ulaştırma ve turizm gibi konularda çalışma grupları bulunmakta, yüksek düzeyli memurlar ve bakanlar düzeyinde toplantılar düzenlenmekte ve ülke liderlerinin katıldığı zirvelerde APEC çerçevesindeki gelişmelere yön verilmektedir.

7. APEC çerçevesindeki işbirliğinin temel hedefleri üyeler arasında gümrük tarifelerinin düşürülmesi ve diğer ticaret engellerinin azaltılması, yerel bazda verimli ekonomilerin oluşmasına katkı sağlanması, bu sayede ithalatın önemli bir biçimde artırılmasıdır. APEC’in koyduğu bu hedeflerin gerçekleştirilmesi açısından APEC’e üye ülke liderlerinin 1994’te Endonezya’nın Bogor şehrinde kabul ettikleri “Bogor Hedefleri” anahtar bir yer tutmaktadır. Sanayileşmiş ülkeler açısından 2010, gelişmekte olan ülkeler tarafından ise 2020 yılında hayata geçirilmesi öngörülen bu hedefler, özetle, Asya- Pasifik bölgesinin bir serbest ticaret ve yatırım alanı haline getirilmesini hedeflemektedir. Bunun yanında, sözkonusu belgede sanayileşmiş ekonomilerin gelişmekte olan ekonomilerin kalkınmasına katkıda bulunması, çok taraflı uluslararası ticaret sisteminin güçlendirilmesi, Asya-Pasifik bölgesinde ticaret ve yatırım serbestisinin artırılması, Asya-Pasifik kalkınma işbirliğinin yoğunlaştırılması gibi hedeflere yer verilmiş ve APEC’in içine dönük bir ticari blok haline gelmesine karşı olunduğu vurgulanarak, çok taraflı ticaret müzakerelerinin başarıyla sonuçlanmasına yönelik desteğin altı çizilmiştir.

8. APEC gündeminde, ekonomik konuların yanı sıra, terörle mücadele ve salgın hastalıklara karşı işbirliği gibi konulara da, güvenli bir coğrafyanın ekonomik kalkınma ve insan refahının vazgeçilmez bir unsuru olduğundan bahisle yer verilmektedir. Bu konuda, 2007 yılı içinde, APEC bünyesinde, özellikle, terörle mücadelenin finansmanına yönelik çalışmalar yapılması öngörülmekedir.

9. NAFTA (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi)

10. Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması 12 Ağustos 1993 tarihinde ABD, Kanada ve Meksika arasında imzalanmış ve 10 Ocak 1994”te yürürlüğe girmiştir. NAFTA, üye ülkeler arasında tüm ticareti ve yatırımları sınırlayıcı engellerin GATT kuralları çerçevesinde ve belli bir geçiş süreci içinde kaldırılarak bölgede bir serbest ticaret alanı oluşturulmasını öngörmektedir.

11. NAFTA”nın temel özelliği, serbest ticaret anlaşmasına dayanan bir bölgesel birleşmedir. Üye ülkeler bölge dışı ekonomik ilişkilerde esnek hareket etme imkanına sahiptirler. Bölge içinde mamul madde ticaretindeki her türlü ticari kısıtlamaların kaldırılması kabul edilmiştir. GATT”ın küreselleşme sürecine karşılık NAFTA, Küzey Amerika”da bölgesel bir birleşmeye giderek dünyadaki bölgeselleşme hareketine ivme kazandırmıştır. Bu harekete karşılık Uzakdoğu”da Japonya ve etrafındaki yeni sanayileşen ülkeler kendi bölgesel birleşmelerini gerçekleştirecek olurlarsa, NAFTA, Avrupa Birliği ve APEC olmak üzere dünya üç önemli ticari blok arasında bölünmüş olacak.

12. NAFTA””nın kapsamına giren başlıca düzenlemeler öncelikle sanayi ve tarım ürünleri ticaretine ilişkindir. Üç ülke arasında tarifeler ve tarife dışı engellerin 15 yıllık bir dönemde kaldırılması Anlaşma”da öngörülmüştür. Üye olmayan ülkelerle ticarette ise her ülkenin kendi tarife düzenlemeleri geçerli olacaktır.

13. NAFTA”nın en büyük özelliği, değişik gelişme seviyesindeki ekonomilerden oluşmasıdır. Bir tarafta nispeten fakir Meksika, diğer taraftan zengin ABD ve Kanada. Aslında Meksika”nın 1985 yılından itibaren başlattığı reformlar, NAFTA”ya girmeye karar vermesiyle beraber hız kazanmıştır. Meksika”nın ikili ticari ilişkilerine bakıldığında, ABD ile olan ticaretin toplam dış ticaretin %75”ni oluşturduğu görülmektedir.