UYKU APNESİ ve OTONOM SİNİR SİSTEMİ

1. UYKU APNESİveOTONOM SİNİR SİSTEMİ Levent ÖZTÜRK Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı Uyku Apne Sendromu ve Metabolizma İlişkisi Paneli

2. Özet • Otonom işlevin değerlendirilmesi • Uykuda otonom sistem • OSAS’ta uyku ve uyanıklık sırasında otonom sistem • OSAS’ta otonom sistemin dahil olduğu fizyopatolojik mekanizmalar

3. Otonom İşlevin Değerlendirilmesi • Kalp hızı yanıtları • Kalp hızı değişkenliği • Nabız geçiş zamanı • Stres testler • Kan basıncı monitorizasyonu

4. Kalp Hızı Yanıtı • Valsalva manevrasına kalp hızı yanıtı • Katılımcı bir manometreye bağlı ağızlık aracılığıyla 40 mmHg basınç üzerinde olacak şekilde üfler. • Yarı yatar pozisyonda eş zamanlı EKG kayıdı yapılır. • 15 saniye üfleme sonunda aniden nefes serbest bırakılır. • En uzun R-R ile en kısa R-R interval oranı (Valsalva Oranı) hesaplanır • Derin solunuma kalp hızı yanıtı • Yatar pozisyonda yapılır. • Beş saniyeden uzun sürecek şekilde (yani dakikada 6 solunum) yavaş ve derin ekspirasyon ve inspirasyon yapılır. • Ekspirasyonlardaki maksimum R-R ortalaması ile inspirasyonlardaki maksimum R-R ortalamasının oranı (E/I) hesaplanır.

5. Kan Basıncı Monitorizasyonu • Postüral yanıt • Beş dakika dinlenme periyodunu takiben kan basıncı kayıt edilir. • Katılımcıya hemen ayağa kalkması söylenir ve tekrar kan basıncı kayıt edilir. • Sistolik kan basıncı farkı (postüral yanıt) hesaplanır. • Uzamış sıkma • Bir dinamometre maksimum gücün %30’u düzeyinde 3 dakika süre ile sıkılır. • Kan basıncı 30sn aralıklarla ölçülür. • Diyastolik kan basıncı farkı kayıt edilir.

6. Uykuda Otonom Sistem REM NREM • parasempatik tonus yüksek • belirgin solunumsal sinüs aritmisi • belirgin otonom stabilite • Baroreseptör gain’i yüksek ve kardiyovasküler homeostasisin stabilitesine katkıda bulunur • Kas sempatik sinir aktivitesiuykuya geçişte düşer; Evre 4 uykuda uyanıklığın yarısı olur. NREM’den REM’e geçişte vagus sinir aktivitesindeki patlamalar, kalp ritminde durmalara ve asistoliye neden olabilir. • Kas sempatik sinir aktivasyonu görülür. Frekans ve amplitüd bakımından uyanıklıktan da yüksektir • Sempatik sinir aktivitesi, kısa, düzensiz periyotlar halinde yoğunlaşmıştır. • Kalp hızı ve kan basıncı artışları uyanıklık düzeyine kadar ulaşır. REM uykusu süresince kardiyak efferent vagal tonus ve baroreseptör düzenlenmesi genellikle baskılanmıştır. • Solunum paterni düzensiz hale gelerek yatkın kişilerde oksijen desatürasyonuna yol açabilir.

7. Uyanıklık, Evre 2,3,4 uyku ve REM uykusunda Sempatik-Sinir Aktivitesi (SNA) veOrtalama Kan Basıncı (BP) kayıdı Somers V et al. N Engl J Med 1993;328:303-307

8. Uyku Evreleri Süresince Sempatik-Sinir Aktivitesi Somers V et al. N Engl J Med 1993;328:303-307

9. Heart Rate, Mean Blood Pressure, Sympathetic-Burst Frequency, and Burst Amplitude during Wakefulness and Non-REM Sleep (Eight Subjects) and REM Sleep (Six Subjects) Somers V et al. N Engl J Med 1993;328:303-307

10. OSAS’ta Uyku ve Uyanıklıkta Otonom Sistem • Uyku ve uyanıklıkta katekolamin üretimi ve dolaşımdaki katekolamin düzeyleri yüksek (Fletcher 1987, Carlson 1993, Somers 1995) • Apne epizotları süresince ve uyanıklıkta kas sempatik sinir aktivitesi, MSNA, obeziteden bağımsız olarak yüksek (Narkiewicz & Somers 1997, Leuenberger 1995, Saito 1988) • Otonom stres test yanıtları bozuk (Veale 1992, Smith 1998)

12. OSAS’ta otonom test skorları AKŞAM SABAH Autonomic stress tests in obstructive sleep apnea syndrome and snoring VEALE et al. Sleep1992;15:505-513.

13. Significant associations of individual parametersof the autonomic test battery and OSA werealso observed. AHI was associated with A)tilt-induceddrop in systolic blood pressure (R = 0.58, P= 0.007), and with B)blood pressure drop (earlyphase 2) with Valsalva maneuver (R = 0.52, P = 0.017). Association of autonomic dysfunction and mild obstructivesleep apnea WOODSON et al. Otolaryngol Head Neck Surg 2004;130:643-8.

14. OSAS is associated with a significant worsening in HRV, HRT,and QT dynamicity parameters. Furthermore, HRT and QTdynamicity parameters are found to be correlated with AHI. In contrast to HRT, and QT dynamicity, nighttime HRV wasnot linked to the severity of OSA. Our results may indicatethat HRV and QT dynamicity parameters can be usefulnoninvasive methods that may detect autonomic nervoussystem activity and ventricular vulnerability in OSAS. Increased myocardial vulnerability and autonomic nervous system imbalance in obstructivesleep apnea syndrome AYTEMİR K, et al. Respir Med (2006), doi:10.1016/j.rmed.2006.10.016

15. Kemorefleks İşlevi

16. Otonom Sistem ve Fizyopatoloji • Endotel Fonksiyonu • Adiposit Fonksiyonu • Adipokinler • Yağ Depolanmasının Lokalizasyonu • Glukoz Düzenlenmesi

17. 1-Endotel Fonksiyonu

18. 1-Endotel Fonksiyonu

19. 1-Endotel Fonksiyonu Endotel Kaynaklı Vazokonstriktörler Endotelin-1 Anjiyotensin II Tromboksan A2 Prostaglandin H2 Süperoksit anyonları Endotel Kaynaklı Vazodilatatörler Nitrik oksit Prostasiklin C-tipi natriüretik faktör Serotonin ATP P maddesi Asetilkolin Interactions between autonomic nervous system activity and endothelial function: A model for the development of cardiovascular disease HARRIS et al. Psychosomatic Medicine 2004;66:153-164.

20. 2-Adiposit FonksiyonuADİPOKİNLER

23. OSAS leptin The association of the severity of obstructive sleep apnea with plasma leptin levels. Öztürk et al. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 129:538-40,2003.

24. OSAS adiponektin ZhangXL et al. Respiration 2006;73:73-77

25. OSAS Resistin Resistin levels in patients withobstructive sleep apnoea syndrome – the link to subclinical inflammation? Harsch et al. Med Sci Monit 10:CR510-5,2004.

26. 2-Adiposit FonksiyonuYAĞ DEPOLANMASI Snitker et al. Obesity Rev 2000;1:5-15

27. 2-Adiposit FonksiyonuYAĞ DEPOLANMASI

28. 3-Glukoz Düzenlenmesi Intermediate pathways linking sleep apnea,glucoseintolerance, insulin resistance, and Type 2 DM. Disorders of glucose metabolism in sleep apnea. Punjabi NM & Polotsky VY J Appl Physiol 99:1998-2007,2005.

29. DİSOTONOMİ BOZULMUŞ GLUKOZ DÜZENLENMESİ UYKU APNESİ

30. Location of Fat Storage Adipokines e.g. leptin Impaired Glucose Regulation Endothelial Dysfunction Metabolic Syndrome Smith et al. 1998 Sleep Medicine Reviews